Đây là nhận định của ông Gary Harron, Giám đốc Khối Dịch vụ Chứng khoán, HSBC Việt Nam khi chia sẻ về chủ đề "ngư ông" nào đắc lợi khi thị trường chứng khoán Việt Nam được nâng hạng. Nhận định của HSBC được đưa ra trong bối cảnh tổ chức FTSE Russell dự kiến sẽ công bố kết quả đánh giá giữa kỳ về phân loại thị trường quốc gia sau khi thị trường Mỹ đóng cửa vào ngày 8/4/2025 tới đây.

Nhìn lại hành trình phát triển của thị trường

Chia sẻ về câu chuyện tăng trưởng, ông Gary Harron đánh giá, trong một thập kỷ qua, thị trường chứng khoán Việt Nam đã phát triển đáng kể.

Minh chứng qua những con số cụ thể, sau một thập kỷ, chỉ số VN-Index tăng 2,3 lần, vốn hóa thị trường tăng 6,4 lần và thanh khoản tăng 3,8 lần. Chỉ tính riêng trong năm 2024, chỉ số VN-Index tăng 12,9%, vốn hóa thị trường tăng 21,2% và đạt xấp xỉ 70% GDP. Số lượng tài khoản giao dịch vượt mốc 9 triệu tài khoản (tương đương với 9% dân số). Thanh khoản liên tục ở mức cao, với giá trị giao dịch bình quân trong ngày đạt khoảng 21,1 nghìn tỷ đồng, tăng 19,9% so với năm 2023.

"Rõ ràng, các chỉ số và các bước phát triển định lượng không phải là rào cản đối với tiến trình nâng hạng và câu chuyện tăng trưởng của Việt Nam rất đáng được ghi nhận," chuyên gia HSBC đánh giá.

Câu chuyện cải cách, các chính sách cải cách gần đây được đưa ra nhằm mục tiêu đáp ứng các tiêu chí nâng hạng đồng thời cải thiện khả năng tiếp cận thị trường nói chung cho nhà đầu tư nước ngoài. Đặc biệt, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước mới đây đã đưa ra một công bố bằng tiếng Anh trên trang thông tin điện tử chính thức, cho phép nhà đầu tư nước ngoài có thể tiếp cận thông tin ngay lập tức.

"Công bố này cho thấy Việt Nam đang nhanh chóng giải quyết các vấn đề mà FTSE Russell nêu ra hồi tháng 2/2025," ông Gary Harron đánh giá.

Theo đó, trong số 9 giải pháp cụ thể được đưa ra, một giải pháp đã được áp dụng, bốn giải pháp được kỳ vọng sẽ triển khai ngay trong vòng 3 tháng tới và chỉ có một giải pháp chiến lược liên quan tới hoạt động thanh toán bù trừ thông qua mô hình Đối tác bù trừ trung tâm được dự kiến sẽ triển khai sau năm 2025.

Chuyên gia HSBC nhìn nhận, nếu như tốc độ phát triển thị trường còn khiến cộng đồng quốc tế hoài nghi trong giai đoạn giữa năm 2024, giờ đây tiến độ dường như đã trở nên rõ nét hơn.

Ai sẽ hưởng lợi?

Cũng theo ông Gary Harron, những cải cách nói trên dường như nhắm tới nhóm nhà đầu tư tổ chức nước ngoài. Tuy nhiên, thực tế, quá trình phát triển thị trường chứng khoán mang lại lợi ích cho tất cả các bên tham gia thị trường thông qua việc tác động tích cực lên chức năng của thị trường vốn. Trong bối cảnh nhà đầu tư cá nhân trong nước chiếm gần 90% giao dịch trên thị trường chứng khoán, việc liên tục cải thiện chất lượng thị trường có thể giảm thiểu rủi ro cho nhóm này.

Việt Nam được nâng hạng bởi FTSE Russell sẽ đánh dấu một cột mốc quan trọng, nhưng không thể không công nhận rằng tiềm năng của thị trường vốn Việt Nam mới là điều đáng nói hơn cả.

Bộ phận Nghiên cứu Toàn cầu HSBC ghi nhận Việt Nam là thị trường chứng khoán có kết quả hoạt động tốt nhất ASEAN trong năm 2024. Đồng thời, tổ chức này cũng nhận định rằng thị trường vốn Việt Nam vẫn được coi là chưa phát triển đúng tiềm năng, ở đó, tăng trưởng kinh tế Việt Nam chủ yếu dựa vào tín dụng ngân hàng trong nhiều thập kỷ qua.

