Ngân hàng khó đạt mục tiêu tăng trưởng lợi nhuận 2022

FiinGroup vừa có báo cáo về tiềm năng lợi nhuận của doanh nghiệp năm 2022. Theo đó, ở khối ngân hàng, FiinGroup nhận định kế hoạch tăng trưởng cao nhưng gặp nhiều thách thức.

Trong quý 1/2022, tổng thu nhập hoạt động của 27 ngân hàng tăng +8,2% so với quý trước. Trong đó, 13 ngân hàng ghi nhận suy giảm. Xét theo cùng kỳ, tổng thu nhập hoạt động tăng trưởng 22,2% và chỉ có 3 ngân hàng ghi nhận suy giảm.

Thu nhập lãi thuần tăng 8,3% so với quý trước, 19,1% so với cùng kỳ năm trước, trong khi lãi thuần từ các hoạt động còn lại tăng 29,1% và 47,9%. Lãi thuần từ dịch vụ giảm -12,1% sau khi tăng mạnh trong quý 4/2021, tuy nhiên vẫn tăng 14% so với cùng kỳ năm 2021.

Mức tăng trưởng cao so với quý trước của các hoạt động còn lại đến từ các hoạt động khác (+83,3%) và ngoại hối (+21,7%), trong khi thu nhập từ chứng khoán giảm mạnh (- 52,7%). Tuy nhiên, nếu loại trừ khoản 5.558 tỷ đồng gia hạn hợp đồng bảo hiểm của VPBank, các hoạt động khác chỉ tăng trưởng 10,7% so với quý trước, trong khi tổng thu nhập hoạt động chỉ tăng 3,7%.

Lợi nhuận sau thuế của 27 ngân hàng niêm yết tăng 51% so với quý trước và 31% so với cùng kỳ. Trong đó, 4 ngân hàng ghi nhận suy giảm lợi nhuận sau thuế so với quý trước và 5 ngân hàng ghi nhận suy giảm so với cùng kỳ.

Lợi nhuận sau thuế tăng mạnh so với mức tăng tổng thu nhập hoạt động do chi phí dự phòng rủi ro giảm -26% và chi phí hoạt động giảm -8,1% so với quý 4/2021. Tuy nhiên, nếu loại trừ khoản 5.558 tỷ đồng của VPB, lợi nhuận sau thuế chỉ tăng trưởng 35,7% so với quý trước và 17,7% so với cùng kỳ. Nợ xấu tăng lên và có thể tiếp tục tăng lên trong các quý tới sẽ là áp lực với một số ngân hàng, trong khi chi phí hoạt động giảm có tính chu kỳ của quý đầu năm.

Kết thúc quý 1/2022, tín dụng của 27 ngân hàng niêm yết tăng 6,6%, cao gấp đôi tốc độ tăng trưởng của cùng kỳ năm trước, trong đó cho vay khách hàng tăng trưởng 6,4% và trái phiếu doanh nghiệp tăng trưởng 13,8%. Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng tín dụng toàn ngành đã chậm lại trong 2 tháng gần đây. Theo Ngân hàng Nhà nước (NHNN), tăng trưởng tín dụng của hệ thống tính đến hết tháng 5 đạt 8,04%, tức là +2,07 điểm % (tăng trưởng tín dụng cuối quý 1/2022 đạt 5,97%). Nguyên nhân là do nhiều ngân hàng lớn đã gần chạm room tín dụng.

Tăng trưởng tín dụng trong những tháng còn lại phụ thuộc vào mức độ nới room tín dụng của NHNN. Tuy nhiên, do NHNN cần cân đối tăng trưởng tín dụng với kiểm soát lạm phát, tăng trưởng tín dụng trong các quý còn lại khó có thể đạt tốc độ cao như quý 1/2022.

Tăng trưởng tín dụng của các ngân hàng trong quý 1 gấp đôi so với cùng kỳ năm trước.

Lãi suất cho vay bình quân trong quý 1/2022 giảm nhẹ -1,4 bps do tỷ trọng cho vay ngắn hạn tăng nhẹ từ 52,6% lên 53,6% trong khi lợi suất đầu tư chứng khoán nợ tăng +20 bps lên 4,6% do tăng đầu tư trái phiếu doanh nghiệp. Những ngân hàng hỗ trợ nhiều cho khách hàng trong năm 2021 sẽ có NIM (biên lãi ròng) được cải thiện trong năm 2022, tuy mức tăng sẽ bị ảnh hưởng bởi COF (tỷ lệ chi phí huy động vốn).

COF trong quý 1/2022 giảm -3 bps xuống 3,36%, chủ yếu do LDR thuần (tỷ lệ dư nợ cho vay khách hàng trên tiền gửi khách hàng) tiếp tục tăng +286 bps lên mức cao kỷ lục 101,1%. Đà tăng CASA đã chậm lại khi CASA trong quý 1/2022 chỉ nhích +2 bps lên 23,93%. Như vậy, trong các quý tới, COF không còn dư địa giảm xuống mà nhiều khả năng sẽ tăng do lãi suất tiền gửi bình quân tăng lên khi hàng loạt ngân hàng đã tăng lãi suất huy động từ tháng 4/2022.

