Báo cáo Tình hình lao động việc làm quý 2/2023 của Tổng cục Thống kê (GSO) vừa công bố ngày 29/6 cho thấy, thất nghiệp quý 2 tăng cả về số lượng và tỷ lệ so với quý trước, nhưng điểm đáng mừng là tỷ lệ này giảm so với cùng kỳ năm 2022.

Cụ thể, số người thất nghiệp trong độ tuổi lao động quý 2 ước tính khoảng 1,07 triệu. Tỷ lệ người thất nghiệp trong độ tuổi lao động là 2,3%, tăng 0,05 điểm phần trăm so với quý trước và giảm 0,02 điểm phần trăm so với cùng kỳ năm trước.

Mặc dù lực lượng lao động đang làm việc quý 2 đạt gần 51,2 triệu người, tăng 83,3 nghìn người so với quý trước và tăng 691,4 nghìn người so với cùng kỳ năm trước, tuy nhiên, thị trường lao động việc làm vẫn đang đối mặt với nhiều khó khăn và thách thức.

Nguyên nhân được GSO cho biết, chủ yếu do các doanh nghiệp thiếu đơn hàng sản xuất. Tình trạng nhiều doanh nghiệp ở các ngành nghề, địa phương cắt giảm đơn hàng đã diễn ra từ quý 4/ 2022 và tiếp tục tiếp diễn sang quý 2/2023, dẫn đến hàng trăm ngàn người lao động bị giảm giờ làm, mất việc làm, ảnh hưởng tới đời sống của người lao động.

Trong quý 2/2023, vùng Đồng bằng sông Cửu Long và vùng Đông Nam Bộ có tỷ lệ thất nghiệp trong độ tuổi lao động cao nhất cả nước, tương ứng là 2,65% và 2,64%.

So với quý trước, tỷ lệ này ở 2 vùng trên tăng nhẹ 0,01 điểm phần trăm. TP HCM có tỷ lệ thất nghiệp trong độ tuổi lao động quý này là 3,71%, tăng 0,49 điểm phần trăm so với quý trước. Ngược lại, tỷ lệ này của Hà nội lại giảm 0,50 điểm phần trăm so với quý trước, chỉ chiếm 1,23%.

GSO tổng hợp báo cáo nhanh từ các địa phương cho biết, số lao động nghỉ giãn việc của các doanh nghiệp trên cả nước trong quý 2 là khoảng 241,5 nghìn người, giảm 52,5 nghìn người so với quý trước, trong đó đa số ở các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (chiếm 84,1%), tập trung chủ yếu ở ngành da giày 66,3%, dệt may 14,4%.

Các địa phương có số lao động bị nghỉ giãn việc nhiều tập trung chủ yếu ở Bắc Giang (9,3 nghìn người), Bình Dương (9,8 nghìn người), Quảng Ngãi (10,3 nghìn người), Tiền Giang (11,9 nghìn người), Bình Phước (17,0 nghìn người), Ninh Bình (19,8 nghìn người), Thanh Hóa (98,3 nghìn người).

Số lao động bị mất việc trong quý 2/2023 là 217,8 nghìn người, tập trung chủ yếu ở ngành dệt may 16,8%, da giày 14,1%, sản xuất linh kiện và sản phẩm điện tử 14,8%, chế biến gỗ 6,1%.

Việt Nam dư 2,2 triệu lao động không sử dụng hết tiềm năng

Trong bối cảnh thị trường lao động nhiều khó khăn, GSO thống kê tỷ lệ thiếu việc làm trong quý 2/2023 cũng tăng so với quý trước và cùng kỳ năm trước. Trong đó, lao động ở vùng Đông Nam Bộ chịu tác động nhiều nhất, do tập trung nhiều doanh nghiệp lớn bị cắt giảm đơn hàng.

Số người thiếu việc làm trong độ tuổi lao động quý 2 đạt khoảng 940,7 nghìn người, tăng 54,9 nghìn người so với quý trước và tăng 58,9 nghìn người so với cùng kỳ năm trước.

Tỷ lệ thiếu việc làm trong độ tuổi lao động cao nhất thuộc về vùng Đồng bằng sông Cửu Long với 3,01% và thấp nhất thuộc về vùng Đồng bằng sông Hồng với 1,03%.

So với quý trước, tỷ lệ này giảm duy nhất ở vùng Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung, trong khi đó các vùng còn lại tỷ lệ thiếu việc làm đều tăng. So với cùng kỳ năm trước, tỷ lệ này tăng 0,65 điểm phần trăm ở Đông Nam Bộ, tăng 0,41 điểm phần trăm ở Đồng bằng sông Hồng, tăng 0,02 điểm phần trăm ở Tây Nguyên.

Hệ lụy của tỷ lệ thất nghiệp và thiếu việc làm gia tăng là tỷ lệ lao động không sử dụng hết tiềm năng đang có dấu hiệu tăng trở lại vào quý là 4,5% và giữ mức 4,3% vào quý 2/2023 (tương ứng với khoảng 2,2 triệu người).

Theo GSO, tỷ lệ lao động không sử dụng hết tiềm năng là chỉ tiêu tổng hợp cho biết mức độ “lệch pha” giữa cung và cầu lao động trên thị trường, phản ánh tình trạng dư cung về lao động. Tỷ lệ này của Việt Nam thường dao động ở mức 4%. Sau khi tăng rất nhanh từ thời điểm quý 1/2020 và đạt mức cao kỷ lục là 10,4% vào quý 3/2021, tỷ lệ này đã về mức ổn định khi kinh tế phục hồi.

Trong bối cảnh đó, điểm tích cực là so với quý trước và cùng kỳ năm trước, tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên (15 đến 24 tuổi) và tỷ lệ thanh niên không có việc làm, không tham gia học tập hoặc đào tạo giảm.

Theo báo cáo Giám sát việc làm trên thế giới tháng 5/2023, Tổ chức Lao động quốc tế (ILO) nhận định, các cú sốc và rủi ro toàn cầu đang kìm hãm sự phục hồi của thị trường lao động, đặc biệt là ở các nước có thu nhập thấp và trung bình.

Do vậy, GSO cho rằng, để ổn định và củng cố thị trường lao động, cần có các chính sách, biện pháp để giải quyết những khó khăn, thách thức hiện nay, nếu không sẽ ảnh hưởng tiêu cực kéo dài đến tăng trưởng và phát triển kinh tế – xã hội.

Lực lượng lao động từ 15 tuổi trở lên trong quý 2/2023 là 52,3 triệu người, tăng hơn 100 nghìn người so với quý trước và 0,7 triệu người so với cùng kỳ năm trước. So với quý trước, lực lượng lao động ở khu vực thành thị và khu vực nông thôn đều tăng nhẹ (tăng tương ứng là 88 nghìn người và 19 nghìn người), lực lượng lao động nữ tăng gần 300 nghìn người, trong khi đó lực lượng lao động nam giảm 179 nghìn người.