Nga bị loại khỏi SWIFT ảnh hưởng thế nào đến giao dịch thanh toán Việt - Nga

Mỹ và các đồng minh vừa ra quyết định chọn “vũ khí hạt nhân tài chính” để trừng phạt Nga về chiến dịch quân sự ở Ukraine. Theo đó, nước này sẽ bị loại khỏi hệ thống thanh toán quốc tế SWIFT đang kết nối hơn 11.000 tổ chức tài chính tại 200 quốc gia và vùng lãnh thổ. Riêng tại Nga, khoảng 300 ngân hàng và tổ chức sử dụng SWIFT, đứng thứ 2 toàn cầu sau Mỹ.

Động thái trên sẽ khiến các giao dịch chuyển tiền từ Việt Nam sang Nga và ngược lại sẽ bị ảnh hưởng. Theo Ngân hàng Nhà nước, các giao dịch thanh toán quốc tế hiện được xử lý chủ yếu qua Dịch vụ chuyển tiền quốc tế qua hệ thống SWIFT và Dịch vụ chuyển tiền Western Union (WU), do các tổ chức tín dụng trong nước trực tiếp thỏa thuận, ký kết tham gia, hợp tác với các tổ chức quốc tế. Trong đó, việc xử lý qua hệ thống SWIFT là chủ lực do đây là hệ thống thanh toán toàn cầu hiện đại, nhanh chóng, độ bảo mật cao và chi phí thấp hơn so với các giao dịch thanh toán truyền thống khác.

Như vậy, dù chưa thể đo lường tác động cụ thể của việc Nga bị ngắt khỏi hệ thống SWIFT thì cũng có thể thấy các giao dịch thanh toán, chuyển tiền quốc tế giữa Việt Nam và Nga sẽ bị ảnh hưởng phần nào. Tuy nhiên, việc giao dịch vẫn thực hiện bình thương qua các kênh truyền thống khác như thư tín, telex. Trước khi có SWIFT, Telex là phương tiện xác nhận tin nhắn khả dụng duy nhất để chuyển tiền quốc tế; mặc dù vậy kênh này có tốc độ xử lý thấp, rủi ro về bảo mật nên thường dẫn đến sai sót.

Ngân hàng VRB ra đời trên cơ sở hợp tác liên kết giữa Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) và Ngân hàng Ngoại thương Nga (VTB), hoạt động từ 2006.

Bên cạnh đó, hiện Nga đã sở hữu hệ thống thanh toán SPFS. Đây chính là giải pháp thay thế mà Chính phủ nước này đã chuẩn bị cho trường hợp bị loại khỏi SWIFT, được phát triển từ năm 2014 trong bối cảnh Washington đe dọa ngắt kết nối quốc gia này khỏi SWIFT liên quan đến sự kiện Nga sáp nhập bán đảo Crimea.

Theo hãng tin Sputnik, đến nay đã có hơn 400 ngân hàng Nga tham gia SPFS và chính phủ cũng đã có các biện pháp thúc đẩy sử dụng hệ thống có chi phí rẻ hơn này. Tuy nhiên, hiện chỉ có hơn 10 ngân hàng nước ngoài có trong SPFS nên hệ thống chưa thể giúp nhiều trong việc thực hiện giao dịch quốc tế.

Tại Việt Nam, Ngân hàng Liên doanh Việt - Nga (VRB) là ngân hàng duy nhất có giấy phép tham gia kênh thanh toán riêng sang Nga, cung cấp dịch vụ chuyển tiền song phương trực tiếp Việt – Nga. Theo VRB, dịch vụ thanh toán song phương Việt - Nga của VRB do Ngân hàng Ngoại thương Nga (VTB) chủ trì, kết nối thanh toán trực tiếp đến tất cả các ngân hàng Nga. Đây hầu hết là những ngân hàng lớn trên lãnh thổ nước này như VTB, Sberbank...