Ngân hàng Thế giới (World Bank) vừa công bố cập nhật Kinh tế vĩ mô Việt Nam tháng 12/2021, trong đó nhận định tình hình kinh tế trong nước tiếp tục được cải thiện. Tuy nhiên cảnh báo chính sách sống chung với COVID-19, đòi hỏi các cấp có thẩm quyền phải tiếp tục thận trọng, nhất là trong bối cảnh có sự xuất hiện của biến chủng COVID-19 mới mang tên Omicron.

Sản xuất và tiêu dùng trên đà phục hồi

Về phía sản xuất, báo cáo của World Bank cho thấy sản xuất công nghiệp của Việt Nam phục hồi mạnh mẽ, một lần nữa chứng tỏ khả năng chống chịu tốt trước đại dịch.

Chỉ số sản xuất công nghiệp tháng 11 tăng 5,5% so với tháng 10 thể hiện tốc độ phục hồi nhanh chóng của toàn ngành (Nguồn: World Bank)

Cụ thể, chỉ số sản xuất công nghiệp tháng 11 tăng 5,5% so với tháng 10, một phần nhờ sự khôi phục mạnh mẽ hoạt động kinh tế ở các tỉnh thành phía Nam, bao gồm cả TP. Hồ Chí Minh với mức tăng vọt 13,3%.

Chỉ số sản xuất công nghiệp 11 tháng hiện đã vượt mức được ghi nhận cùng kỳ năm trước. Trong đó, các ngành hàng phục hồi năng động nhất với mức tăng trưởng hai con số so với cùng kỳ năm ngoái là sản xuất và chế biến thực phẩm, thuốc lá, dệt may, sản phẩm cao su và plastic, kim loại... Sản xuất sản phẩm điện tử, máy vi tính và sản phẩm quang học cũng tăng trưởng tốt ở mức 8,5% so cùng kỳ 2020.

Chỉ số quản trị thu mua (PMI) trong lĩnh vực chế biến, chế tạo tháng 11 đạt 52,2 điểm, tương đương với tháng 10 và cao hơn ngưỡng trung tính 50,0, cho thấy sự cải thiện về tình hình kinh tế nói chung và lĩnh vực sản xuất nói riêng.

Về phía tiêu dùng, doanh số bán lẻ tiếp tục được cải thiện trong tháng 11 dù mức độ phục hồi còn chưa bắt kịp cùng kỳ năm ngoái.

Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng tháng 11 tăng 6,2% so với tháng 10 (Nguồn: World Bank)

Cụ thể, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng tháng 11 tăng 6,2% so với tháng 10 nhờ nhu cầu trong nước tiếp tục phục hồi khi nền kinh tế thích nghi với trạng thái “bình thường mới”, nhưng vẫn thấp hơn 12,2% so với mức ghi nhận vào tháng 11/2020. So với mức tăng 5,2% của bán lẻ hàng hóa, doanh thu dịch vụ tiêu dùng có sự phục hồi tốt hơn với mức tăng 12,5% nhờ động lực từ sự dỡ bỏ các biện pháp giãn cách xã hội.

Khu vực doanh nghiệp phục hồi mạnh mẽ

Số lượng doanh nghiệp đăng ký thành lập mới trong tháng 11 tăng vọt 45% so với tháng 10, tháng tăng thứ hai liên tiếp kể từ khi làn sóng dịch lần thứ 4 bùng phát hồi tháng 5.

Số lượng doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường vẫn tăng, nhưng tốc độ tăng chậm hơn so với số lượng doanh nghiệp gia nhập thị trường.

Số doanh nghiệp quay trở lại hoạt động cũng cao hơn so với số doanh nghiệp tạm ngừng kinh doanh có thời hạn.

Tỷ lệ doanh nghiệp gia nhập thị trường ròng tăng lên trong tháng 11, một tín hiệu tích cực với nền kinh tế (Nguồn: World Bank)

World Bank nhận định những cải thiện về tình hình doanh nghiệp có thể xuất phát từ tín hiệu tích cực trong môi trường kinh doanh khi hoạt động kinh tế và dịch vụ hành chính được khôi phục sau giãn cách.

Kim ngạch xuất khẩu hàng hóa cao kỷ lục đưa cán cân thương mại thặng dư tháng thứ 3 liên tiếp

Thặng dư thương mại đạt 1,3 tỷ USD trong tháng 11 nhờ xuất khẩu hàng hóa tăng tốc mạnh mẽ hơn nhập khẩu.

