Ngân hàng Thế giới (World Bank) vừa công bố cập nhật Kinh tế vĩ mô Việt Nam tháng 11/2021, trong đó nhận định Việt Nam phải đối mặt với nhiều thách thức khi khởi động lại nền kinh tế sau một thời gian dài giãn cách xã hội.
Tuy nhiên, World Bank lạc quan về triển vọng phục hồi của kinh tế Việt Nam khi số liệu kinh tế - xã hội tháng 10 cho thấy sự suy giảm kinh tế đã chạm đáy.
Các chỉ số di chuyển chính đang phục hồi
Cập nhật kinh tế vĩ mô của World Bank cho thấy số ca nhiễm mới COVID-19 đã có dấu hiệu tăng lên vào cuối tháng 10 khi nền kinh tế bắt đầu mở cửa trở lại, trong khi số ca tử vong tiếp tục giảm. Tính đến hết 11/11, cả nước có 1.000.897 ca nhiễm COVID-19 và 22.849 ca tử vong.
 |
Chính phủ đã và đang tiếp tục đẩy mạnh chương trình tiêm chủng với tốc độ trung bình hơn một triệu liều được tiêm mỗi ngày. Tính đến ngày 07/11, ít nhất 60,5% dân số đã được tiêm ít nhất một liều vắc xin COVID-19.
Khi các địa phương dần dỡ bỏ các biện pháp hạn chế di chuyển trong tháng 10, các chỉ số di chuyển chính đã tăng trở lại, góp phần thúc đẩy sự phục hồi của các hoạt động kinh tế.
Tuy nhiên, báo cáo của World Bank cho thấy chỉ số di chuyển đến nơi làm việc phục hồi với tốc độ chậm hơn các đợt bùng phát dịch trước đó. Điều này phần lớn phản tình trạng ở các tỉnh phía Nam, nơi chỉ mới bắt đầu nới lỏng các hạn chế đi lại trong tháng 10 và hiện đang gặp thách thức lớn liên quan đến tình trạng thiếu lao động, thiếu nguyên vật liệu để khôi phục hoàn toàn hoạt động sản xuất.
 |
Sản xuất và tiêu dùng tăng trở lại
Về phía sản xuất, chỉ số sản xuất công nghiệp tháng 10 tăng 6,9% so với tháng 9 và chỉ thấp hơn 1,6% so cùng kỳ năm ngoái. Sự phục hồi này phần lớn do hoạt động sản xuất tại TP.HCM và các trung tâm công nghiệp phía Nam được khôi phục. Trong đó, tốc độ hồi phục lên đến hai con số được ghi nhận ở các tiểu ngành thực phẩm, đồ uống, thuốc lá, may mặc và giày dép, sản phẩm cao su và nhựa, kim loại và đồ nội thất…
 |
Chỉ số quản lý thu mua (PMI) ngành công nghiệp chế biến, chế tạo đã tăng vọt từ 40,2 trong tháng 9 lên 52,1 vào tháng 10, lần đầu tiên vượt ngưỡng trung tính 50.0 trong 5 tháng qua, cho thấy điều kiện kinh tế được cải thiện đáng kể và bắt đầu động lực tăng trưởng trở lại.
Về phía tiêu dùng, doanh số bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng tháng 10 tăng 18,1% so với tháng 9, vượt xa mức tăng 4,4% của tháng trước nhờ nới lỏng các biện pháp giãn cách xã hội nhưng vẫn thấp hơn 19,5% so với cùng kỳ năm ngoái.
 |
Trong tháng 10, doanh số ngành dịch vụ, vốn bị ảnh hưởng nặng nề hơn bởi đợt bùng phát dịch COVID-19 lần thứ tư, đã ghi nhận mức tăng trưởng nóng lên tới 44,1% so với tháng 9 nhưng vẫn chưa thể khôi phục về mức cùng kỳ năm ngoái. Trong cùng kỳ, doanh số bán lẻ hàng hóa tăng 14,5%.
