Từ khi Luật PPP có hiệu lực vẫn chưa ký được hợp đồng nào
Tại hội thảo "Thúc đẩy hợp tác công tư trong phát triển hạ tầng một số lĩnh vực kinh tế - xã hội ở Việt Nam" ngày 11/7, khái quát hoạt động đầu tư PPP từ năm 2010 đến nay, Vụ trưởng Vụ Đầu tư Bộ Tài chính Dương Bá Đức cho biết:
Giai đoạn 2010-2014 là giai đoạn số lượng dự án PPP được ký kết nhiều nhất, các hợp đồng PPP tập trung chủ yếu BOT, BT trong lĩnh vực giao thông.
Giai đoạn 2015-2020 chủ yếu đàm phán một vài dự án BOT điện có vướng mắc trong giai đoạn trước và xử lý các vướng mắc của các dự PPP đã ký hợp đồng.
Giai đoạn 2021 (thời điểm Luật PPP có hiệu lực đến nay) có 3 dự án BOT giao thông được chuyển tiếp từ giai đoạn trước đã ký; 8 dự án mới song đang giai đoạn chuẩn bị đầu tư, chưa ký kết hợp đồng PPP, trong đó có 7 dự án lĩnh vực giao thông, 1 dự án BTL lĩnh vực nước sạch.
Vụ Đầu tư của Bộ Tài chính nhận định, qua thống kê có thể thấy rõ số lượng dự án PPP đang suy giảm. Trước tình hình này, Chính phủ đã giao Bộ Tài chính rà soát vướng mắc tại Nghị định 28/2021/NĐ-CP và đề xuất phương án sửa đổi, bổ sung; báo cáo Thủ tướng Chính phủ trong quý III/2023.
Thực hiện nhiệm vụ được giao, Vụ Đầu tư đã rà soát, phối hợp với các đơn vị trong Bộ để rà soát Nghị định 28/2021/NĐ-CP và có văn bản gửi xin ý kiến các bộ, ngành, địa phương, nhà đầu tư và một số cơ quan, tổ chức liên quan đến hoạt động đầu tư.
Tính đến thời điểm hiện nay, đại diện Vụ Đầu tư cho biết đã nhận được ý kiến của khoảng 60 đơn vị/tổ chức và đã tổ chức cuộc thảo luận với 4 địa phương gồm TP HCM, Bình Dương, Hưng Yên, Thái Bình, các ý kiến tập trung vào 2 nhóm vướng mắc lớn gồm:
Nhóm vướng mắc ở Luật PPP thuộc thẩm quyền sửa đổi, bổ sung của Quốc hội
Vấn đề đầu tiên trong nhóm vướng mắc này là quy định về mức vốn Nhà nước tham gia dự án PPP.
Có ý kiến cho rằng, quy định phần vốn Nhà nước tham gia trong dự án PPP tối đa 50% tổng mức vốn đầu tư (Điều 69 Luật PPP) là không phù hợp; một số ý kiến đề nghị bỏ quy định mức trần này, một số ý kiến đề nghị nghiên cứu sửa đổi tăng tỷ lệ này (có thể là 70% tổng mức đầu tư).
Vụ Đầu tư góp ý, hiện nay Chính phủ đang nghiên cứu xây dựng Luật sửa đổi các Luật, trong đó dự kiến sửa đổi quy định tháo gỡ vướng mắc cho các dự án giao thông đường bộ. Tuy nhiên, để đảm bảo sử dụng vốn Nhà nước thật sự hiệu quả cần phải có quy định chặt chẽ về tiêu chí cho phép các dự án đường bộ được áp dụng mức trần vốn Nhà nước trên 50% tổng mức đầu tư.
Vấn đề thứ hai là cơ chế chia sẻ doanh thu giảm, Bộ Tài chính cho rằng quy định sử dụng nguồn vốn dự phòng ngân sách để xử lý cơ chế chia sẻ doanh thu giảm quy định tại Khoản 3 Điều 83 Luật PPP là chưa phù hợp với quy định của pháp luật ngân sách Nhà nước, chưa phù hợp với mục đích sử dụng nguồn ngân sách dự phòng.
Vụ Đầu tư đề nghị nghiên cứu sửa đổi quy định này theo hướng bố trí một dòng ngân sách trong kế hoạch đầu tư công trung hạn để chia sẻ phần doanh thu giảm.
