Bộ Y tế vừa có tờ trình dự thảo đề xuất các biện pháp phòng, chống dịch COVID-19 trong tình hình mới. Theo đó, Bộ đề xuất chưa coi bệnh COVID-19 là bệnh lưu hành.
Tại dự thảo này, Bộ Y tế cho biết, WHO vẫn đang coi bệnh COVID-19 trong tình trạng đại dịch trên phạm vi toàn cầu và quan ngại tiếp tục có các biến thể không lường trước được của SARS-CoV-2. Nhiều nước trên thế giới vẫn có diễn biến dịch bệnh phức tạp, cần tiếp tục duy trì các hoạt động đáp ứng với đại dịch ở mức cao.
Qua trao đổi của Bộ Y tế với WHO ngày 19/5/2022, chưa có quốc gia nào trên thế giới báo cáo tổ chức này về việc chính thức công bố COVID-19 là bệnh lưu hành. Tuy nhiên, một số nước Đông Nam Á đã đưa các tiêu chí để xem COVID-19 là bệnh lưu hành, như Thái Lan, Indonesia, Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha… trên cơ sở thông qua chỉ số như tỉ lệ tử vong, tỉ lệ mắc bệnh nặng và độ bao phủ vaccine…
Bên cạnh đó, SARS-CoV-2 vẫn liên tục biến đổi, khó xác định tính chất nguy hiểm của các biến thể và mức độ tăng nặng cũng như tử vong. Omicron là biến thể phổ biến trên thế giới hiện nay, nhưng vẫn chưa phải là biến thể cuối cùng. Có thể xuất hiện biến thể mới của SARS-CoV-2 có khả năng làm giảm hiệu quả vaccine hoặc miễn dịch, khiến ca nhiễm có triệu chứng nghiêm trọng hoặc tử vong tăng lên, đặc biệt ở các nhóm dễ bị tổn thương.
Ngoài ra, tình trạng sức khỏe suy giảm sau khi mắc COVID-19 (hậu COVID-19) đang làm người dân lo ngại, mặc dù chưa có nghiên cứu đầy đủ.
Ở Việt Nam, tỉ lệ tử vong do COVID-19 đã giảm nhiều so với giai đoạn trước (tỉ lệ tử vong/mắc giảm mạnh từ 1,03% trong tháng 1/2022 xuống còn 0,06% trong tháng 5/2022). Tuy nhiên trong nước hiện nay vẫn ghi nhận trường hợp tử vong và nhiều bệnh nặng đang được theo dõi, điều trị. Đồng thời, Việt Nam hiện cũng đang thực hiện các biện pháp phòng, chống dịch COVID-19 linh hoạt như phòng, chống bệnh đặc biệt nguy hiểm, bệnh nguy hiểm và để kịp thời áp dụng khi phát sinh tình huống nguy hiểm hơn.
Mặt khác, theo Bộ Y tế, một bệnh được coi là lưu hành khi có một số tiêu chí cụ thể. Thứ nhất, có sự tồn tại thường xuyên tác nhân gây bệnh. Thứ hai, tồn tại quần thể cảm nhiễm và ổ chứa tác nhân gây bệnh. Thứ ba, bệnh dịch xảy ra ở một nhóm đối tượng cụ thể hoặc quần thể dân số trong địa bàn nhất định. Thứ tư, tỉ lệ mắc bệnh có tính ổn định và có thể dự báo được.
Đối với tiêu chí số 4, hầu hết các nước trên thế giới đều trong trạng thái số mắc và tử vong chưa ổn định, xu hướng tăng giảm thất thường khi có xuất hiện các biến thể mới của SARS-CoV-2.
Tại Nam Phi và Mỹ, sau 2 tháng dịch có xu hướng giảm, nhưng đã ghi nhận tăng trở lại từ đầu tháng 5/2022 đến nay, do sự lưu hành của các biến thể BA.4, BA.5 và chưa có xu hướng chững lại. SARS-CoV-2 có thể tiếp tục xuất hiện những biến thể mới. Đồng thời miễn dịch có được (do vaccine và mắc bệnh) chưa có tính ổn định lâu dài và giảm dần theo thời gian. Do đó, sau khoảng thời gian đủ lớn, dịch có thể bùng phát trở lại bất kỳ lúc nào.
Trong khi đó, Bộ Y tế nhận định, khó khăn khi chuyển bệnh COVID-19 từ bệnh truyền nhiễm nhóm A sang bệnh truyền nhiễm nhóm B, do SARS-CoV-2 biến đổi liên tục (từ tháng 12/2019 đến nay ghi nhận 5 biến thể mới và trong vòng 6 tháng qua biến thể Omicron có 5 biến thể phụ), nguy cơ xuất hiện biến thể mới với khả năng lây lan nhanh, gây bệnh nặng, tỉ lệ tử vong cao, khả năng né tránh miễn dịch vẫn chưa được đánh giá đầy đủ, chưa dự báo được.
Theo quy định của Luật Phòng chống bệnh truyền nhiễm và các văn bản hướng dẫn liên quan, có nhiều quy định rất khác biệt cần phải điều chỉnh giữa bệnh nhóm A và nhóm B, như: Giám sát bệnh truyền nhiễm tại cửa khẩu, tại cộng đồng, công bố dịch; phòng lây nhiễm tại cơ sở khám, chữa bệnh; cách ly y tế; điều trị miễn phí, vệ sinh phòng bệnh truyền nhiễm; kiểm soát ra, vào vùng có dịch. Hơn nữa, biện pháp về vaccine phòng COVID-19 sử dụng trong tình trạng khẩn cấp chưa có cơ chế áp dụng khi chuyển sang bệnh truyền nhiễm nhóm B.