Cán cân thương mại thặng dư tháng thứ hai liên tiếp
Thặng dư thương mại đạt 2,85 tỷ USD trong tháng 10 khi tăng trưởng nhập khẩu giảm từ mức 10,2% (so với cùng kỳ năm ngoái) trong tháng 9 xuống còn 8,1% trong tháng này. Trong khi đó, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa tăng 5,7% so với cùng kỳ năm 2020. Tính chung 10 tháng đầu năm 2021, Việt Nam xuất siêu 160 triệu USD.
 |
Tốc độ tăng trưởng xuất khẩu chưa lớn thể hiện những thách thức trong việc khởi động lại các nhà máy sản xuất ở một số ngành sau thời gian dài thực hiện giãn cách xã hội, nhất là ở các tỉnh phía Nam.
Về sản phẩm, xuất khẩu giày dép, dệt may và đồ gỗ trong tháng 10/2021 ghi nhận tháng giảm thứ ba liên tiếp do mức độ thâm dụng lao động cao trong quy trình sản xuất khiến việc nhanh chóng khôi phục sản xuất hết công suất trở nên khó khăn hơn. Xuất khẩu điện thoại cũng giảm lần đầu tiên trong 4 tháng, có thể do biến động hàng tháng của mặt hàng này.
Trong khi đó, xuất khẩu máy vi tính và sản phẩm điện tử, cũng như máy móc, thiết bị tiếp tục tăng trưởng lần lượt 8,3% và 13,1% so với cùng kỳ năm trước, bù đắp đà giảm của các mặt hàng điện thoại, giày dép, dệt may... Giá cả tăng cao cũng thúc đẩy giá trị xuất khẩu kim loại và sản phẩm kim loại trong tháng 10 tăng mạnh 74,6% so với cùng kỳ năm trước.
Về đối tác thương mại, kim ngạch xuất khẩu sang thị trường Mỹ trong tháng 10 ước tính giảm khoảng 7,0% do khó khăn trong hoạt động sản xuất ở Việt Nam cũng như đà giảm tốc của tăng trưởng kinh tế Mỹ. Xuất khẩu sang Trung Quốc cũng ước tính giảm nhẹ 1,9% trong tháng 10.
Vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài đăng ký chậm lại
 |
Vốn FDI đăng ký trong tháng 10 đã giảm 47,4% so với tháng 9 sau chuỗi 3 tháng phục hồi mạnh mẽ. Theo World Bank, diễn biến này có thể phản ánh tính mùa vụ của FDI và một dự án quy mô lớn đăng ký vào tháng 9/2021. Ngược lại, nhờ các hạn chế đi lại được nới lỏng, giải ngân vốn FDI tăng 10% so với tháng 9 mặc dù vẫn thấp hơn 8,3% so với cùng kỳ năm 2020.
Tính chung 10 tháng đầu năm 2021, cả nước đã thu hút được 23,7 tỷ USD vốn FDI đăng ký, cao hơn 1,1% so với cùng kỳ năm 2020.
Lạm phát giảm nhẹ
 |
Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) đã giảm 0,2% trong tháng 10, sau mức giảm 0,6% trong tháng 9.
Trên cơ sở so sánh tháng, chi phí nhóm giao thông tăng 2,1% do giá nhiên liệu tăng, bao gồm giá xăng (tăng 6,7%) và giá dầu diesel (tăng 8,7%). Tuy nhiên, đợt tăng giá năng lượng này đã được bù đắp bởi giá lương thực, thực phẩm tiếp tục đi xuống với mức giảm 1,3%, chủ yếu là do nguồn cung thịt tồn đọng trong thời gian thực hiện giãn cách xã hội.
Do nhu cầu trong nước vẫn yếu, lạm phát cơ bản tháng 10 cũng giảm 0,17% so với tháng 9. So với cùng kỳ năm 2020, CPI chỉ tăng 1,8%, mức tăng thấp nhất trong 3 tháng gần đây và thấp hơn nhiều so với mức lạm phát mục tiêu 4,0%.