Một số ý kiến địa phương đề nghị Nhà nước chia sẻ doanh thu giảm cho nhà đầu tư/doanh nghiệp dự án PPP ngay khi doanh thu thực tế giảm dưới 75% doanh thu quy định trong hợp đồng, chứ không phải thực hiện điều chỉnh giá, thời hạn hợp đồng như quy định tại Luật PPP.
Các ý kiến cũng đề nghị bổ sung quy định trách nhiệm của Nhà nước khi không bố trí đủ nguồn vốn để thanh toán cho nhà đầu tư theo quy định; nghiên cứu cho phép sử dụng kiểm toán độc lập để kiểm toán giá trị đề nghị chia sẻ, thay cho kiểm toán Nhà nước kiểm toán như quy định tại Luật.
Nhóm vướng mắc tại Nghị định số 28/2021/NĐ-CP
Trong nhóm vướng mắc này, các ý kiến đưa ra về các vấn đề như lãi suất vốn vay, chỉ tiêu tài chính cho một số lĩnh vực và nguồn vốn thanh toán cho doanh nghiệp dự án BTL, BLT.
Về lãi suất vốn vay, một số ý kiến đề nghị Nghị định 28 cần có hướng dẫn cụ thể hơn, chỉ rõ tên các ngân hàng được sử dụng để tham khảo mức lãi suất vốn vay khi lập phương án tài chính dự án PPP.
Về quy định các chỉ tiêu phân tích, đánh giá tính khả thi của phương án tài chính đối với các lĩnh vực cụ thể, một số địa phương, Bộ, ngành đề nghị quy định hướng dẫn các chỉ tiêu phân tích, đánh giá tính khả thi của phương án tài chính quy định tại khoản 8 Điều 4 Nghị định số 28/2021/NĐ-CP cho từng lĩnh vực cụ thể.
Về nguồn vốn thanh toán cho doanh nghiệp dự án BTL, BLT, có ý kiến đề nghị bổ sung rà soát lại các quy định về nguồn vốn sử dụng để thanh toán cho dự án PPP thực hiện theo hợp đồng BTL, BTL; song đến nay chưa nhận được ý kiến cụ thể về các vướng mắc đối với quy định về nguồn vốn để thanh toán cho hợp đồng BTL, BLT.
Về vướng mắc liên quan đến trình tự, thủ tục thanh toán vốn Nhà nước khi áp dụng cơ chế chia sẻ doanh thu giảm có ý kiến cho rằng:
Một số dự án giao thông thuộc thẩm quyền quản lý của Bộ Giao thông Vận tải được cấp có thẩm quyền giao cho UBND cấp tỉnh là cơ quan có thẩm quyền và được sử dụng dự phòng ngân sách Trung ương để thanh toán khi áp dụng cơ chế chia sẻ doanh thu giảm.
Trong khi đó, Nghị định số 28/2021/NĐ-CP được xây dựng trên nguyên tắc dự án do Trung ương quản lý thì sử dụng nguồn dự phòng ngân sách Trung ương; dự án do địa phương quản lý thì sử dụng nguồn dự phòng ngân sách địa phương.
Điều này dẫn đến vướng mắc liên quan đến trình tự, thủ tục thanh toán dự phòng ngân sách Trung ương đối với các dự án PPP thuộc phạm vi quản lý của Trung ương song được cấp có thẩm quyền giao địa phương là cơ quan có thẩm quyền.
Một số kiến nghị yêu cầu cần bổ sung các quy định nhà đầu tư/doanh nghiệp dự án có vai trò như cơ quan ký kết hợp đồng dự án trong quá trình xác định giá trị đề nghị thanh toán doanh thu giảm; hiện Nghị định 28 quy định theo hướng chỉ cơ quan ký kết hợp đồng thực hiện.
Ý kiến khác đề nghị bổ sung quy định xử lý trong trường hợp cơ quan ký kết hợp đồng và doanh nghiệp PPP không thống nhất được giá trị đề nghị chia sẻ doanh thu giảm.
Sau khi tiếp nhận những ý kiến này, đại diện Bộ Tài chính cho biết sẽ tiếp tục tổng hợp ý kiến của các đơn vị và đề xuất các phương án sửa đổi, bổ sung các quy định Nghị định số 28/2021/NĐ-CP (nếu cần) để báo cáo Thủ tướng Chính phủ vào quý 3/2023.
