Với tinh thần khẩn trương, quyết liệt, không để lỡ nhịp phục hồi, vào ngày 30/1/2022, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết 11/NQ-CP về Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội để triển khai Nghị quyết 43 của Quốc hội liên quan đến gói chính sách tài khóa - tiền tệ trị giá 347 nghìn tỷ đồng hỗ trợ Chương trình phục hồi.

Như vậy, ngay từ ngày 1/2/2022, Chương trình phục hồi quy mô lớn nhất từ trước tới nay đã đi vào thực thi. Với thời gian thực hiện chủ yếu trong vòng 2 năm, nhiệm vụ giải ngân 347 nghìn tỷ nhanh chóng, hiệu quả là không dễ dàng. Nhưng không thể chờ đợi lâu hơn nữa, bởi nền kinh tế đã đuối sức trong 2 năm qua và cần hơn hết những cú hích phục hồi ngay lúc này để đạt những mục tiêu dài hơi hơn.

Nhiệm vụ tăng trưởng nặng nề

Nhìn lại năm 2021, tăng trưởng GDP của Việt Nam chỉ đạt 2,58%. Điều này đồng nghĩa để đạt mức tăng trưởng mục tiêu tối thiểu 6,5% trong nhiệm kỳ 2021-2025, tốc độ tăng trưởng trong 4 năm còn lại bao gồm 2022-2023 ít nhất phải đạt 7,5%. Cần nói thêm rằng, từ năm 2008 đến nay, chưa năm nào tăng trưởng GDP nước ta đạt mức 7,5%.

Nhiệm vụ tăng trưởng kinh tế là rất nặng nề, trong khi nhiều lĩnh vực kinh tế dự kiến sẽ mất nhiều thời gian để phục hồi hoàn toàn, chẳng hạn như dịch vụ, du lịch… Ở đa số các kịch bản dự phóng tăng trưởng kinh tế Việt Nam năm 2022 mà các tổ chức kinh tế trong và ngoài nước đưa ra, con số chỉ dao động quanh mức 6,5-7%.

Đó là lý do vì sao các chuyên gia kinh tế đặc biệt nhấn mạnh vai trò của việc thực thi hiệu quả Chương trình phục hồi quy mô 347 nghìn tỷ trong giai đoạn 2022-2023 để tạo đà cho phục hồi và phát triển bền vững. Chẳng hạn, nhóm chuyên gia Viện Đào tạo Nghiên cứu BIDV, dẫn đầu là TS. Cấn Văn Lực, nhận định việc thực hiện hiệu quả Chương trình phục hồi là yếu tố cần để Việt Nam đạt mức tăng trưởng 6,5-7% trong năm 2022.

Trong bản báo cáo cập nhật kinh tế vĩ mô mới nhất vào tháng 2/2022, các nhà phân tích từ World Bank (WB) cũng nhấn mạnh rằng để đảm bảo Chương trình phục hồi có tác động đến nền kinh tế như kỳ vọng, công tác triển khai cần được theo dõi chặt chẽ.

Thực thi hiệu quả để tạo tăng trưởng đột phá

Theo tính toán của WB, trong Chương trình phục hồi, các biện pháp tài khóa trong phạm vi ngân sách chiếm chủ yếu với quy mô tương đương khoảng 4,5% GDP đánh giá lại. Trong đó, các biện pháp về thu ngân sách bao gồm gia hạn thời hạn nộp thuế và tiền thuê đất tiếp tục được kéo dài trong năm 2022.

Nguồn: WB

Ngoài ra, bổ sung thêm gói giảm thuế suất thuế giá trị gia tăng (VAT) từ 10% xuống 8% với nhiều nhóm hàng hóa dịch vụ được quy định, tương đương mức giảm thu từ thuế VAT khoảng 0,6% GDP. Nhóm biện pháp này được kỳ vọng kích cầu tiêu dùng, tạo động lực cho tăng trưởng bền vững

Liên quan đến các biện pháp chi ngân sách với quy mô khoảng 2,2% GDP, nổi bật hơn cả là các gói chi đầu tư công, hỗ trợ lãi suất 40 nghìn tỷ trong 2 năm và hỗ trợ trực tiếp người lao động.

Gói đầu tư công (1,6% GDP) tập trung thúc đẩy các dự án giao thông đã được đưa vào Kế hoạch đầu tư công trung hạn 2021-2025 và các dự án mới trong các lĩnh vực y tế, giáo dục, đảm bảo xã hội, việc làm, chuyển đổi số, du lịch và thích ứng với biến đổi khí hậu; được kỳ vọng mang lại tác động lan tỏa cũng như tạo cơ sở cho sự phục hồi và phát triển bền vững.

