VNDirect: Rủi ro lên thanh khoản hệ thống ngân hàng là không lớn nhờ vĩ mô ổn định

Trong báo cáo cập nhật về ngành ngân hàng phát hành ngày 14/10, VNDirect cho rằng rủi ro lên thanh khoản hệ thống ngân hàng hiện tại là không lớn. Điều này được hỗ trợ bởi nhiều nguyên nhân.

Thứ nhất là những nỗ lực chống “đô la hóa” nền kinh tế và tăng cường giao dịch không tiền mặt của các cơ quan quản lý trong thời gian qua đã mang lại hiệu quả đáng kể. Niềm tin của người dân vào hệ thống ngân hàng được củng cố, cũng như thói quen tích trữ tiền mặt đã giảm xuống rõ rệt, giúp thanh khoản hệ thống được bù đắp.

Thứ hai, vĩ mô ổn định và sức khỏe hệ thống ngân hàng hiện tại đã được cải thiện rất nhiều. Hiện gần 20 ngân hàng thương mại (NHTM), chiếm đa số trong hệ thống đã được công nhận đạt chuẩn Basel II, trong đó có 6 ngân hàng đã hoàn thành cả 3 trụ cột.

Bên cạnh đó, tỷ lệ vốn ngắn hạn và cho vay trung và dài hạn đã giảm xuống 34% vào ngày 1/10/2022; và sẽ tiếp tục giảm xuống mức 30% từ ngày 1/10/2023.

Theo khối phân tích VNDirect, hiện chưa có lộ trình cụ thể cho các NHTM triển khai Basel III; tuy nhiên đã có một số ngân hàng tiên phong trong việc triển khai bộ tiêu chuẩn để củng cố thêm chất lượng về vốn và đặc biệt là năng lực thanh khoản như TPB, VCB, HDB, VIB, OCB…

Việc nâng cao quản trị rủi ro về thanh khoản cũng là một mục tiêu quan trọng đối với tất cả các NHTM để đạt được tiêu chuẩn Basel III, tiêu chuẩn giúp các ngân hàng nâng cao khả năng chống chịu trước các rủi ro và góp phần ngăn ngừa tổn thất có thể xảy ra.

Các tiêu chí đánh giá rủi ro thanh khoản

Dựa trên những tiêu chí về thanh khoản “L - liquidity” trong mô hình CAMELS, VNDirect cho rằng khi áp lực thanh toán ngắn hạn gia tăng đột biến, rủi ro thanh khoản sẽ được giảm thiểu nếu như ngân hàng đó đảm bảo các tiêu chí sau:

Tỷ lệ tài sản thanh khoản/huy động khách hàng (Liquid asset/Customer deposits). Tỷ lệ này càng cao có nghĩa rằng ngân hàng đó sẽ có khả năng dễ dàng chuyển đổi thành tiền mặt, đủ đáp ứng nghĩa vụ thanh toán ngắn hạn.

Tỷ lệ cho vay khách hàng/huy động khách hàng (Gross LDR) đo lường mức độ dồi dào của thanh khoản. Nếu tỷ lệ này càng cao thì ngân hàng đã tối ưu nguồn huy động vốn của mình. Vì vậy, chỉ số này càng thấp càng tốt.

Tỷ lệ tài sản thanh khoản/tổng tài sản (Liquid asset/Total asset). Tương tự như tiêu chí số 1, tỷ lệ này càng cao cho phép ngân hàng đó nhanh chóng đáp ứng đủ nghĩa vụ thanh toán ngắn hạn.

Tỷ lệ cho vay ngắn hạn/dư nợ cho vay (Short-term loans/Net loans). Tỷ lệ này càng cao càng tốt.

Tỷ lệ tiền gửi không kỳ hạn/tổng huy động khách hàng (CASA - Demand deposit/Customer deposits). Tỷ lệ này càng cao thì ngân hàng đó ít chịu áp lực huy động vốn dài hạn để đáp ứng nhu cầu cho vay.

Tỷ lệ huy động tiền gửi từ tổ chức/tổng huy động khách hàng (Nonindividuals/Customer deposits). Từ góc độ thị trường, tỷ lệ tiền gửi của khách hàng tổ chức càng cao thì nguồn vốn huy động của ngân hàng càng ổn định, đáp ứng thanh toán của ngân hàng càng tốt.

Nếu như đáp ứng các tiêu chí trên, ngân hàng sẽ có thể đáp ứng được nhu cầu tiền mặt đột biến của khách hàng do vốn huy động đã được tối ưu hóa và không chỉ để phục vụ chủ yếu cho mục đích vay trung và dài hạn.