Nhập khẩu ròng về năng lượng khiến các nước châu Á dễ bị ảnh hưởng hơn khi giá dầu tăng đột biến vì xung đột Nga - Ukraine. Với việc hơn 40% xuất khẩu toàn cầu đến từ châu Á, bất kỳ đợt tăng giá kéo dài nào cũng sẽ gây ra tác động lan rộng trên toàn thế giới.
Ông Frederic Neumann, đồng giám đốc nghiên cứu châu Á tại HSBC nhận định: "Hầu hết các nước khu vực châu Á là các nhà nhập khẩu năng lượng khổng lồ. Vì thế, giá dầu mỏ và khí đốt tăng cao sẽ tác động trực tiếp lên tăng trưởng kinh tế. Tác động về lạm phát cũng rất đáng kể, ngay cả khi nó ảnh hưởng đến từng thị trường riêng lẻ. Điều này khiến các ngân hàng trung ương phải tìm cách cân bằng cẩn trọng".
 |
Giá dầu thô thế giới liên tiếp đạt đỉnh, tiến sát 130 USD/thùng. Nguồn: Nymex/Bloomberg |
Dưới đây là các tác động của giá dầu tăng với những nền kinh tế lớn nhất châu Á mà Bloomberg chỉ ra:
Trung Quốc
Trung Quốc, nhà nhập khẩu dầu lớn nhất thế giới, đang phải đối mặt với sức ép về lợi nhuận doanh nghiệp và sức tiêu dùng của người dân, cũng như nhu cầu giảm dần về hàng xuất khẩu. Những nhân tố này đang làm phức tạp thêm nỗ lực Bắc Kinh nhằm bình ổn nền kinh tế đang giảm tốc.
Tuy nhiên, Trung Quốc có nhiều lợi thế hơn, vì nguồn cung năng lượng nội địa lớn, quan hệ chặt chẽ với Nga và lạm phát tiêu dùng thấp. Trung Quốc đã trải qua lạm phát giá sản xuất cao vào năm ngoái do chi phí kim loại và than tăng cao. Điều này đồng nghĩa các tác động sẽ hạn chế tăng trưởng PPI trong năm nay.
 |
| Chi phí điện năng ở Trung Quốc bị ảnh hưởng bởi lạm phát năng lượng toàn cầu. Nguồn: Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc/Bloomberg |
Theo số liệu thống kê chính thức, Trung Quốc đã nhập khẩu dầu trị giá hơn 257 tỷ USD vào năm ngoái.
"Chỉ số CPI lõi của Trung Quốc vẫn thấp. Do đó, lạm phát cả năm của nước này nhìn chung vẫn có thể kiểm soát được trong tình hình hiện nay", Wen Bin, trưởng nhóm nghiên cứu tại Ngân hàng China Minsheng cho biết.
Tuy nhiên, một số nhà kinh tế cho rằng chính sách tiền tệ của Bắc Kinh sẽ không nới lỏng nhiều trước diễn biến giá dầu leo thang.
Nhật Bản
Giá dầu tăng vọt cũng kéo theo chỉ số lạm phát của Nhật Bản. Tuy nhiên, điều này không có khả năng khiến Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ) áp dụng các biện pháp kích thích kinh tế, do tăng trưởng của nước này hiện đang ở mức thấp.
Theo các chuyên gia, giá dầu hiện vượt xa so với mức mà BOJ tính toán có thể đẩy lạm phát vượt mức dự báo. Tuy nhiên, việc bình thường hóa chính sách tiền tệ vẫn được cho là không thực tế cho đến khi lạm phát duy trì ổn định trên mục tiêu 2%.
Takeshi Minami, nhà kinh tế trưởng tại Viện nghiên cứu Norinchukin cho biết: "Lạm phát có thể chạm mức 2% trong thời gian ngắn và sẽ tăng tốc trong mùa hè. Tuy nhiên, nó không có khả năng giữ ổn định ở mốc 2%. Vấn đề là khi người tiêu dùng phải chi nhiều hơn cho năng lượng, họ sẽ giảm chi các khoản khác. Và khi điều đó xảy ra, rất khó để khiến lạm phát bền vững".
Đông Nam Á
Tại Indonesia, nền kinh tế lớn nhất Đông Nam Á, các khoản trợ giá các mặt hàng thiết yếu như dầu ăn, khí hóa lỏng (LPG), xăng và điện đã làm dịu bớt phần nào tác động của giá hàng hóa toàn cầu tăng đối với người tiêu dùng.
