Ông Nguyễn Đức Hiển, Phó Trưởng Ban Kinh tế Trung ương cho biết, hội thảo lần này khởi động sơ kết 5 năm Nghị quyết số 05/NQ-TW ngày 1/11/2016 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về một số chủ trương, chính sách lớn, nhằm tiếp tục đổi mới mô hình tăng trưởng, nâng cao chất lượng tăng trưởng, năng suất lao động, sức cạnh tranh của nền kinh tế.
Đồng thời, hội thảo được phối hợp tổ chức giữa Ban Kinh tế Trung ương và Tổ chức hợp tác phát triển Đức (GIZ) này cũng nghiên cứu, triển khai xây dựng đề án về “Chủ trương, chính sách công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”, gắn với quá trình xây dựng, hoàn thiện các nội dung liên quan đến đổi mới mô hình tăng trưởng, cơ cấu lại nền kinh tế và kinh nghiệm 35 năm đổi mới của Việt Nam.
Kinh tế vĩ mô cơ bản đã được ổn định
Phó Trưởng Ban Kinh tế Trung ương nhấn mạnh, qua thực tiễn đánh giá quá trình triển khai một số chủ trương, chính sách liên quan đến đổi mới mô hình tăng trưởng, cơ cấu lại nền kinh tế cho thấy, những kết quả đạt được thể hiện rất rõ như kinh tế vĩ mô cơ bản đã được ổn định; tăng trưởng kinh tế đạt được những kết quả quan trọng, tốc độ tăng trưởng kinh tế đạt mức khá, mô hình tăng trưởng từng bước được chuyển đổi theo hướng kết hợp giữa chiều rộng và chiều sâu; chất lượng tăng trưởng dần cải thiện dù còn ở mức độ khiêm tốn.
Bên cạnh đó, năng suất lao động, năng suất các nhân tố tổng hợp và năng lực cạnh tranh quốc gia được cải thiện, cơ cấu nền kinh tế chuyển dịch theo hướng tích cực hơn. Cơ cấu các ngành, lĩnh vực có sự chuyển dịch theo hướng nâng cao năng lực cạnh tranh của một số ngành, lĩnh vực Việt Nam có lợi thế trong tham gia chuỗi giá trị khu vực và toàn cầu.
Ngoài ra, các vấn đề trọng tâm về cơ cấu lại nền kinh tế gồm cơ cấu lại đầu tư công, doanh nghiệp Nhà nước và các tổ chức tín dụng đã tập trung thực hiện và đạt được một số kết quả bước đầu. Cơ cấu lại ngân sách Nhà nước và khu vực công đạt được một số kết quả đáng ghi nhận.
Việc chuyển mô hình tăng trưởng theo chiều sâu còn chậm so với yêu cầu
Tuy nhiên, theo Phó Trưởng Ban Kinh tế Trung ương, mô hình tăng trưởng của Việt Nam vẫn chủ yếu dựa vào các yếu tố đầu vào gồm vốn, lao động, tài nguyên. Đóng góp của TFP vào tăng trưởng kinh tế còn hạn chế, thấp hơn nhiều so với các nước trong khu vực ở cùng giai đoạn phát triển. Tăng năng suất lao động thời gian qua chủ yếu vẫn do tăng cường vốn đầu tư và sử dụng lao động chi phí thấp.
Trong khi đó, năng suất lao động còn thấp và chênh lệch giữa năng suất lao động của Việt Nam với các nước tiếp tục gia tăng. Vốn vẫn chủ yếu dựa vào hoạt động kinh tế thâm dụng lao động.
Đặc biệt, ông Nguyễn Đức Hiển cũng nêu ra các vấn đề về cơ cấu lại ba lĩnh vực trọng tâm mặc dù được triển khai thực chất hơn, nhưng vẫn chưa hoàn thành nhiều mục tiêu đề ra theo kế hoạch.
Cụ thể, hiệu quả đầu tư công chưa cao và giải ngân vốn đầu tư công còn chậm nhất là vốn ODA. Tiến trình thực hiện cổ phần hóa các doanh nghiệp Nhà nước, vốn Nhà nước tại doanh nghiệp còn chậm so với kế hoạch đề ra, chủ yếu tập trung vào việc sắp xếp thu gọn số lượng, chất lượng quản trị doanh nghiệp chưa được cải thiện. Hiệu quả sản xuất kinh doanh của nhiều doanh nghiệp Nhà nước còn thấp.