Thặng dư thương mại đạt 1,3 tỷ USD trong tháng 11 (Nguồn: World Bank)

Cụ thể, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa tháng 11 đạt mức kỷ lục 31,9 tỷ USD, tăng vọt 26,5% so với cùng kỳ năm trước, vượt mức tăng trưởng 6,1% hồi tháng 10.

Về sản phẩm, động lực chính đến từ mức tăng trưởng vững chắc 19,6% của xuất khẩu điện thoại, máy tính, sản phẩm điện tử và máy móc. Đây là các mặt hàng đóng góp tỷ trọng rất lớn, khoảng hơn 40% trong tổng kim ngạch xuất khẩu quốc gia. Bên cạnh đó, kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may cũng phục hồi mạnh mẽ với mức tăng 24,9% so với cùng kỳ 2020. Các mức tăng đột phá này giúp bù đắp mức giảm tháng thứ 4 liên tiếp của xuất khẩu giày da và sản phẩm gỗ.

Về thị trường xuất khẩu, kim ngạch xuất khẩu sang Mỹ tiếp tục được củng cố trong tháng 11 với mức tăng ước tính 13,8% so với cùng kỳ 2020, trị giá ước đạt 8 tỷ USD. Trong khi đó kim ngạch xuất khẩu sang Trung Quốc cũng tăng 11,7%, ướt đạt 6,0 tỷ USD.

Ở phía nhập khẩu, kim ngạch nhập khẩu hàng hóa tháng 11 tăng 24,1% so với cùng kỳ năm ngoái, chậm hơn tốc độ tăng của xuất khẩu.

Tính chung 11 tháng năm 2021, Việt Nam xuất siêu 1,46 tỷ USD.

Vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) tăng khả quan

Trong tháng 11, vốn FDI đăng ký tăng 71,2% so với tháng 10 khi dòng vốn vào các lĩnh vực chế biến, chế tạo tăng mạnh mẽ 40,2%. Giải ngân vốn FDI tiếp tục phục hồi với mức tăng 4,3% trong tháng sau khi giảm mạnh trong quý III khi các biện pháp giãn cách xã hội đặt ra thách thức cho triển khai dự án.

Vốn FDI đăng ký tháng 11 tăng 71,2% so với tháng 10 (Nguồn: World Bank)

Tính chung 11 tháng năm 2021, Việt Nam thu hút 26,5 tỷ USD vốn FDI đăng ký, tương đương với con số cùng kỳ năm 2020, tuy nhiên vốn thực hiện giảm 4,2%.

Lạm phát và tăng trưởng tín dụng ổn định

Sau 2 tháng giảm, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 11 tăng nhẹ 0,3% so với tháng 10. World Bank cho hay xu hướng này một phần phản ánh mức tăng 3,1% của nhóm giao thông khi giá nhiên liệu tăng. Ngoài ra, nhu cầu trong nước về các sản phẩm ngoài lương thực, thực phẩm và chi phí logistic gia tăng cũng phản ánh vào mức tăng của CPI.

So cùng kỳ năm trước, CPI tháng 11 tăng 2,1% nhưng vẫn thấp hơn nhiều so với mục tiêu 4,0% của Ngân hàng Nhà nước.

CPI tháng 11 tăng 2,1% so với cùng kỳ năm ngoái (Nguồn: World Bank)

Trong khi đó, tăng trưởng tín dụng và lãi suất qua đêm tiếp tục được duy trì ổn định. Tín dụng đối với nền kinh tế tháng 11 ước tăng 13,9% so cùng kỳ năm trước, tương đương với mức tăng trong 2 tháng gần nhất.

Theo nhận định từ World Bank, tốc độ tăng trưởng tín dụng cao hơn nhiều so với tốc độ tăng trưởng GDP danh nghĩa, qua đó phản ánh dòng thanh khoản dồi dào hỗ trợ các doanh nghiệp vượt qua khủng hoảng. Với tín dụng tăng trưởng ổn định, lãi suất qua đêm trên thị trường liên ngân hàng trong tháng được giữ ở mức bình quân 0,63%, tương đương với lãi suất trong tháng 10 và tháng 9.