Lạm phát tháng 2 của nước này là 2,06% - mức thấp nhất trong phạm vi 2% - 4% của ngân hàng trung ương. Điều này tạo cơ hội để giới chức quyết định duy trì lãi suất ở mức thấp kỷ lục.
 |
| Châu Á có thể chứng kiến đà lạm phát cao và tăng trưởng chậm hơn khi giá dầu thế giới tăng vọt. Nguồn: Nomura/Bloomberg |
Tuy nhiên, việc trợ giá cũng tác động nghiêm trọng đến ngân sách và dòng tiền của các hãng dầu khí quốc doanh trong nước. Giá dầu thô tăng đang gây sức ép lên giới chức Indonesia, khiến họ phải xem xét nâng giá xăng trong nước. Maybank dự đoán giá xăng bán lẻ tăng 15% - 20% sẽ khiến lạm phát Indonesia tăng lên thêm 1 – 1,5%, vốn đã trong đà tăng mạnh từ khi nền kinh tế nước này mở cửa trở lại sau dịch.
Tại Thái Lan, lạm phát trong tháng trước của nước này tăng cao nhất kể từ năm 2008 khi phải vật lộn trước các khoản giá đột biến từ lương thực và năng lương. Trong khi đó, lạm phát Philippines ước tính có thể vượt ngưỡng 4,4% - 4,7% trong "trường hợp xấu nhất" nếu giá dầu chạm 120 – 140 USD/thùng năm nay. Tuy nhiên, chính phủ cả hai nước này cho biết họ có nhiều công cụ để giải quyết cú sốc giá dầu mà không cần ngân hàng trung ương phải tăng lãi suất sớm.
Malaysia, nước xuất khẩu ròng dầu thô, có thể hưởng lợi nhờ cán cân thương mại mở rộng. Ngân hàng Trung ương Malaysia tuần trước vẫn đang duy trì chính sách lãi suất ở mức thấp kỷ lục. Theo dự báo của các nhà phân tích, nước này có thể bình thường hóa chính sách tiền tệ trong nửa cuối năm nay.
Trong khi đó, Ngân hàng trung ương Singapore đã bắt đầu thắt chặt chính sách tiền tệ lần đầu vào tháng 10 năm ngoái và có thêm động thái bất ngơ vào đầu năm 2022. Nước này hiện coi tỷ giá hối đoái làm công cụ chính sách, cho phép tăng giá nội tệ so với các đối tác thương mại để bù đắp chi phí nhập khẩu thực phẩm và nhiên liệu tăng cao.
Ấn Độ
Sự gia tăng giá dầu thô được nhận định là sẽ dẫn đến lạm phát mạnh tại Ấn Độ. Hiện tại, lạm phát của quốc gia này đã vượt mục tiêu 2-6% của Ngân hàng Trung ương (RBI). Ngay cả khi RBI cho rằng các cú sốc từ phía nguồn cung là nguyên nhân khiến giá tăng đột biến, thu nhập khả dụng của người dân nước này vẫn sẽ chịu ảnh hưởng.
RBI cảnh báo có thể phải tăng dự báo lạm phát, nhưng sẽ khó thắt chặt chính sách tiền tệ trong bối cảnh triển vọng tăng trưởng toàn cầu đi xuống. "Đây là cơn ác mộng của các nhà hoạch định chính sách. Nguy cơ lạm phát kéo dài, kèm theo tốc độ tăng trưởng chậm và không đồng đều", Ananth Narayan, nhà phân tích cấp cao tại Observatory Group.
Hàn Quốc
Hàn Quốc đang lo ngại chi phí năng lượng tăng do xung đột quân sự tại Ukraine sẽ ảnh hưởng đến lợi nhuận xuất khẩu của họ. Các ngành sản xuất của nước này chủ yếu phụ thuộc vào nhiên liệu nhập khẩu. Hàn Quốc chỉ mới đạt thặng dư thương mại hồi tháng 2, sau hai tháng liên tiếp thâm hụt vì giá dầu cao.
Mức lạm phạt tháng trước của Hàn Quốc tăng 3,7%, cao hơn nhiều so với dự đoán trong năm ngoái của Ngân hàng Trung ương Hàn Quốc (BOK) là 2%. BOK đã 3 lần tăng lãi suất kể từ tháng 8/2021.
Tuy nhiên, mối quan hệ kinh tế của Hàn Quốc với Nga tương đối nhỏ. Nga chỉ chiếm 1,5% kim ngạch xuất khẩu của Hàn Quốc và quốc gia châu Á này chỉ nhập 5,6% dầu từ Nga. Do vậy, kinh tế Hàn Quốc sẽ ít bị tác động trực tiếp bởi chiến sự từ Ukraine và Nga.
Tuần trước, Hàn Quốc còn quyết định xả 4,4 triệu thùng dầu từ kho dự trữ khẩn cấp, trong thỏa thuận giữa các thành viên Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) để bình ổn giá dầu. Chính phủ nước này cho biết sẽ gia hạn việc cắt giảm thuế nhiên liệu thêm 3 tháng nữa.
