Việt Nam đang đối mặt với những tác động nặng nề của biến đổi khí hậu cùng với sự cam kết đạt mức phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050. Nhu cầu đa dạng nguồn đầu tư cho ứng phó với biến đổi khí hậu, giảm nhẹ phát thải khí nhà kính...sẽ ngày càng tăng mạnh.
Tuy nhiên, theo báo cáo “Xác định rào cản và các giải pháp huy động tài chính tư nhân cho thích ứng với biến đổi khí hậu”, sự tham gia của khu vực tư nhân trong triển khai kế hoạch thích ứng với biến đổi khí hậu đang đối mặt với 3 rào cản lớn là: chính sách, tài chính và năng lực.
Báo cáo do Quỹ Năng Lượng Xanh (Green Climate Fund) thực hiện và được công bố cuối tuần qua tại tọa đàm “Xác định rào cản và khuyến nghị cải thiện chính sách thu hút đầu tư tư nhân trong hoạt động thích ứng với biến đổi khí hậu tại khu vực miền Bắc”.
Cụ thể, về chính sách, trong các quy định về quản lý chi phí đầu tư xây dựng hiện nay thì chưa có nội dung nào đề cập đến mức chi riêng cho biến đổi khí hậu, chưa có hướng dẫn xác định được chi phí khi lập tổng mức đầu tư dự án về biến đổi khí hậu.
Hiện có nhiều chính sách hỗ trợ doanh nghiệp bị thiệt hại do thiên tai bao gồm chính sách miễn giảm thuế, chính sách vay vốn ưu đãi, chính sách hỗ trợ tín dụng. Tuy nhiên, các chính sách hỗ trợ này còn gặp hạn chế, bất cập trong quá trình triển khai. Trong khi đó, chưa ban hành các chính sách hỗ trợ đối với các doanh nghiệp chịu tác động của biến đổi khí hậu, thời tiết cực đoan. Cơ chế hợp tác công-tư trong đầu tư thích ứng biến đổi khí hậu chủ yếu tập trung tại các lĩnh vực giao thông, năng lượng, trong khi lĩnh vực nông nghiệp còn hạn chế, chưa có cơ chế riêng.
Ngoài ra, trong các quy định pháp lý hiện nay vẫn đang thiếu các văn bản quy định cụ thể đối với doanh nghiệp tư nhân tham gia vào hỗ trợ cho thích ứng với biến đổi khí hậu, do vậy doanh nghiệp không lập kế hoạch đầu tư dài hạn cho mục này.
Quản lý hành chính phức tạp cùng với các chính sách chưa thực tế khiến doanh nghiệp không nhìn thấy lợi ích khi tham gia.
Chính quyền cần coi doanh nghiệp như đối tác cùng đầu tư ứng phó với biến đổi khí hậu hơn là coi doanh nghiệp như đối tượng để quản lý, báo cáo nhận định.
Chưa có nguồn ngân sách chi riêng cho biến đổi khí hậu mà vẫn hòa chung vẫn ngân sách về môi trường, tốc độ giải ngân chậm, chưa hiệu quả.
Về rào cản năng lực, doanh nghiệp tư nhân còn thiếu kiến thức về biến đổi khí hậu và chưa có các lớp tập huấn cho doanh nghiệp liên quan đến những kiến thức này. Theo báo cáo, khu vực tư nhân, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ hầu như ít nhu cầu hoặc ít động lực để tham khảo các văn bản pháp luật, các thông tin có liên quan trong lĩnh vực đầu tư thích ứng biến đổi khí hậu.
Cùng với đó việc chủ động công bố thông tin, minh bạch các dự án thu hút đầu tư tư nhân thích ứng biến đổi khí hậu vẫn chưa thực sự tốt.
Theo UNDP, từ thực tế triển khai các dự án hợp tác công – tư cho thấy, các doanh nghiệp có tiềm lực mạnh về tài chính của Việt Nam (như Sun Group, FLC, Vạn Thịnh Phát...) chưa quan tâm đến các dự án PPP về đầu tư thích ứng với biến đổi khí hậu.
Trước thực trạng các rào cản đang diễn ra, báo cáo đặc biệt khuyến nghị cần xây dựng các chính sách dành cho doanh nghiệp tư nhân tham gia vào các hoạt động thích ứng với biến đổi khí hậu.
Trong đó, Nhà nước cần có chính sách thúc đẩy các doanh nghiệp tư nhân, các quỹ đầu tư tham gia hỗ trợ mục tiêu thích ứng với biến đổi khí hậu. Xây dựng cơ chế rõ ràng đối với sự tham gia của tư nhân và cần trích tỷ lệ từ nguồn lợi nhuận của doanh nghiệp để đầu tư cho thích ứng với biến đổi khí hậu.
Đồng thời, khắc phục các trở ngại về thủ tục hành chính; tăng cường năng lực cho doanh nghiệp tư nhân về thích ứng với biến đổi khí hậu; xây dựng kế hoạch cụ thể và đầu tư cơ sở hạ tầng, phát hành trái phiếu chính phủ về biến đổi khí hậu là những giải pháp mà báo cáo trên đề xuất.
