GS.TS Hoàng Văn Cường (Đoàn ĐBQH TP Hà Nội). Ảnh: CTTĐT Quốc hội

Ông Cường đánh giá tổng vốn ngân sách chi đầu tư phát triển đã tăng lên thời gian qua và tập trung vào cho đầu tư nhiều công trình trọng điểm quốc gia. Đầu tư công đã bám sát các mục tiêu đột phá chiến lược. Tuy nhiên, yếu tố nguồn nhân lực chất lượng cao, yếu tố con người được đánh giá là khâu đột phá quyết định đến sự thành công lại chưa được quan tâm đúng mức. Điển hình đầu tư giáo dục để phát triển trí lực và đầu tư y tế đảm bảo sinh lực khá mờ nhạt trong số liệu về đầu tư công.

Đại biểu dẫn số liệu năm 2024, trong tổng số vốn đầu tư 120.000 tỷ đồng, Bộ Y tế được phân bổ 1.200 đồng, chiếm 1%; Bộ Giáo dục và Đào tạo được phân bổ 1.500 đồng, chiếm 1,2%.

Dự kiến năm 2025, trong tổng ngân sách chi đầu tư 148.000 tỷ đồng, Bộ Y tế được phân bổ 5.700 tỷ đồng, chiếm 3,7%; Bộ Giáo dục và Đào tạo được phân bổ 2.900 tỷ đồng, chiếm 1,9%. Trong các dự án phân bổ dự phòng ngân sách giai đoạn 2021 - 2025 và tăng nguồn thu năm 2022 khoảng 50.000 tỷ đồng, cả hai lĩnh vực cũng không có tên trong các chương trình đầu tư.

“Với mức phân bổ vốn thấp như thế, các bệnh viện thuộc Bộ Y tế và các trường đại học thuộc Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ không có nguồn vốn đầu tư cho phát triển. Chúng ta nói rất nhiều việc các bệnh viện, trường đại học phải thực hiện cơ chế tự chủ, nhưng chỉ thúc ép mà không có đầu tư cơ sở vật chất, hậu quả sẽ như thế nào,” ông Cường đặt vấn đề.

Vị đại biểu dẫn chứng, vừa qua ông đến thăm hai bệnh viện đã tự chủ tại tỉnh Phú Thọ là Bệnh viện Đa khoa và Bệnh viện Sản nhi. Ông ngạc nhiên vì bệnh viện đẹp như khách sạn 5 sao, bên trong khu khám bệnh, khu điều trị, khu vui chơi của các cháu khang trang như bệnh viện quốc tế hạng sang.

Tuy nhiên, điều trăn trở của lãnh đạo bệnh viện không phải về kỹ thuật, mua sắm thuốc, trang thiết bị y tế mà lại là làm sao để trả lãi suất 11% vốn vay đầu tư xây dựng bệnh viện. Nếu như chỉ tính khấu hao đầu tư, chi thường xuyên thì bệnh viện không lo giá thành, dịch vụ y tế; nhưng nếu cộng thêm phần tiền gốc vốn và lãi vay ngân hàng thì chi phí dịch vụ đội lên cao, bệnh nhân không chịu được.

“Đây là điều vô lý vì bệnh nhân không chỉ phải trả phí dịch vụ về y tế mà trả cả lãi suất ngân hàng. Đây cũng là nguyên nhân tại sao các bệnh viện lớn Trung ương không dám nhận tự chủ, bởi nhận tự chủ thì chi phí dịch vụ lại cộng thêm khoản chi không đúng trong cấu thành giá dịch vụ y tế,” ông Cường nêu thực tế.

Theo đại biểu, thực trạng này cũng tương tự đối với các trường đại học tự chủ. Nếu các trường phải đi vay tiền để đầu tư xây dựng và phải trả lãi suất thì chắc chắn chi phí đào tạo sẽ tăng rất cao. “Đây cũng là nguyên nhân các đại biểu có ý kiến về các trường đại học tự chủ hiện có học phí rất cao, bởi chi phí ấy đã gánh thêm khoản vay đầu tư cơ bản và lãi suất vay,” ông lý giải.

Từ thực tế trên, GS.TS Hoàng Văn Cường đề nghị tăng tỷ lệ phân bổ vốn đầu tư phát triển trong ngân sách Nhà nước cho hai lĩnh vực y tế và giáo dục, ít nhất đủ để đầu tư cơ sở ban đầu. Sau khi đầu tư xong mới giao cho các đơn vị tự chủ, tự tính khấu hao để tái đầu tư và tự lo thường xuyên.

"Nếu chúng ta tập trung 5-10 năm dành tỷ lệ 5% ngân sách chi cho y tế, giáo dục thì sau đó sẽ có hệ thống giáo dục đại học, bệnh viện khang trang, hiện đại. Khi đó, người hưởng lợi chính là người dân, người học,” ông nêu quan điểm.

CẦN NGUỒN THU NGOÀI HỌC PHÍ VÀ NGÂN SÁCH

GS.TS Lê Quân (Đoàn ĐBQH TP Hà Nội). Ảnh: CTTĐT Quốc hội

GS.TS Lê Quân - Giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội (Đoàn ĐBQH TP Hà Nội) cũng quan tâm đến vấn đề tự chủ trong các đơn vị công lập. Ông dẫn kinh nghiệm từ Đại học Bắc Kinh, Đại học Thanh Hoa - các đại học hàng đầu Trung Quốc cho thấy, đây là các đại học có nguồn nhân lực chất lượng cao, đội ngũ thầy cô, nhà khoa học đông đảo, có khối tài sản công rất lớn gồm đất đai và cơ sở hạ tầng; từ đó họ vận hành tự chủ và tạo nguồn thu lớn.

Đại biểu kiến nghị pháp luật về sử dụng tài sản công cần cởi mở hơn với các đơn vị sự nghiệp công lập, nhất là đơn vị y tế, giáo dục; theo hướng các đơn vị được chủ động hơn trong khai thác hiệu quả tài sản công theo quy chế tài chính, có kiểm toán đầy đủ, mang lại các nguồn thu, đáp ứng được nhu cầu phát triển. “Các nguồn thu ngoài học phí và ngân sách sẽ phải chiếm khoảng 50% cho các khoản chi sau này của đại học. Vì vậy, nếu phát triển được nguồn lực thì sẽ giảm được gánh nặng học phí và chi ngân sách,” ông nêu ý kiến.

Giải trình ý kiến đại biểu cuối phiên thảo luận về vấn đề tự chủ tài chính, Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết, tự chủ có các mức độ khác nhau: Tự chủ một phần, tự chủ thường xuyên, tự chủ toàn diện. Vừa qua, một số đơn vị tự chủ toàn diện như Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện K quay trở lại xin được tự chủ một phần, Chính phủ đã đồng tình, phần đầu tư vẫn là ngân sách đảm bảo. “Đây là những bệnh viện tuyến cuối, phục vụ công tác thăm khám, chữa trị, đảm bảo sức khỏe cho nhân dân nên cần có sự hỗ trợ,” Phó Thủ tướng nói.

Đối với việc quản lý các loại tài sản trong đơn vị sự nghiệp công lập, Phó Thủ tướng khẳng định, Luật Quản lý sử dụng tài sản công sửa đổi đã có quy định cụ thể, cởi mở, cho phép liên doanh liên kết, cho phép cho thuê nhưng không được làm mất tài sản của Nhà nước.

Đề xuất chưa tăng lương trong năm 2025

Quốc hội thảo luận về phân bổ ngân sách và 2 dự án luật

ĐBQH 'hiến kế' thúc đẩy tiến độ triển khai thực hiện dự án đầu tư công