Chống COVID-19 tại Việt Nam: Chìa khóa thành công nằm ở sự tín nhiệm của người dân

Ngày 7/12, Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP) và Viện Nghiên cứu Phát triển Mekong (MDRI) đã công bố kết quả điều tra xã hội học: “Cảm nhận và trải nghiệm của người dân về một số biện pháp ứng phó với đại dịch COVID-19 của các cấp chính quyền: Kết quả khảo sát qua điện thoại vòng 2, năm 2021".

Sự kiện, được tổ chức tại Hà Nội, nhận được hỗ trợ và sự đồng hành của Bộ Ngoại giao và Thương mại, Chính phủ Australia (DFAT).

Theo kết quả cuộc khảo sát, so với năm 2020, tác động của đại dịch trong năm 2021 tại Việt Nam được đánh giá là nghiêm trọng hơn năm trước.

68% người được hỏi bày tỏ rất lo lắng về tình hình sức khỏe cá nhân, 76% lo lắng về việc học tập của trẻ em.

Tác động tiêu cực của đại dịch lên vấn đề việc làm và thu nhập năm 2021 cũng trở nên rõ rệt hơn, với 77% người được hỏi cho biết thu nhập bị giảm, đặc biệt là đối với những người thuộc hộ nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số, lao động tự do phi nông nghiệp, lao động không có tay nghề, lao động làm việc trong các ngành dịch vụ và những người sinh sống tại các khu vực có thời gian thực hiện giãn cách xã hội kéo dài.

Sự tín nhiệm của người dân đối với chính quyền ở mức cao

Bà Caitlin Wiesen, Trưởng Đại diện thường trú của UNDP tại Việt Nam phát biểu tại tọa đàm.

Phát biểu tại tọa đàm, Trưởng Đại diện thường trú của UNDP tại Việt Nam, bà Caitlin Wiesen cho biết: “Kinh nghiệm của Việt Nam đã chứng minh cho thế giới thấy rằng, lòng tin và sự tín nhiệm của người dân là chìa khóa thành công trong công tác ứng phó với đại dịch COVID-19 của Chính phủ Việt Nam. Năm 2022 đang đến với những thách thức không thể lường trước, vì đại dịch vẫn tồn tại và đang bùng phát ở nhiều nơi trên thế giới.”

Kết quả khảo sát về đánh giá của người dân đối với các biện pháp ứng phó của các cấp chính quyền trong đợt dịch COVID-19 lần thứ tư cho thấy, đa số người trả lời đánh giá cao mức độ hiệu quả trong cách ứng phó với COVID-19 của các cấp chính quyền, mặc dù tỉ lệ này thấp hơn năm 2020.

Có đến 84% số người được hỏi đánh giá tốt hoặc rất tốt công tác ứng phó của Chính phủ Trung ương và 89% đánh giá tốt hoặc rất tốt việc ứng phó của chính quyền cấp tỉnh.

Đa số người dân thể hiện sự ủng hộ mạnh mẽ với các biện pháp phòng, chống dịch của các cấp chính quyền, tuy rằng một số biện pháp như đóng cửa chợ dân sinh và trường học nhận được một lượng nhỏ ý kiến phản đối.

Về khả năng tiếp cận và hiệu quả của gói hỗ trợ 26 nghìn tỷ đồng mà Chính phủ đưa ra, theo kết quả của cuộc khảo sát, tỉ lệ người trả lời nhận được tiền hỗ trợ còn khá thấp.

Theo nhận định của những người tham gia khảo sát, mức độ tiếp cận với gói hỗ trợ của người nghèo thấp hơn người có kinh tế khá hơn. Thông tin về gói hỗ trợ chưa được phổ biến, chưa được tuyên truyền một cách hiệu quả và đầy đủ tới các nhóm yếu thế. Người dân tộc thiểu số, người sinh sống tại nông thôn, người nghèo ít nghe đến gói hỗ trợ hơn những nhóm còn lại.

Bên cạnh đó, những người đã nhận được tiền hỗ trợ đánh giá cao tính kịp thời và đúng như quy định, tuy nhiên, có không ít người cho rằng thủ tục tiếp nhận còn phức tạp.

Kết quả của cuộc khảo sát còn chỉ ra rằng, các dịch vụ hành chính công trực tuyến chưa được áp dụng nhiều trong đợt dịch thứ 4. Nhiều người phải nộp kết quả xét nghiệm COVID-19 mới được nhập viện khám, chữa bệnh.

Một trong những vấn đề tồn tại mà chỉ số hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh (PAPI) đã chỉ ra trong thập kỷ qua là hiệu quả hoạt động chưa tối ưu của các bệnh viện công cấp huyện, đây là cấp trọng yếu trong công tác ứng phó với những khủng hoảng sức khỏe cộng đồng.

Cuộc khảo sát cũng phản ánh lựa chọn và kỳ vọng của người dân trong công tác ứng phó với COVID-19. Mặc dù phải chịu những tác động kinh tế tiêu cực, hầu hết những người được hỏi đều ưu tiên sức khỏe hơn kinh tế. Có tới 83% số người được hỏi đồng ý rằng “Ưu tiên cao nhất của Nhà nước hiện nay là cứu người khỏi COVID-19 cho dù phải hy sinh phát triển kinh tế”.

