Khép lại năm 2021, Ngân hàng HSBC cho rằng Việt Nam đã phục hồi vững vàng sau giai đoạn “chạm đáy” tồi tệ nhất với tổng sản phẩm quốc nội (GDP) quý IV/2021 tăng mạnh mẽ 5,8% so với cùng kỳ năm trước, cao hơn mức dự báo tăng trưởng của thị trường (HSBC: 3,8%; Bloomberg: 3,9%).
Nhờ vậy, tăng trưởng GDP cả năm đạt 2,6% trong 2021, con số này phản ánh một kết quả tích cực trong một năm quá nhiều thách thức dù đây là mức tăng trưởng thấp nhất trong vòng 30 năm qua.
Báo cáo của HSBC nhìn nhận Việt Nam đã trải qua một năm thật sự khó khăn, đặc biệt là với TP. Hồ Chí Minh - trung tâm thương mại của cả nước và các tỉnh lân cận sau bốn tháng giãn cách xã hội nghiêm ngặt kéo dài tới tháng 10. Tuy nhiên, theo báo cáo, tin tốt là “cơn bĩ cực” này có vẻ đã lùi vào quá khứ.
 |
Cơ cấu GDP Việt Nam năm 2021 |
Sau khi quý III/2021 ghi nhận mức độ thu hẹp sản xuất nặng nề nhất trong vòng một thập kỷ, hoạt động sản xuất đã phục hồi tốc độ mở rộng như trước thời điểm xuất hiện biến chủng COVID-19 Delta, sản xuất của quý IV/2021 tăng trưởng mạnh mẽ ở mức 8% so với cùng kỳ năm trước.
Theo HSBC, trong cả năm 2021, với mức tăng trưởng 6,4% so với cùng kỳ năm trước, sản lượng sản xuất tiếp tục là trụ cột kinh tế quan trọng của Việt Nam, góp phần củng cố niềm tin của các nhà đầu tư.
Hoạt động sản xuất phục hồi tích cực cũng phản ánh sự cải thiện trong lĩnh vực xuất khẩu. Sau giai đoạn giãn cách nghiêm ngặt trong quý III/2021, xuất khẩu của Việt Nam đã phục hồi nhanh chóng, tăng gần 19% trong quý IV so với cùng kỳ năm trước.
 |
Trong khi đó, xuất khẩu dệt may và da giày mặc dù bị ảnh hưởng nặng nề nhưng cũng đã lấy lại phong độ như thời điểm trước khi xuất hiện biến chủng Delta.
Tính chung cả năm 2021, xuất khẩu Việt Nam tăng 19%, chủ yếu từ xuất khẩu điện tử và máy móc, báo cáo chỉ ra nhu cầu trên thế giới vẫn gia tăng và chuỗi cung ứng ổn định ở phía Bắc nơi hội tụ các tập đoàn công nghệ lớn.
Mặc dù vậy, lợi thế cán cân thương mại của Việt Nam đã thu hẹp trong năm 2021. Bất chấp xuất khẩu tăng cao kỷ lục, Việt Nam là một quốc gia phụ thuộc quá nhiều vào nhập khẩu nguyên liệu thô và hàng hóa trung gian nên nhập khẩu cũng ghi nhận mức tăng kỷ lục, tương đương 26% trong năm 2021. Điều đó dẫn đến thặng dư thương mại ở mức nhỏ tương đương 4,6 tỷ USD.
Trong khi dữ liệu cán cân thanh toán của cả năm chưa được công bố, mức thặng dư nhẹ này nhiều khả năng không bù đắp được mức thâm hụt trong dịch vụ và thu nhập chính. Như vậy, HSBC cho rằng, Việt Nam có thể sẽ ghi nhận thâm hụt tài khoản vãng lai nhẹ trong năm 2021, khoảng 0,5% GDP.
 |
Ngoài phục hồi sản xuất, ngành dịch vụ của Việt Nam cũng thay đổi vị thế, từ “gánh nặng” trong quý III/2021 chuyển sang vai trò đóng góp chủ lực trong quý IV/2021.
Tuy nhiên, sự phục hồi diễn ra không đồng nhất trong các lĩnh vực. Một mặt, các hoạt động y tế, công tác xã hội và tài chính & ngân hàng tiếp tục tăng trưởng mạnh mẽ trong quý IV/2021 so với cùng kỳ năm trước. Đồng thời, dịch vụ phục vụ trực tiếp khách hàng, như bán buôn và bán lẻ, cũng phục hồi sau đợt lao dốc hồi quý III/2021 khi nền kinh tế từng bước mở cửa từ 01/10/2021.
