Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT) vừa có công văn gửi Bộ Giao thông Vận tải (GTVT), đánh giá phương án do Bộ Giao thông Vận tải đề xuất xây đường sắt đôi khổ 1.435 mm để vận tải hành khách và hàng hóa, tốc độ khai thác 180 - 225 km/h là cơ bản phù hợp.
Kích thước này phù hợp với dải tốc độ được đơn vị tư vấn thẩm tra Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc Nam kiến nghị và chỉ đạo của Ban cán sự Đảng Chính phủ.
Tuy nhiên, để bảo đảm chặt chẽ cũng như có đủ thông số, dữ liệu làm sáng tỏ tính khả thi dự án, Bộ KH&ĐT đề nghị Bộ GTVT tiếp tục nghiên cứu, tiếp thu các kết quả đánh giá của tư vấn thẩm tra để hoàn thiện.
Theo Bộ KH&ĐT, với thực trạng vận tải trục Bắc Nam đang bị mất cân đối, thị phần đường sắt chiếm 6% khách, 1,4% hàng hóa, việc đầu tư tuyến đường sắt mới tốc độ cao, vận tải khách và hàng là cần thiết.
Đây là một trong những nền tảng để hình thành trục vận tải khối lượng lớn trên đất liền, dễ dàng kết nối với các trung tâm kinh tế, tạo thành trục động lực phát triển cho kinh tế - xã hội của đất nước và các địa phương trên hành lang kinh tế Bắc Nam.
Trên cơ sở kết quả nghiên cứu của Liên doanh tư vấn thẩm tra dự án đường sắt tốc độ cao Bắc Nam và ý kiến của thành viên Hội đồng Thẩm định nhà nước, Bộ KH&ĐT đề nghị lựa chọn phương án đầu tư tuyến đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc Nam khai thác cả tàu khách và tàu hàng, tốc độ thiết kế 250 km/h.
Tuyến đường sắt dự kiến bố trí 50 ga hành khách (6 ga của tàu cao tốc, 44 ga cho tàu liên vùng) và 20 ga hàng hóa. Công nghệ cho đoàn tàu là động lực phân tán (EMU), hệ thống thông tin, tín hiệu là ETCS cấp 2 hoặc tương đương.
Về tổng mức đầu tư, Bộ KH&ĐT đề nghị làm rõ cơ sở xác định và chuẩn xác lại cho phù hợp. Nguồn vốn sẽ được huy động từ đấu giá đất tại các khu đô thị xung quanh nhà ga, vốn đầu tư công và đầu tư tư nhân.
Về mô hình thực hiện, Bộ KH&ĐT kiến nghị triển khai theo hình thức PPP. Trong đó, đối tác công (Công ty Đầu tư và Quản lý hạ tầng đường sắt tốc độ cao) sẽ huy động vốn đầu tư công và quản lý xây dựng hạ tầng; bảo trì và bảo dưỡng kết cấu hạ tầng; điều hành vận tải trên toàn hệ thống. Đối tác tư (Công ty Đầu tư và Quản lý khai thác đường sắt tốc độ cao) có trách nhiệm huy động vốn đầu tư phương tiện vận tải và các nhà ga cao tầng.
Trước đó, tháng 10/2022, Bộ GTVT đã đề xuất hai phương án đầu tư tuyến đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc Nam.
Phương án một là nâng cấp tuyến đường sắt hiện có thành đường đôi khổ 1.435 mm (hiện là khổ đơn 1.000 mm) để vận tải hành khách và hàng hóa, tốc độ khai thác tàu khách tối đa 180 km/h, tàu hàng tối đa 120 km/h. Kịch bản này chi phí đầu tư khoảng 42 tỷ USD, tận dụng một phần hạ tầng hiện hữu như quỹ đất, kho bãi, mặt bằng, các doanh nghiệp trong nước có khả năng tiếp cận công nghệ, tỷ lệ nội địa hóa cao.
Phương án hai là xây dựng đường sắt đôi khổ 1.435 mm để vận tải hành khách và hàng hóa, tốc độ khai thác tối đa 180-225 km/h, chi phí đầu tư khoảng 64,8 tỷ USD. Ưu điểm của kịch bản này là hình thành tuyến đường sắt mới để vận tải hành khách và hàng hóa có năng lực lớn. Không làm gián đoạn vận tải đường sắt khi đầu tư xây dựng tuyến mới, vận tải hàng hóa trên cả khổ đường 1.000 mm và khổ 1.435 mm.
Hai kịch bản này nằm trong số nhiều phương án từng được Bộ GTVT nghiên cứu các năm trước. Đến tháng 2/2019, Bộ GTVT trình Chính phủ báo cáo tiền khả thi dự án tốc độ cao Bắc Nam đi qua 20 tỉnh thành từ Hà Nội đến TP HCM, trong đó điểm đầu tại ga Ngọc Hồi (Hà Nội), điểm cuối tại ga Thủ Thiêm (TP HCM). Đây là tuyến đường sắt tốc độ cao, đường đôi, khổ 1.435 mm, điện khí hóa, tốc độ thiết kế 350 km/h, tốc độ khai thác 320 km/h. Đoàn tàu sử dụng công nghệ động lực phân tán.