Tăng trưởng tín dụng ổn định
 |
Trong tháng 10, dư nợ tín dụng của nền kinh tế tăng 14,2%, tương đương tốc độ tăng hồi tháng 9. Điều này phản ánh sự phục hồi của các hoạt động kinh tế đang diễn ra sau làn sóng dịch lần thứ tư, đặc biệt là trong các ngành dịch vụ.
Cụ thể, trong tháng 10, tăng trưởng tín dụng đối với khu vực dịch vụ (chiếm hơn 60% tổng tín dụng đối với nền kinh tế) đã ổn định ở mức 15,6% so với cùng kỳ năm trước sau khi giảm liên tục từ mức 18,3% hồi tháng 5. Tín dụng đối với ngành công nghiệp và xây dựng giữ nguyên ở tốc độ tăng trưởng khoảng 12,7% kể từ tháng 7/2021, nhưng vẫn cao hơn so với trước đại dịch.
Khi nhu cầu tín dụng dần phục hồi, lãi suất qua đêm liên ngân hàng chững lại ở mức bình quân 0,65%, tương tự như mức ghi nhận vào tháng 9, qua đó chấm dứt xu hướng giảm bắt đầu từ tháng 7/2021.
Ngân sách Nhà nước thặng dư sau 2 tháng thâm hụt
 |
Cân đối thu, chi ngân sách nhà nước thặng dư 28 nghìn tỷ đồng (1,2 tỷ USD) trong tháng 10 do tổng chi giảm 18,8% mặc dù tổng thu cũng giảm 9,3% (so với cùng kỳ năm trước) do các hoạt động kinh tế chưa được khôi phục hoàn toàn. Chi tiêu công giảm ở cả chi đầu tư phát triển (-25,7%) và chi thường xuyên (-14,2%).
Tính đến hết 10 tháng đầu năm, ngân sách thặng dư 74,9 nghìn tỷ đồng (3,2 tỷ USD), với tổng chi giảm 8,8% và tổng thu tăng 7,6% so với cùng kỳ năm trước.
Trong điều kiện giải ngân vốn đầu tư công diễn ra chậm, Chính phủ chỉ vay 15,6 nghìn tỷ đồng (0,67 tỷ USD) trên thị trường trong nước trong tháng 10, nâng tổng vay nợ trong 10 tháng đầu năm lên 264,4 nghìn tỷ đồng (14,4 tỷ USD), tương đương 75,5% kế hoạch năm. Thanh khoản dồi dào tiếp tục giữ chi phí vay ở mức thấp, với lợi suất trái phiếu Kho bạc Nhà nước kỳ hạn 10 năm trên thị trường sơ cấp tăng nhẹ 3 điểm cơ bản lên 2,15% vào cuối tháng 10.
Triển vọng kinh tế phục hồi mạnh trong những tháng tới
World Bank nhận định những diễn biến kinh tế vĩ mô tích cực trong tháng 10 cho thấy tình hình kinh tế Việt Nam sẽ tiếp tục cải thiện và tăng trưởng trong những tháng tới.
Từ cơ sở thực tiễn nền kinh tế, World Bank đưa ra 3 đề xuất để duy trì và tăng cường động lực tăng trưởng, phục hồi nền kinh tế.
Một là thực thi chính sách tài khóa chủ động (miễn giảm thuế, đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án đầu tư công và cung cấp trợ giúp xã hội cho những đối tượng gặp khó khăn...) để đẩy nhanh tốc độ phục hồi.
Hai là tiếp tục đẩy nhanh tốc độ tiêm chủng và duy trì hợp lý các biện pháp xét nghiệm và cách ly để tránh nguy cơ một làn sóng dịch bệnh mới.
Ba là theo dõi chặt chẽ áp lực lạm phát trong bối cảnh nhu cầu trong nước phục hồi và giá năng lượng trên thế giới tăng; cũng như tiếp tục theo dõi sức khỏe của khu vực tài chính.
