Trong quá trình hội nhập quốc tế, cần có những chuẩn mực quốc tế áp dụng cho các loại hàng hóa xuất khẩu. Do vậy, việc ban hành Danh mục hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu là cần thiết.
Danh mục hàng hóa xuất, nhập khẩu Việt Nam được sử dụng để xây dựng biểu thuế đối với các hàng hóa này, đồng thời phân loại hàng hóa xuất, nhập khẩu và hàng hóa có liên quan.
Bộ Tài chính cho biết, Luật Hải quan số 54/2014/QH13 ngày 23/6/2014 có quy định: “Danh mục hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu Việt Nam gồm mã số, tên gọi, mô tả hàng hóa, đơn vị tính và các nội dung giải thích kèm theo. Danh mục hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu Việt Nam được xây dựng trên cơ sở áp dụng đầy đủ Công ước quốc tế về hệ thống hài hòa mô tả và mã hóa hàng hóa”.
Cụ thể, Danh mục Hài hòa Mô tả và Mã hóa Hàng hóa (HS) của Tổ chức Hải quan thế giới (WCO) được sửa đổi, bổ sung theo kỳ hạn 5 năm một lần nhằm cập nhật các mặt hàng có thay đổi về công nghệ, kỹ thuật, thương mại cho phù hợp với tình hình thực tế.
Năm 2017, Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư Danh mục hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu Việt Nam. Theo đó, đối tượng áp dụng được xác định là tổ chức, cá nhân thực hiện xuất khẩu, nhập khẩu hàng hóa; tổ chức, cá nhân có quyền và nghĩa vụ liên quan đến hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu. Ngoài ra còn có cơ quan hải quan, công chức hải quan; cơ quan khác của Nhà nước trong việc phối hợp quản lý nhà nước về hải quan.
Tiếp sau phiên bản HS 2017, phiên bản Danh mục HS 2022 đã được Tổ chức Hải quan thế giới xây dựng và phê chuẩn vào ngày 28/6/2019, có hiệu lực từ ngày 1/1/2022.
Danh mục Biểu thuế Hài hòa ASEAN (AHTN) cũng được định kỳ sửa đổi 5 năm một lần trên cơ sở những sửa đổi của Danh mục HS. Trên cơ sở phiên bản Danh mục HS 2022 của Tổ chức Hải quan thế giới, Danh mục AHTN 2022 được các nước ASEAN rà soát, xây dựng chi tiết ở cấp độ 8 số để đáp ứng mục tiêu tạo thuận lợi thương mại trong khu vực.
Hiện nay, qua 10 phiên đàm phán giữa các nước ASEAN, Danh mục AHTN phiên bản 2022 đã được hoàn thiện. Theo kế hoạch, Danh mục AHTN 2022 cần nội luật hóa dưới hình thức ban hành Danh mục hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu Việt Nam.
Việc xây dựng Thông tư ban hành Danh mục hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu Việt Nam theo AHTN 2022 là cần thiết để cập nhật kịp thời những thay đổi về công nghệ, thương mại và phân loại hàng hóa. Xây dựng Thông tư trên cơ sở sửa đổi, bổ sung danh mục AHTN 2017 hiện hành để phù hợp với tình hình thực tế và nhu cầu thị trường. Đồng thời đảm bảo hài hòa với hệ thống mô tả, chú giải và mã hàng quốc tế giai đoạn mới.
Thông tư theo AHTN 2022 cũng là cơ sở pháp lý để Bộ Tài chính xây dựng Biểu thuế xuất khẩu, nhập khẩu tối ưu đãi (MFN), các biểu thuế ưu đãi đặc biệt (FTA) của Việt Nam giai đoạn 2022 – 2026. Thông tư phù hợp với cam kết quốc tế, góp phần thúc đẩy hội nhập kinh tế và tạo thuận lợi cho thương mại hàng hóa khu vực và quốc tế.