Tỷ lệ nợ xấu nội bảng tăng lên 1,42% (chưa bao gồm các khoản nợ tái cơ cấu do Covid-19). Tỷ lệ nợ xấu nội bảng có thể tiếp tục tăng lên khi các ngân hàng chuyển dần các khoản nợ tái cơ cấu về đúng nhóm nợ, đặc biệt khi thời hạn tái cơ cấu nợ của Thông tư số 14/2021/TT-NHNN là 30/6/2022 đang tới gần. Theo NHNN, đến 31/12/2021, trong trường hợp đánh giá một cách thận trọng, tỷ lệ nợ xấu gộp (bao gồm nợ xấu nội bảng, nợ bán cho VAMC và các khoản nợ tiềm ẩn thành nợ xấu, nợ tái cơ cấu do Covid-19) ở mức cao là 6,31%.

Tỷ lệ dự phòng nợ xấu (LLCR) tiếp tục tăng so với quý 4/2021 và ở mức cao kỷ lục 150%, phần nào cho thấy mức độ số liệu nợ xấu nội bảng chưa phản ánh chất lượng nợ. Trong thời kỳ trước Covid-19, LLCR trung bình chỉ luôn ở mức trên 80%. Áp lực nợ xấu tăng lên không đáng lo ngại với những ngân hàng đã chủ động trích lập dự phòng với LLCR cao, và các ngân hàng đã trích lập 100% nợ tái cơ cấu sẽ còn có cơ hội hoàn nhập dự phòng. Tuy nhiên, với những ngân hàng có LLCR thấp và chưa trích lập đủ, đây sẽ là áp lực.

Chi phí tín dụng và hệ số bao phủ nợ xấu.

Trong quý 1/2022, chi phí hoạt động trên thu nhập (CIR) giảm xuống mức thấp 30,1% do tổng thu nhập hoạt động tăng 8,3% so với kỳ trước, trong khi chi phí hoạt động giảm 8,1%. Tuy nhiên, 2/3 hạng mục chi phí lớn giảm (chi phí nhân viên -3,5% so với quý trước, chi cho tài sản -34%) có tính chu kỳ của quý đầu năm. Chi phí nhân viên luôn giảm vào quý 1 sau khi tăng vào quý 4 do các khoản thưởng cuối năm, trong khi chi cho tài sản cũng có xu hướng tăng cao vào cuối năm và giảm vào quý đầu năm tiếp theo.

Nếu so với cùng kỳ, chi cho tài sản vẫn tăng 6% trong khi chi phí nhân viên tăng 16,7%. Như vậy, các ngân hàng không có nhiều cải thiện về hiệu quả hoạt động.

26/27 ngân hàng niêm yết đặt mục tiêu tăng trưởng lợi nhuận sau thuế 33% trong năm 2022. Theo FiinGroup, các ngân hàng sẽ gặp nhiều thách thức để đạt được mục tiêu này do:

Thu nhập lãi thuần khó tăng mạnh khi yếu tố hỗ trợ tăng NIM (cắt giảm hỗ trợ lãi suất cho doanh nghiệp, điều chỉnh lãi vay) sẽ cân bằng với việc tăng COF (các yếu tố hỗ trợ giảm COF khác đã không còn nhiều dư địa cải thiện, tăng lãi suất huy động để đáp ứng nhu cầu tín dụng cùng xu hướng tăng theo FED và các ngân hàng trung ương), trong khi tín dụng các quý sau khó có thể giữ mức cao như quý 1 do khả năng hạn chế room tín dụng. Mặt khác, thu nhập phí khó tăng trưởng đủ cao để bù đắp cho tăng trưởng thu nhập lãi thuần.

Nợ xấu nội bảng sẽ tiếp tục tăng lên khi hết thời hạn cơ cấu nợ vào 30/6/2022 theo Thông tư số 14/2021/TT-NHNN. Ngoài các ngân hàng đã trích lập sớm, áp lực trích lập sẽ tăng lên với các ngân hàng còn lại. Hơn nữa, những rủi ro tiềm ẩn với nợ xấu khi thị trường trái phiếu gặp khó khăn cũng là yếu tố cần theo dõi do khả năng vỡ nợ chéo.

Một yếu tố khác cần theo dõi là sức khỏe của các doanh nghiệp bất động sản. Theo phân tích của FiinGroup, ngành bất động sản đang gặp nhiều trở ngại trong hiện tại và tương lai, điều này sẽ tạo thêm thách thức với tăng trưởng lợi nhuận và chất lượng nợ của các ngân hàng.

Định giá hấp dẫn

Mặc dù mục tiêu tăng trưởng lợi nhuận 2022 là thách thức nhưng sau đợt điều chỉnh mạnh, định giá ngành ngân hàng đã trở nên mức hấp dẫn hơn (1,7x), thấp hơn mức trung bình 5 năm (2x).

Một số ngân hàng đáng chú ý với kế hoạch tăng trưởng cao có định giá hiện tại đã về xấp xỉ giá trị sổ sách (STB, LPB, SHB), trong đó STB và LPB có LLCR tương đối cao, giúp các ngân hàng hạn chế việc tăng chi phí dự phòng trong năm nay. Tuy nhiên, cần lưu ý là các ngân hàng này mức độ rủi ro cao hơn và chất lượng tài sản thấp hơn so với một số ngân hàng như ACB, MBB, TCB.