Gói hỗ trợ lãi suất 2%: Giải ngân không được như mong muốn bởi nhiều nguyên nhân

Ngày 13/4, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái, Tổ trưởng Tổ công tác số 1 của Thủ tướng Chính phủ đã họp với 17 bộ, ngành, cơ quan trung ương về giải ngân vốn đầu tư công.

Tỷ lệ giải ngân rất thấp

Phát biểu tại cuộc họp, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái nêu rõ, năm nay kế hoạch đầu tư công của cả nước khoảng 711 nghìn tỷ đồng, hiện đã phân bổ trên 700 nghìn tỷ đồng (còn trên 4000 tỷ đồng chưa phân bổ). Kết quả giải ngân quý 1/2022 cho thấy, tỷ lệ giải ngân thấp hơn một chút so với năm 2022, nhưng số giải ngân tuyệt đối cao hơn gần 12 nghìn tỷ đồng (khoảng 19%).

Để đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công, thúc đẩy tăng trưởng, Thủ tướng Chính phủ đã thành lập 5 tổ công tác để kiểm tra, tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công để cuối năm đạt mục tiêu đề ra. Tổ công tác số 1 kiểm tra 17 bộ ngành cơ quan trung ương và 17 địa phương.

Theo Phó Thủ tướng Lê Minh Khái, tổng số vốn đầu tư công được giao cho 17 bộ, cơ quan trung ương thuộc tổ công tác số 1 không lớn (chỉ chiếm khoảng 5% tổng số vốn đầu tư công của cả nước). Nhưng nhiệm vụ được giao thì phải nỗ lực hoàn thành để góp phần vào kết quả chung của cả nước.

Bày tỏ chưa hài lòng trước thực tế hết quý 1/2023 tiến độ giải ngân của các bộ ngành, cơ quan trung ương thuộc Tổ công tác số 1 "rất chậm, tỷ lệ giải ngân rất thấp, thậm chí có cơ quan chưa giải ngân", Phó Thủ tướng Lê Minh Khái yêu cầu, đại diện các bộ ngành, cơ quan phải trao đổi thẳng thắn, nêu rõ khó khăn, vướng mắc ở chỗ nào, khâu nào, để làm rõ trách nhiệm và có giải pháp xử lý phù hợp, hiệu quả.

Phó Thủ tướng Lê Minh Khái - Ảnh: GVP

Khó triển khai gói tín dụng 2%

Phát biểu tại phiên họp, Phó Thống đốc Thường trực Ngân hàng Nhà nước Đào Minh Tú cho biết, trong kế hoạch vốn được Thủ tướng Chính phủ giao cho năm 2023, Ngân hàng Nhà nước được giao 24.283 tỷ đồng.

Trong số này, chỉ có 318,9 tỷ đồng là bố trí cho thực hiện công trình xây dựng cơ bản của ngành ngân hàng (xây dựng Nhà máy In tiền quốc gia và 2 công trình nhà ở của 2 trường Đại học ở Hà Nội và TP HCM). Đối với số vốn này, Ngân hàng Nhà nước đã giải ngân được hơn 9%, vượt kế hoạch quý 1/2023.

Số vốn còn lại 23,965 nghìn tỷ đồng là nguồn vốn của Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, nằm trong gói hỗ trợ lãi suất 2%/năm thông qua hệ thống các ngân hàng thương mại cho một số ngành, lĩnh vực quan trọng, các doanh nghiệp, hợp tác xã có khả năng phục hồi sau dịch Covid-19.

Theo lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước, quá trình giải ngân gói hỗ trợ lãi suất 2% không được như mong muốn, bởi nhiều nguyên nhân. Sau hai năm thực hiện, tổng giải ngân mới được 330/40.000 tỷ đồng. Ngân hàng Nhà nước đã nhiều lần báo cáo nên chuyển nguồn này sang các chính sách khác, những lĩnh vực đang thiếu vốn để tận dụng nguồn lực đang dôi dư.

Nghị quyết 43/2022/QH15 quy định tiêu chí cứng là "có khả năng phục hồi" - đây là điều kiện để được hưởng chính sách ưu đãi này. Tuy nhiên, cả ngân hàng thương mại và doanh nghiệp đều rất khó xác định thế nào là "có khả năng phục hồi" cho nên rất khó thực hiện, Phó Thống đốc Đào Minh Tú bày tỏ.

Trao đổi nội dung này, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái cho rằng, gói 40 nghìn tỷ đồng hỗ trợ thông qua ngân hàng thương mại là giải pháp thông minh, sáng tạo. Nếu thực hiện thành công, nguồn tiền sẽ nhanh tới doanh nghiệp, người dân. Tuy nhiên, đây là tiền ngân sách, đòi hỏi thủ tục phải chặt chẽ. Tiêu chí điều kiện "doanh nghiệp có khả năng phục hồi" rất trừu tượng, khó đánh giá, nên quá trình triển khai đã nảy sinh vướng mắc.

Phó Thủ tướng đề nghị Ngân hàng Nhà nước tiếp tục chỉ đạo các ngân hàng thương mại để "giải ngân tối đa có thể" nhằm hỗ trợ doanh nghiệp, người dân. Nếu chuyển sang sử dụng cho chính sách khác thì phải làm rõ chính sách gì để đề xuất phương án cụ thể.

Siết chặt kỷ cương, kỷ luật trong công tác giải ngân vốn đầu tư công

Kết luận cuộc họp, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái đề nghị các bộ, ngành phải thực hiện nghiêm các chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, coi công tác giải ngân vốn đầu tư công là nhiệm vụ chính trị trọng tâm, thường xuyên bám sát tình hình thực tiễn, đôn đốc, tháo gỡ vướng mắc cho từng dự án, nhiệm vụ cụ thể.

Vốn đã có mà không giải ngân được, thì dòng tiền, thanh khoản của nền kinh tế cũng bị ảnh hưởng. Nếu để "tích tiểu thành đại", đọng vốn nhiều sẽ ảnh hưởng tới nền kinh tế và chính sách tài khóa, tiền tệ, Phó Thủ tướng nhấn mạnh và yêu cầu các bộ ngành, cơ quan trung ương phải siết chặt kỷ cương, kỷ luật trong công tác giải ngân vốn đầu tư công. Phải xác định rõ, đây là trách nhiệm của người đứng đầu.

Phó Thủ tướng lưu ý, các bộ, ngành cần chủ động rà soát trên tinh thần những dự án khó triển khai thì có thể điều chuyển vốn trong nội bộ.

Phó Thủ tướng đề nghị các chủ đầu tư, ban quản lý dự án, nhà thầu phải nâng cao trách nhiệm hơn nữa, phân công đúng người đúng việc, kịp thời khen thưởng, động viên các cán bộ làm tốt, có hiệu quả và có biện pháp phù hợp đối với những trường hợp không hoàn thành nhiệm vụ.

Phó Thủ tướng Lê Minh Khái lưu ý bộ, ngành quản lý Nhà nước phối hợp tốt với các địa phương để tháo gỡ khó khăn trong công tác giải phóng mặt bằng, tạo điều kiện thuận lợi cho triển khai, tổ chức thực hiện dự án, cũng như việc thanh toán, quyết toán; rà soát, kịp thời đề xuất các giải pháp để tháo gỡ vướng mắc về hành chính, cũng như về pháp lý để đẩy nhanh tiến độ thực hiện giải ngân vốn đầu tư công theo kế hoạch đề ra.