So với các nước ASEAN khác, sự phụ thuộc vào tín dụng ngân hàng so với dòng vốn từ thị trường chứng khoán của Việt Nam đang ở mức đáng chú ý. Mức độ quá phụ thuộc vào tín dụng có thể dẫn đến việc những điều chỉnh về mặt kinh tế sẽ gia tăng tác động theo hướng bất lợi lên chi phí đi vay. Thực tế đã diễn ra hồi cuối năm 2022, khi chi phí tăng khiến Ngân hàng Nhà nước phải thắt chặt chính sách tiền tệ, tăng trưởng tín dụng giảm mạnh và ảnh hưởng bất lợi đến nhiều lĩnh vực kinh tế trong nước, đặc biệt là đối với ngân hàng và bất động sản.

Dẫn báo cáo của Ngân hàng Thế Giới (World Bank) hồi tháng 8/2024 nhận định rằng thị trường vốn Việt Nam đã phát triển mạnh mẽ trong một thập kỷ qua và bắt kịp với các thị trường khác có cùng quy mô. Tuy nhiên, báo cáo của World Bank đã chỉ ra những bất cập nhất định. Trong đó, một vấn đề then chốt được nhấn mạnh chính là chưa phát triển nhóm các nhà đầu tư tổ chức.

Số lượng nhà đầu tư cá nhân chiếm tỷ lệ lớn trên thị trường chứng khoán có thể tạo ra nhiều biến động mạnh làm giảm động lực niêm yết của các công ty chất lượng trong bối cảnh thị trường thiếu vắng những nhà đầu tư dài hạn có chất lượng như các quỹ hưu trí hoặc nhà đầu tư tổ chức vốn đóng một vai trò quan trọng tại các thị trường chứng khoán đã phát triển, World Bank lưu ý.

Do đó, ông Gary Harron kỳ vọng, việc nâng hạng được kỳ vọng sẽ cải thiện khả năng huy động vốn của thị trường, hỗ trợ phát triển kinh tế. Nếu chính thức triển khai, FTSE Russell, một công ty cung cấp chỉ số hàng đầu, ước tính việc thăng hạng này có thể thu hút dòng vốn đầu tư nước ngoài trị giá khoảng 6 tỷ USD, tương đương hơn 1% GDP, vào Việt Nam (Nikkei, 28/1/2025).

Điều này cũng giúp thị trường ổn định hơn thông qua sự hiện diện của các nhà đầu tư tổ chức dài hạn trên thị trường, góp phần giải quyết các vấn đề hạn chế nêu trên. Một thị trường vốn vận hành đầy đủ chức năng, có khả năng huy động và phân bổ hiệu quả vốn cho các lĩnh vực, ngành nghề, sẽ đóng vai trò quan trọng trong thúc đẩy tăng trưởng GDP cho Việt Nam và giảm thiểu rủi ro liên quan đến tình trạng quá phụ thuộc vào tín dụng ngân hàng.

2025 – Đã đến lúc ăn mừng?

Tuy nhiên, theo ông Gary Harron, một thử thách tiềm tàng mà Việt Nam cần nhận ra là, các tiêu chuẩn đối với thị trường vốn sẽ liên tục được nâng cao trong khi các thị trường khác sẽ không bao giờ ngừng gia tăng cạnh tranh.

FTSE Russell đã chia sẻ trong các phiên thảo luận gần đây, ví dụ như tại Vietnam Investment Summit của Bloomberg vào tháng 12/2024 và hội thảo đầu tư Vietnam Access Days của Vietcap vào tháng 02/2025 rằng, họ không đơn thương độc mã đưa ra quyết định mà chính thị trường sẽ tham gia vào quá trình này.

Kinh nghiệm của HSBC cho thấy các nhà đầu tư tổ chức sẽ liên tục trông đợi thị trường có những bước phát triển mang lại hiệu quả, an toàn tài sản và khả năng mở rộng quy mô. Xét những yếu tố này cũng như những cải cách chính sách nhờ tiếp thu ý kiến cộng đồng quốc tế, có thể thấy câu chuyện phát triển thị trường của Việt Nam vẫn rất tích cực.

Dù kết quả thế nào, HSBC Việt Nam vẫn giữ vững niềm tin rằng thị trường chứng khoán sẽ tiếp tục phát triển và phát huy thành công đạt được trong 25 năm khai mở tiềm năng kể từ phiên giao dịch đầu tiên vào tháng 7/2000, mang lại lợi ích chung cho Việt Nam.