Tín dụng đối với nền kinh tế tháng 11 ước tăng 13,9% so cùng kỳ năm trước (Nguồn: World Bank)

Ngân sách Nhà nước thặng dư 120,3 nghìn tỷ

Tổng thu ngân sách tháng 11 ước tăng 12,3% so với tháng 10 và tăng 33,4% so với cùng kỳ năm 2020, một phần do một số khoản thuế và tiền thuê đất đã hết thời hạn được gia hạn. Tổng chi ngân sách tăng 9,4%, lần tăng đầu tiên kể từ tháng 4 nhờ đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công. Như vậy trong tháng, ngân sách Nhà nước (NSNN) bội thu 45,4 nghìn tỷ đồng (2,0 tỷ USD).

Tính đến hết tháng 11, thặng dư ngân sách đạt 120,3 nghìn tỷ đồng (5,2 tỷ USD). Tổng thu ngân sách 11 tháng vượt dự toán năm 2021 là 3,4% trong khi tổng chi ngân sách mới đạt 75,2% và thấp hơn 7,4% so với cùng kỳ năm 2020. Chi ngân sách giảm do cả chi thường xuyên (giảm 5,8%) và chi đầu tư (giảm 12,3%).

Chính phủ vay 26,2 nghìn tỷ VND (1,1 tỷ USD) trên thị trường nội địa trong tháng 11, nâng tổng vay nợ tính từ đầu năm lên 290,6 nghìn tỷ đồng (12,5 tỷ USD), tương đương 83,0% kế hoạch. Nhờ thanh khoản dồi dào, chi phí vay nợ tiếp tục được giữ ở mức thấp, với lãi suất Trái phiếu Kho bạc kỳ hạn 10 năm trên thị trường sơ cấp giảm nhẹ xuống còn 2,07% vào cuối tháng 11.

Một số khuyến nghị chính sách

Trong bản cập nhật Kinh tế vĩ mô tháng 10, World Bank nhận định những diễn biến kinh tế vĩ mô tích cực cho thấy tình hình kinh tế Việt Nam sẽ tiếp tục cải thiện và tăng trưởng trong những tháng tiếp theo.

Ở báo cáo cập nhật mới nhất hôm 14/12, các chuyên gia World Bank khuyến nghị Việt Nam tiếp tục thận trọng trong chính sách sống chung với COVID-19 trong bối cảnh ca nhiễm mới COVID-19 tiếp tục tăng lên nhanh chóng, vượt qua cả con số được ghi nhận trong quý III.

Số ca nhiễm mới COVID-19 trong nước tăng vọt sau khi thực hiện thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch bệnh (Nguồn: World Bank)

Tổng cộng, số ca nhiễm COVID-19 trong nước tính từ đầu đại dịch đến nay đã vượt 1,3 triệu ca với hơn 26.000 ca tử vong. Dù vậy, tỷ lệ tử vong trên tổng số ca nhiễm giảm đã từ mức 2,5% trong tháng 9 xuống 2,0% trong tháng 12.

World Bank nhận định xu hướng giảm tỷ lệ tử vong có thể xuất phát từ hiệu quả của chiến dịch triển khai tiêm chủng vaccine COVID-19 trong nước. Đến nay, ước tính tỷ lệ dân số được tiêm chủng ít nhất 1 mũi vaccine đạt 75%, tỷ lệ tiêm chủng đầy đủ 2 mũi vaccine đạt 56%.

”Bên cạnh việc tiếp tục đẩy nhanh chiến dịch tiêm vắc-xin, các biện pháp thận trọng về giãn cách xã hội, xét nghiệm và cách ly y tế vẫn có vai trò quan trọng để tránh dẫn đến một làn sóng lây nhiễm mới”, World Bank cảnh báo.

Về chính sách tài khóa, World Bank khuyến nghị tiếp tục thúc đẩy cầu từ khu vực tư nhân thông qua hỗ trợ tài chính cho người lao động và hộ gia đình bị ảnh hưởng để khôi phục kinh tế trong nước và đóng góp cho tăng trưởng. Ngoài ra, gợi ý một số biện pháp về thu ngân sách để hỗ trợ tổng cầu trong nước như tiếp tục giảm thuế giá trị gia tăng trong năm 2022.

Cuối cùng, World Bank khuyến nghị tiếp tục theo dõi sát khu vực tài chính.