Việt Nam vẫn thiếu cơ chế 'đánh thức' tiềm năng điện sinh khối

Trong khuôn khổ dự án “Bảo vệ khí hậu thông qua phát triển thị trường năng lượng sinh học bền vững ở Việt Nam” (BEM), các chuyên gia, bộ ngành liên quan cho biết, hiện tại Việt Nam vẫn còn thiếu cơ chế để khuyến khích cho điện sinh khối, điện rác phát triển.

Với điều kiện địa lý thuận lợi và là nước nông nghiệp, Việt Nam có tiềm năng lớn về sinh khối, có thể khai thác để sản xuất năng lượng, đặc biệt là sản xuất điện. Nguồn sinh khối ở Việt Nam bao gồm củi, trấu và cà phê, rơm rạ và bã mía... Đơn cử như bã mía mặc dù được đánh giá là có tiềm năng lớn tại Việt Nam, nhưng mới sản xuất được 350 Gwh điện đến cuối năm 2019, chiếm một tỷ lệ nhỏ trong nguồn năng lượng sinh khối.

Chia sẻ tại Hội thảo trực tuyến “Phát triển năng lượng sinh học tại Việt Nam góp phần thực hiện cam kết COP26” chiều 15/3, TS Lương Quang Huy, Trưởng phòng Giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và bảo vệ tầng ozon (Bộ Tài nguyên và Môi trường) cho biết, Việt Nam đang hướng tới mục tiêu Net Zero nhằm giảm nhu cầu năng lượng tổng thể thông qua tăng hiệu quả sử dụng năng lượng, như sản xuất điện không phát thải nhà kính và chuyển đổi sử dụng điện, nhiên liệu phát thải thấp hoặc không phát thải trong các lĩnh vực xây dựng, giao thông, công nghiệp...

Ngoài ra, đối với các nguồn cố định trong ngành công nghiệp sản xuất năng lượng, công nghiệp nặng cũng như chuyển đổi rác thải thành năng lượng, phát triển giao thông vận tải sử dụng điện và năng lượng sạch, Việt Nam sẽ thu giữ carbon từ sử dụng nhiên liệu hóa thạch tại các nguồn này.

Các diễn giả tham dự Hội thảo “Phát triển năng lượng sinh học tại Việt Nam góp phần thực hiện cam kết COP26”

Tuy nhiên, để phát triển năng lượng sinh học một cách triệt để và hiệu quả, đặc biệt là phát triển điện sinh khối, Việt Nam vẫn còn gặp nhiều vấn đề liên quan đến tài chính và công nghệ. Hiện có nhiều đơn vị đang nghiên cứu làm chủ công nghệ, nhưng còn thiếu các chính sách hỗ trợ phát triển của Chính phủ. Trong khi đó, các điều kiện cơ sở cho đốt rác, thu hồi khí, phát triển điện sinh khối chi phí còn rất cao so với các nguồn năng lượng tái tạo khác như gió, mặt trời.

Việc xin cấp phép đối một nhà máy điện sinh khối mới cũng gặp nhiều khó khăn vì liên quan đến nhiều bộ, ngành khác nhau.

Bên cạnh đó, nguồn nguyên liệu không đủ khiến các nhà đầu tư gặp trở ngại trong việc ký hợp đồng bao tiêu nguyên liệu để hoàn thiện hồ sơ vay vốn tại các ngân hàng. Một khi nguyên liệu không ổn định, không có điện để bán cho EVN, thì không thể nào thuyết phục được ngân hàng đồng ý rót vốn.

Năng lượng sinh học tham gia ở hầu như tất cả các hoạt động phát triển kinh tế xã hội ở Việt Nam. Tuy nhiên, hiện chúng ta chưa có chính sách cụ thể nào hỗ trợ liên quan đến loại hình năng lượng này.

TS Lương Quang Huy - Bộ Tài nguyên Môi trường

Đồng quan điểm với ý kiến trên, bà Phạm Hương Giang, Phó Trưởng phòng Năng lượng mới và Năng lượng tái tạo, Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo cho biết, đến năm 2035, tiềm năng phát triển điện sinh khối từ trấu khoảng 370 MW; gỗ củi, phụ phẩm lâm nghiệp 3.360 MW, bã mía 470 MW, rơm rạ 1.300 MW, khí sinh học 1.370 MW. Tổng tiềm năng các loại hình này là hơn 9.600 MW.

Nhưng loại hình năng lượng này đang vấp phải nhiều rào cản, từ sự thiếu sự ổn định và bền vững trong cung cấp nhiên liệu, giá nguyên liệu… đến các cơ chế khuyến khích của Chính phủ chưa hấp dẫn. Việt Nam cũng đã có một số chính sách thúc đẩy nhưng đến nay, số nhà máy và tỷ lệ tham gia của điện sinh khối, điện rác vào hệ thống điện là rất thấp.

Qua đó, bà Phạm Hương Giang nhấn mạnh: “Cần xem xét lại cơ chế chính sách để thu hút sự đầu tư cả về công nghệ và nguồn tài chính của chủ đầu tư tư nhân trong điện sinh khối. Có thể xem xét thưởng thêm cho các công nghệ tiên tiến, mang lại hiệu quả cao. Hiện nay, về cơ chế giá FIT, Bộ Công Thương cho rằng giá FIT cho điện sinh khối, điện rác chưa thực sự hấp dẫn, do đó, cần xem xét lại việc sử dụng cơ chế giá FiT trong thời gian tới".