Cần lắng nghe người dân để hoàn thiện chính sách

Bàn về vấn đề hoàn thiện chính sách hỗ trợ, TS. Phạm Chi Lan, Chuyên gia kinh tế kiến nghị: "Muốn tạo được sự đồng thuận và lòng tin của người dân, điều đầu tiên là phải biết dựa vào dân nhiều hơn, lắng nghe dân nhiều hơn để từ đó thiết kế chính sách."

Cuộc khảo sát cũng phản ánh lựa chọn và kỳ vọng của người dân trong công tác ứng phó với COVID-19. Mặc dù phải chịu những tác động kinh tế tiêu cực, hầu hết những người được hỏi đều ưu tiên sức khỏe hơn kinh tế. Có tới 83% số người được hỏi đồng ý rằng “Ưu tiên cao nhất của Nhà nước hiện nay là cứu người khỏi COVID-19 cho dù phải hy sinh phát triển kinh tế”.

Theo bà Lan, phía chính quyền cần phải xem xét lại trong bộ máy hoạt động, đảm bảo chuỗi cung ứng không bị đứt gãy, không bị chênh lệch giữa các địa phương để không gây khó khăn cho người dân. Bên cạnh đó, cần có biện pháp xử phạt đối với những tổ chức hay cá nhân gây khó dễ cho người dân, nhất là trong bối cảnh dịch bệnh khó khăn.

Tiến sĩ Phùng Đức Tùng, Chủ tịch, Viện Nghiên cứu Phát triển Mekong tại buổi tọa đàm trực tuyến.

Tiến sĩ Phùng Đức Tùng, Chủ tịch, Viện Nghiên cứu Phát triển Mekong, cho biết: “Cuộc khảo sát rất kịp thời và quan trọng, cung cấp bức tranh rõ ràng về trải nghiệm, mối quan tâm chính của các hộ gia đình trong thời gian giãn cách xã hội và hiệu quả của các can thiệp, chính sách của chính phủ. Kết quả khảo sát là hướng dẫn cho việc thiết kế những can thiệp và chính sách tốt hơn cho các đại dịch trong tương lai”.

Từ kết quả của khảo sát, các chuyên gia đã tóm gọn lại một số gợi ý cho thời gian tới. Theo đó, cảm nhận và sự ủng hộ của người dân cần được các cấp chính quyền xem xét kỹ lưỡng khi thiết kế các chính sách, biện pháp ứng phó trong thời gian tới. Sự tin tưởng của người dân là động lực quan trọng quyết định mức độ hiệu quả trong việc ứng phó với đại dịch của các cấp chính quyền.

Bên cạnh đó, cần tập trung triển khai gói hỗ trợ cho nhóm người nghèo, lao động không có tay nghề, lao động thời vụ, và người làm việc trong lĩnh vực du lịch và dịch vụ. Đồng thời, hỗ trợ của cộng đồng và các tổ chức phi chính phủ, tổ chức xã hội và các nhóm hay cá nhân từ thiện trong thời gian dịch bệnh hoặc các khủng hoảng tương tự cần được coi trọng và chính thức ghi nhận. Việc đơn giản hóa thủ tục tiếp nhận gói hỗ trợ sẽ giúp người dân nhận hỗ trợ kịp thời hơn.

Kiến nghị thêm đối với gói hỗ trợ, bà Phạm Chi Lan đưa ra đề xuất chính quyền nên tạo ra những gói hỗ trợ lớn hơn, đủ để hỗ trợ cho người dân, những nhóm đối tượng dễ bị tổn thương và khó tiếp cận với các gói hỗ trợ. Những gói hỗ trợ hiện nay còn quá khiêm tốn, theo như kết quả cuộc khảo sát đưa ra.

Ngoài ra, các dịch vụ công trực tuyến cần được đánh giá lại và cải thiện nhằm đảm bảo tính thân thiện với người dùng, qua đó, khuyến khích người dân sử dụng các biện pháp không tiếp xúc trong quá trình làm việc với chính quyền.

Bà Cherie Russell, Tham tán Phát triển, Đại sứ quán Australia tại Việt Nam nhận định: “Thông qua kết quả khảo sát này, chúng ta có cơ hội được lắng nghe tiếng nói và trải nghiệm của người dân Việt Nam. Nghiên cứu thực chứng sẽ cung cấp thông tin cho các quyết định chính sách và xây dựng lòng tin hơn nữa trong cộng đồng đối với việc thực hiện các chính sách này..."

Bà Cherie Russell, Tham tán Phát triển, Đại sứ quán Australia tại Việt Nam phát biểu tại tọa đàm.

Theo nhận định của các chuyên gia, năm 2022 đang đến với những thách thức không thể lường trước vì đại dịch vẫn tồn tại và đang bùng phát ở nhiều nơi trên thế giới. Trước những thách thức đó, bà Caitlin Wiesen bày tỏ sự tin tưởng đối với công tác ứng phó đại dịch, cũng như công tác phục hồi của Việt Nam.

“Với chiến dịch tiêm vaccine COVID-19 thần tốc ở Việt Nam trong những tháng gần đây, cùng với sự ủng hộ của người dân đối với việc đeo khẩu trang và các biện pháp ứng phó nhanh và linh hoạt của Chính phủ, tôi tin rằng Việt Nam sẽ vượt qua những thách thức của đại dịch và sớm phục hồi”," bà Wiesen nói.