Mặt khác, các lĩnh vực dịch vụ khác như du lịch vẫn chìm trong khó khăn. Chi tiêu cho hàng hóa không thiết yếu vẫn còn thấp, có thể thấy như doanh số xe hơi sụt giảm. Phần lớn nguyên nhân là do những rủi ro COVID-19 vẫn còn, đặc biệt là những lo ngại về biến chủng Omicron ngày càng gia tăng.
Việt Nam đã nỗ lực mở cửa một số điểm đến từ tháng 11/2021, lượng khách du lịch đạt trên 15.000 trong tháng 12, chủ yếu là khách đến từ Trung Quốc đại lục và Hàn Quốc, hai thị trường chính của Việt Nam. Tuy nhiên, mức tăng vẫn còn khiêm tốn so với thời điểm trước đại dịch. Dịch vụ vận tải hầu như không tăng trưởng trong quý IV/2021, trong khi dịch vụ lưu trú tiếp tục sụt giảm hơn 15% so với cùng kỳ năm trước. Báo cáo nhìn nhận ngành du lịch vẫn còn khá ảm đảm và phải mất thêm một thời gian nữa mới trở lại được như thời trước đại dịch.
Trong khi các chỉ số cùng cho thấy dấu hiệu khởi sắc trong quý IV, nhưng tỷ lệ thất nghiệp tăng và thu nhập giảm khiến tiêu dùng cá nhân không mấy sôi động, ước tính chỉ đạt khoảng 2% trong năm 2021. Vì vậy, HSBC đề xuất, Chính phủ cần xem xét triển khai thêm các gói hỗ trợ tiền trực tiếp, đặc biệt hỗ trợ cho các hộ gia đình khó khăn.
Một năm 2022 đầy triển vọng tươi sáng
Trên cơ sở kết quả phục hồi quý IV/2021, HSBC đánh giá triển vọng tươi sáng cho năm 2022 khi Việt Nam vững vàng tăng trưởng trên mọi mặt.
Sản xuất và xuất khẩu kỳ vọng sẽ tiếp tục vị thế dẫn đầu, một phần là nhờ những cam kết FDI ổn định. Mặt khác, nhu cầu trong nước nhiều khả năng sẽ phục hồi thêm khi các biện pháp hạn chế dần được gỡ bỏ và thị trường lao động phục hồi. Sau 2 năm tăng trưởng chậm lại, HSBC kỳ vọng Việt Nam sẽ tăng tốc tăng trưởng lên 6,5% trong năm 2022, tương đương với tốc độ tăng trưởng trước đại dịch.
Dự báo về lạm phát, báo cáo cho rằng, trong khi nền kinh tế từng bước mở cửa trở lại, tác động do áp lực về giá lại diễn ra chậm hơn kỳ vọng khá nhiều. Lạm phát tháng 12/2021 giảm 1,8% so với cùng kỳ năm trước, chênh lệch so với các mức dự báo thị trường (HSBC: 2,1%; Bloomberg: 2,3%; Prior: 2,1%).
Kết quả này khiến lạm phát cả năm 2021 đạt mức 1,8%. Trong khi chi phí vận tải leo thang (+11% so với cùng kỳ năm trước) là nguyên nhân chính dẫn đến lạm phát, giá lương thực giảm một phần do hiệu ứng cơ sở thấp cộng thêm lạm phát do nhu cầu yếu đã cùng làm chậm tốc độ gia tăng lạm phát từ năm 2015 tới nay.
 |
Khi các hoạt động kinh tế trở lại bình thường trong năm 2022, HSBC kỳ vọng áp lực về giá sẽ bắt đầu có tác động nhưng mức độ trong tầm kiểm soát. Đồng thời, báo cáo dự báo lạm phát của Việt Nam sẽ tăng 2,7% vào năm 2022, thấp hơn mức trần 4% của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.
“Trong bối cảnh lạm phát ít khả năng là một mối bận tâm lớn của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam trong năm 2022, tình hình thị trường bất động sản có thể thu hút nhiều sự quan tâm hơn”, báo cáo viết.
Tuy nhiên, HSBC cũng nhận định, đại dịch vẫn là rủi ro lớn nhất đối với tăng trưởng của Việt Nam. Sau khi chạm “đáy” trong tháng 11, số ca nhiễm mới mỗi ngày của Việt Nam đã tăng cao trở lại. Kết quả của “trận chiến” ứng phó với đợt bùng dịch thứ năm của Việt Nam sẽ quyết định tốc độ phục hồi của nhu cầu trong nước và hoạt động đi lại quốc tế.
Báo cáo cũng chỉ ra điểm đáng mừng là không giống như năm 2020, Việt Nam tại thời điểm hiện tại đã triển khai tốt chương trình tiêm chủng giúp Chính phủ có thể linh hoạt hơn giữa hai mục tiêu bảo vệ sức khỏe người dân và phục hồi nền kinh tế.
