Theo số liệu từ Hiệp hội Thị trường Trái phiếu Việt Nam (VBMA), trong 10 tháng đầu năm 2021 có tổng cộng 723 đợt phát hành trái phiếu doanh nghiệp trong nước.
Trong đó, 705 đợt phát hành trái phiếu riêng lẻ với tổng giá trị 422,45 nghìn tỷ đồng (chiếm 96% tổng giá trị phát hành) và 18 đợt phát hành ra công chúng giá trị 15,55 nghìn tỷ đồng (chiếm 4%) và 4 đợt phát hành trái phiếu ra thị trường quốc tế tổng giá trị 1,425 tỷ USD.
Xét về cơ cấu, nhóm ngân hàng đang đứng ở vị trí thứ 2 (chỉ sau nhóm bất động sản) với khối lượng phát hành 149,1 nghìn tỷ đồng. Mục đích chính nhằm thực hiện tăng vốn cấp 2 và cải thiện tỷ lệ sử dụng vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn theo quy định của Ngân hàng Nhà nước trước nhu cầu vốn trung và dài hạn rất lớn từ doanh nghiệp.
Đáng chú ý, một thống kê khác về thị trường trái phiếu doanh nghiệp của FiinGroup cho biết, ngoài việc phát hành lớn, các ngân hàng cũng vẫn là nhóm trái chủ chính với 56% tổng giá trị phát hành.
Cụ thể, tại 29 ngân hàng thương mại, số dư trái phiếu doanh nghiệp thời điểm 30/6/2021 ở mức 403.700 tỷ đồng, tương đương giá trị trái phiếu doanh nghiệp của các tổ chức tín dụng mà các ngân hàng này cũng đang nắm giữ tại thời điểm đó.
Mặt khác, số lượng ngân hàng tham gia trực tiếp mua trái phiếu ngân hàng trên thị trường sơ cấp chiếm khoảng 23,2% lượng trái phiếu ngân hàng phát hành.
Vì vậy, FiinGroup nhận định: “Gần như toàn bộ trái phiếu doanh nghiệp phát hành bởi các ngân hàng đều đang được sở hữu bởi các ngân hàng và một số định chế tài chính khác”. Hiểu đơn giản, các ngân hàng đang mua chéo trái phiếu của nhau.
Được biết, trước đây theo quy định tại Thông tư 34/2013/TT-NHNN, tổ chức tín dụng không được mua trái phiếu phát hành trên sơ cấp của tổ chức tín dụng khác nên các công ty chứng khoán thường đứng ra làm trung gian, mua trái phiếu ngân hàng trên thị trường sơ cấp, sau đó bán lại cho các tổ chức tín dụng khác.
Tuy nhiên, hiện tại, quy định này đã được gỡ bỏ nên các ngân hàng thương mại đã có thể trực tiếp mua trái phiếu của nhau trên thị trường sơ cấp từ ngày 17/5/2021.
Thêm một diễn biến lạ, đi cùng hoạt động phát hành, ngân hàng cũng tăng cường mua lại trái phiếu trước hạn.
Điển hình như Vietcombank mới đây đã mua lại trước hạn gần 4.000 tỷ đồng trái phiếu phát hành năm 2016. Đây là các loại trái phiếu kỳ hạn 10 năm được phát hành nhằm mục đích mở rộng nguồn vốn cho vay trung dài hạn và đa dạng hóa kênh huy động vốn của ngân hàng. Thời gian thực hiện quyền mua lại trái phiếu là trong tháng 10, 11 và 12/2021.
Hay như BIDV thông báo mua lại trước hạn 500 tỷ đồng trái phiếu trong ngày 12/11. Đây một phần trong kế hoạch mua lại toàn bộ danh mục trái phiếu tăng vốn theo quyền mua lại trước hạn trong năm 2021 với tổng mệnh giá là hơn 17.700 tỷ đồng.
Tương tự, một loạt ngân hàng cũng dự kiến mua lại trước hạn trái phiếu gồm VietinBank, HDBank, ACB, SeABank…
Giới chuyên môn cho rằng, diễn biến đảo vòng trái phiếu của ngân hàng liên quan đến mức lãi suất rất thấp trên thị trường. Theo đó, hoạt động tái cơ cấu nợ này nhằm tối ưu hóa chi phí vốn đầu vào cũng như hạn chế rủi ro lãi suất trong tương lai.
