Báo cáo của SSI Research cho biết, trong năm 2021, các doanh nghiệp trong nước đã phát hành hơn 727,7 nghìn tỷ đồng trái phiếu doanh nghiệp, tăng 56% so với năm 2020. Trong đó, lượng phát hành ròng tăng 63%, thị trường trái phiếu trong 3 năm qua (từ 2017-2021) có mức tăng trưởng bình quân 46%/năm, quy mô tăng từ 4,93% lên 16,6% GDP.
Nhóm phát hành nhiều nhất là các doanh nghiệp bất động sản với 318.200 tỷ đồng (tăng 66,3% so với năm 2020), chiếm 44% tổng lượng phát hành năm 2021. Tiếp đến là các ngân hàng với tổng 226.400 tỷ đồng, chiếm 31,3% tổng lượng phát hành và tăng 73% so với năm 2020.
Bên cạnh đó, các nhóm ngành như năng lượng khoáng sản, định chế tài chính phi ngân hàng hay phát triển hạ tầng cũng phát hành từ 28.000 tỷ đồng đến 30.000 tỷ đồng, chiếm hơn 4% tổng lượng phát hành. Trong đó, nhóm định chế tài chính phi ngân hàng gồm chủ yếu là các công ty chứng khoán và nhóm phát triển hạ tầng đã có lượng phát hành tăng cao hơn so với năm 2020 lần lượt là 152% và 255%.
Công ty SSI cũng dự báo, trong năm 2022, thị trường trái phiếu vẫn có khả năng tăng trưởng tốt do cung cầu duy trì ở mức cao. Mặt bằng lãi suất tiền gửi năm 2022 có thể tăng nhẹ 20-25 điểm phần trăm, nên chênh lệch lãi suất kênh trái phiếu doanh nghiệp so với kênh tiền gửi vẫn duy trì ở mức hấp dẫn. Vì vậy nhu cầu đầu tư vào kênh dẫn vốn này vẫn cao.
Mặt khác, quy mô trái phiếu doanh nghiệp đáo hạn trong năm 2022 ước khoảng 266.000 tỷ đồng, chiếm khoảng 19% lượng trái phiếu lưu hành. Do đó, nhu cầu phát hành để đảm bảo vòng quay vốn của các doanh nghiệp là lớn đồng thời hoạt động sản xuất kinh doanh được kỳ vọng sẽ sôi động hơn 2021. Đặc biệt khi nền kinh tế đang mở cửa trở lại sau đại dịch sẽ khiến nguồn cung trái phiếu doanh nghiệp dự kiến vẫn rất dồi dào.
Việc mặt bằng lãi suất tiền gửi tăng sẽ khiến cho lợi suất trái phiếu doanh nghiệp cũng sẽ tăng theo, khi có hơn 70% trái phiếu phát hành có lãi suất thả nổi. Đồng thời, xu hướng tăng lãi suất điều hành của các ngân hàng trung ương lớn và áp lực lạm phát có thể tác động tâm lý nhà đầu tư, tăng kỳ vọng lãi suất lên các đợt phát hành trái phiếu mới.
Ngoài ra, các chính sách đối với phát hành trái phiếu riêng lẻ cũng có tác động lớn tới thị trường. Dự thảo Nghị định 153/2020/NĐ-CP cho biết, ngoài việc quy định chi tiết hơn về trách nhiệm công bố thông tin, hoạt động lưu ký tập trung, điều kiện đăng ký/thay đổi/hủy bỏ giao dịch trên Sở giao dịch chứng khoán… còn đưa ra một số điểm sửa đổi bổ sung quan trọng.
Khi dự thảo được thông qua, cơ hội để các doanh nghiệp tiếp cận kênh trái phiếu có thể sẽ giảm đi đáng kể. Bên cạnh đó, nếu siết cứng quy định về mục đích phát hành với dòng vốn trái phiếu cũng có thể khiến doanh nghiệp phải cân nhắc lại về kênh gọi vốn này. Tuy nhiên, dự thảo cũng mở ra tiềm năng phát triển cho hoạt động xếp hạng tín nhiệm.
Trong năm qua, khối nhà băng đã phát hành 226,4 nghìn tỷ trái phiếu, tuy nhiên tỷ trọng trái phiếu ngân hàng lưu hành cuối năm 2021 là 39%, thấp hơn nhiều so với mức 48% vào cuối năm 2018.
Ngoại trừ Agribank, 15 ngân hàng thương mại chiếm khoảng 75% thị phần tín dụng trên toàn hệ thống. Tính đến ngày 31/12/2021, số dư trái phiếu doanh nghiệp mà nhóm này đang nắm giữ rơi vào khoảng 214 nghìn tỷ đồng, tăng 17% so với cuối năm 2020. Tuy nhiên, tỷ trọng trái phiếu doanh nghiệp do các ngân hàng thương mại nắm giữ đã liên tục giảm từ 71% (2018) xuống 25% (2021).
