Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản (Vasep), tính đến nửa đầu tháng 2/2022, tổng giá trị xuất khẩu cá tra của Việt Nam sang EU đạt 20,2 triệu USD, tăng 40,2% so với cùng kỳ năm trước. Sau nhiều tháng sụt giảm hoặc chững lại, đây được coi là mức tăng trưởng lạc quan nhất.
4 thị trường nhập khẩu cá tra Việt Nam tại EU lần lượt là Hà Lan, Bỉ, Đức và Tây Ban Nha. Trong đó, Hà Lan là thị trường lớn nhất, chiếm 36,6% tổng giá trị xuất khẩu sang thị trường này.
Trước khi bị Mỹ “soán ngôi”, EU từng là thị trường nhập khẩu cá tra lớn nhất của Việt Nam. Tuy nhiên, sau thời điểm “hoàng kim” vào giai đoạn 2016 – 2018 thì xuất khẩu cá tra sang EU bắt đầu chững và giảm dần. Dù vậy, EU vẫn là thị trường quan trọng của ngành cá tra Việt.
Năm 2021, xuất khẩu cá tra sang Mỹ đạt 370,6 triệu USD, tăng gấp đôi so với năm 2020. Trong khi đó, xuất khẩu sang thị trường EU đạt 207,8 triệu USD, tăng 0,6% so với năm 2020.
Theo VASEP, do ảnh hưởng bởi Covid-19, nhiều nhà nhập khẩu cho biết họ phải đối mặt với khó khăn về tài chính do nhu cầu tiêu thụ cá thịt trắng. Trong khi nhu cầu về giá cá tra tại nhiều thị trường của khu vực chưa tăng thì chi phí logistics, chi phí vận chuyển đã tăng đáng kể.
Nhiều khách hàng phía EU đã chủ động đề nghị giảm mua, hủy hoặc hoãn các đơn hàng đã ký hoặc sắp sửa ký. Thêm nữa, các nhà nhập khẩu theo phương thức FOB gặp khó do chi phí vận chuyển đường biển cao. Giá bán cá tra ở EU vẫn ổn định, tuy nhiên phía nhà nhập khẩu vẫn còn dè dặt mua hàng.
Phía khách hàng EU cũng yêu cầu cao hơn về chất lượng sản phẩm nhưng giá mua lại không mấy hấp dẫn. Do đó trong năm 2021, nhiều doanh nghiệp xuất khẩu mạnh sang các thị trường khác như Trung Quốc, Mexico, Brazil, Ai Cập, Colombia và Thái Lan. Đây là một trong những lý do khiến xuất khẩu cá tra sang thị trường EU sụt giảm trong nhiều năm.
Đầu năm 2022, giá trị xuất khẩu cá tra sang EU đang trở lại quỹ đạo tăng trưởng dương. Đây sẽ là tín hiệu tích cực cho các doanh nghiệp muốn quay trở lại thị trường này.
Mặt khác, xung đột Nga – Ukraine có thể khiến mặt hàng cá minh thái của Nga không thể xuất sang EU. Nga hiện là một trong những thị trường cung cấp cá minh thái lớn nhất thế giới. Năm 2020, EU nhập 262.650 tấn phile, trong đó nhập từ Nga đạt 37.445 tấn. Như vậy, nếu lệnh trừng phạt được đưa ra thì Nga sẽ phải tạm thời nhường cơ hội cho các nhà cung cấp thủy sản khác.