Ngoài ra, tiến độ xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng còn gặp nhiều khó khăn. Quá trình cơ cấu lại ngân sách Nhà nước và đơn vị sự nghiệp công vẫn còn nhiều hạn chế. Trong khi đó, quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cơ cấu ngành, lĩnh vực cũng còn chậm. Khu vực kinh tế tư nhân chưa lớn mạnh để đáp ứng được vai trò quan trọng trong nền kinh tế. Thế chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa vẫn còn nhiều vấn đề cần tiếp tục được hoàn thiện.
 |
Ông Nguyễn Đức Hiển, Phó Trưởng Ban Kinh tế Trung ương chủ trì hội thảo sáng 26/4. |
Tại Hội thảo, Phó Trưởng Ban Kinh tế Trung ương đã đề nghị các đại biểu tập trung thảo luận các nội dung chủ yếu như nhận diện, phân tích làm rõ kết quả đổi mới mô hình tăng trưởng, cơ cấu lại nền kinh tế và kinh nghiệm qua 35 năm đổi mới của Việt Nam, làm rõ những vấn đề nâng cao chất lượng tăng trưởng, nâng cao năng suất lao động và sức cạnh tranh của nền kinh tế.
Bên cạnh đó là đánh giá đổi mới mô hình tăng trưởng gắn với ba đột phá chiến lược đã nêu trong nghị quyết và yêu cầu cơ cấu lại nền kinh tế, với các trọng tâm ưu tiên để hoàn thiện thể chế, cải thiện môi trường đầu tư, nâng cao năng lực khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo quốc gia; cơ cấu lại ngành, lĩnh vực.
Ngoài ra, theo ông Nguyễn Đức Hiển, các đại biểu cũng cần thảo luận về bối cảnh, điều kiện mới của Việt Nam giai đoạn 2021-2025 và 2026-2030, để nhận diện rõ các bối cảnh tác động đến quá trình cơ cấu lại nền kinh tế, đổi mới mô hình tăng trưởng của Việt Nam; đề xuất các quan điểm, chủ trương, nhiệm vụ, giải pháp lớn.
Kinh tế số là động lực tăng trưởng
Đóng góp ý kiến thảo luận tại phiên họp, GS.TS. Trần Thọ Đạt, nguyên Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế quốc dân cho rằng, kinh tế số là động lực tăng trưởng mới trong chuyển đổi mô hình tăng trưởng và cơ cấu lại nền kinh tế.
Ông cũng đề xuất một số giải pháp để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế số như việc cần có một bản chiến lược khung cho việc chuyển đổi số.
Bên cạnh đó là tạo các điều kiện căn bản để thu hút được nguồn vốn dành cho đầu tư số hóa nền kinh tế, cụ thể là hạ tầng và dịch vụ số. Đổi mới hệ thống giáo dục - đào tạo gắn chặt với số hóa. Hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo, cải tiến kỹ thuật, công nghệ sản xuất; cải thiện sự sẵn sàng đối với kỷ nguyên công nghệ số; liên kết chặt chẽ với khu vực FDI,...
Trong khi đó, PGS.TS. Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam nhấn mạnh đến những thay đổi cơ bản, nền tảng của nền kinh tế như phát triển đồng bộ các loại thị trường, đặc biệt quan tâm phát triển các thị trường nguồn lực đầu vào, nhất là thị trường đất đai; xây dựng Nhà nước kiến tạo phát triển theo tinh thần phục vụ thị trường, phục vụ doanh nghiệp, thể chế quản trị phát triển hiện đại, phù hợp cam kết hội nhập,...
Còn TS. Võ Trí Thành tập trung đề xuất một số giải pháp như hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường vừa thúc đẩy đổi mới sáng tạo. Điều chỉnh một số vấn đề cơ bản còn tồn tại của nền kinh tế liên quan đến các nhân tố sản xuất như Luật Đất đai,... đồng thời bắt nhịp với những vấn đề mới như xây dựng Luật Dữ liệu, quản lý các dòng dữ liệu xuyên biên giới, quản lý thu hút nguồn nhân lực xuyên biên giới,...
Dưới góc nhìn quốc tế, TS. Jonathan Pincus, Cố vấn kinh tế cấp cao của UNDP cho rằng để thu hẹp được khoảng cách giữa Việt Nam với các quốc gia phát triển, bên cạnh việc duy trì tỉ lệ xuất khẩu so với GDP cao hơn rất nhiều so với các quốc gia khác, Việt Nam còn cần giải quyết vấn đề nhập khẩu nhiều sản phẩm đầu vào chất lượng cao để phục vụ xuất khẩu.
Bên cạnh đó, cần tạo ra cơ chế và sân chơi bình đẳng cho các doanh nghiệp trong nước và FDI, trong đó đặc biệt quan tâm đến cơ chế tài chính cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa, đặc biệt doanh nghiệp siêu nhỏ. Ngoài ra, Việt Nam cần chuyển hóa tốt hơn từ khâu lập chiến lược, kế hoạch đến khâu triển khai chiến lược, kế hoạch thông qua việc giảm phân mảnh quyền lực trong quá trình thực thi.