Ngoài ra là gói giải pháp tiền tệ (khoảng 46 nghìn tỷ) và gói giải pháp khác (10 nghìn tỷ).

Để có nguồn lực cho Chương trình phục hồi quy mô lớn chưa từng có này, Quốc hội đã thông qua dự thảo Nghị quyết cho phép tăng bội chi ngân sách Nhà nước trong 2 năm 2022 và 2023 lên mức bình quân 1-1,2% GDP/năm (tối đa 240 nghìn tỷ đồng). Nghị quyết nêu rõ trong trường hợp cần thiết, cho phép phát hành trực tiếp trái phiếu Chính phủ cho Ngân hàng Nhà nước.

Để giải ngân nhanh chóng, kịp thời các nội dung trong Chương trình phục hồi, đặc biệt là gói đầu tư công quy mô hơn 113 nghìn tỷ, 3 cơ chế đặc thù cũng được đưa ra song song với nhóm giải pháp phi tài chính liên quan đến cải cách thể chế, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh…

Và để hướng tới kỳ vọng tăng trưởng bình quân 6,5-7% trong nhiệm kỳ 2021-2025, nhiều biện pháp điều hành kinh tế linh hoạt cũng được đưa ra theo hướng cân bằng nhiệm kỳ thay vì từng năm cụ thể. Chẳng hạn, lạm phát cả nhiệm kỳ duy trì mục tiêu 4%, nhưng năm 2022 do áp lực giá tăng cao nên có thể chấp nhận mức cao hơn…

Với tinh thần khẩn trương và quyết liệt, với các cơ chế đặc thù, cải cách thể chế thực chất và tinh gọn, mục tiêu không gì khác ngoài thúc đẩy phục hồi và tăng trưởng GDP đột phá, bền vững.

Quyết tâm chính trị đã cao, nghị quyết và cơ chế đã sẵn sàng, vậy tại sao công tác thực thi vẫn còn dùng dằng, lúng túng?

Đơn cử, triển khai chính sách giảm thuế VAT từ 10% xuống 8% ngay từ 1/2/2022, nhưng đến nay đã hơn nửa tháng trôi qua, vẫn còn tình trạng thực hiện chưa đồng bộ, thông tin chưa thông suốt, một số doanh nghiệp thậm chí không nắm được mặt hàng kinh doanh có thuộc danh mục được giảm thuế hay không.

Nếu không giải quyết dứt điểm những tình trạng như vậy, e là các gói hỗ trợ trong Chương trình phục hồi khó phát huy hiệu quả kỳ vọng, nền kinh tế khó nhận được động lực phục hồi và tăng trưởng cần thiết.

Đà tăng trưởng trì trệ không chỉ làm gánh nặng nợ phình to mà còn khiến thu nhập người dân đi xuống, chất lượng an sinh xã hội giảm sút, nguồn lực đầu tư phát triển suy yếu. Xa hơn nữa, đó là nguy cơ thất bại trong các mục tiêu quốc gia dài hơi 2030-2050, nguy cơ thất bại trong tiến trình hướng tới một nền kinh tế phát triển thịnh vượng.

Tiếp tục đôn đốc Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, ngày 12/2/2022, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã ký Công điện số 126/CĐ-TTg với 2 nội dung chính: triển khai thực hiện, phát huy hiệu quả của Chương trình và đẩy nhanh tiến độ thực hiện, giải ngân vốn đầu tư công.

Trong đó, Thủ tướng Chính phủ giao các bộ, cơ quan, địa phương ngay trong quý I/2022 tập trung thực hiện, hoàn thành dứt điểm một số nhiệm vụ để triển khai và phát huy ngay hiệu quả của Chương trình. Đồng thời nhấn mạnh mục tiêu phấn đấu giải ngân 100% kế hoạch vốn đầu tư công năm 2022 gắn với bảo đảm chất lượng công trình và hiệu quả sử dụng vốn đầu tư công.

Công điện xác định việc đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công là một trong những nhiệm vụ chính trị trọng tâm trong các năm 2022 - 2023 của từng bộ, ngành, địa phương; do đó cần thiết tăng cường kỷ luật, kỷ cương, đề cao vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu. Ngoài ra, thành lập Tổ công tác thúc đẩy giải ngân vốn để thường xuyên đôn đốc, kiểm tra, giám sát và kịp thời xử lý các khó khăn, vướng mắc, điểm nghẽn.