Các biện pháp trừng phạt kinh tế nhằm vào Nga, bao gồm lệnh cấm thanh toán xuyên biên giới và hợp tác kinh doanh với Nga đã cản trở các nhà khai thác vệ tinh châu Á tiếp cận họ. Ấn Độ và Trung Quốc đang cố gắng duy trì quan điểm hợp tác không gian vũ trụ với Nga ở mức thấp.
Chật vật tìm đối tác mới
Synspective, một nhà điều hành vệ tinh có trụ sở tại Tokyo (Nhật Bản) đã lên kế hoạch phóng vệ tinh radar lên tên lửa Soyuz vào khoảng tháng 9/2022, nhưng kế hoạch này đang phải xem xét lại.
Người phát ngôn của công ty nhấn mạnh rằng, Synspective đang có thêm hai phương tiện phóng được bảo đảm theo hợp đồng hiện có với nhà cung cấp thiết bị phóng của Mỹ là Rocket Lab. Đồng thời phía công ty khẳng định có thể chuyển đổi bệ phóng nếu cần. Công ty khởi nghiệp này đã phóng hai vệ tinh lên tên lửa Electron của Rocket Lab vào tháng 12/2021 và vào đầu tháng 3 năm nay.
Đối với các công ty khởi nghiệp vũ trụ như Synspective, sự chậm trong các dự án là nguyên nhân chính khiến họ từ bỏ hợp tác, vì họ cần xây dựng hồ sơ theo dõi để giữ chân các nhà đầu tư.
 |
| Một tên lửa SpaceX Falcon 9 cất cánh từ Cape Canaveral, Florida, Mỹ, tháng 1/2022. Ảnh: AP |
Một nhà điều hành vệ tinh khác của Nhật Bản, Axelspac, đã lên kế hoạch gửi bốn vệ tinh hình ảnh quang học trên một tên lửa Soyuz trong quý IV năm nay. "Chúng tôi đang theo dõi chặt chẽ tình hình hiện tại và xem xét tất cả các khả năng", Axelspace cho biết trong một tuyên bố.
"Các nhà khai thác vệ tinh Nhật Bản sẽ xem xét các lựa chọn khác ngoài Nga”, Shigeki Kuzuoka, người điều hành công ty tư vấn không gian Euroconsult tại Nhật Bản dự đoán. Một số thậm chí có thể cân nhắc sử dụng các dịch vụ thương mại vũ trụ của Trung Quốc, ông nói và lưu ý rằng các công ty Trung Quốc luôn muốn tạo dựng chỗ đứng ở Nhật Bản.
Nga đang sử dụng ảnh hưởng của mình trong ngành công nghiệp vũ trụ để chống lại các lệnh trừng phạt kinh tế của Mỹ và phương Tây. Cơ quan Vũ trụ Liên bang Nga (ROSCOSMOS) đã chặn tập đoàn OneWeb của Anh sử dụng tên lửa Soyuz để phóng vệ tinh. Cơ quan này cũng rút khỏi dịch vụ phóng thương mại chung, vốn vận hành với Arianespace của Pháp.
Giám đốc ROSCOSMOS, Dmitry Rogozin, đã cảnh báo ngừng hợp tác trong hoạt động của Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS), khiến Nhật Bản lo ngại về các dự án khoa học khác nhau được lên kế hoạch cho phòng thí nghiệm không gian bay quay quanh Trái đất.
Tên lửa Soyuz đã cung cấp một phương án phóng giá rẻ và đáng tin cậy cho Nhật Bản. Tỷ phú Yusaku Maezawa đã trở thành công dân Nhật Bản đầu tiên đến thăm Trạm Vũ trụ Quốc tế trên một tên lửa Soyuz vào tháng 12/2021, trong một chuyến đi do công ty du lịch Space Adventures có trụ sở tại Virginia (Mỹ) sắp xếp.
 |
| Tỷ phú Yusaku Maezawa đã trở thành công dân Nhật Bản theo diện tư nhân đầu tiên đến thăm Trạm Vũ trụ Quốc tế trên một tên lửa Soyuz vào tháng 12/2021. Ảnh: Tài khoản Twitter của Yusaku Maezawa |
Theo các đơn vị hàng không vũ trụ, phải từ bỏ các lựa chọn đối với tên lửa Soyuz của Nga vào thời điểm này không hề dễ dàng. Tại Nhật Bản, tên lửa đẩy vũ trụ H3 sắp ra mắt được xem là sẽ loại bỏ dần và thay thế chiếc H2A. Tên lửa mới được thiết kế để phóng thường xuyên hơn từ 6 đến 12 lần một năm, so với 3 lần hiện tại. Tuy nhiên, trong đầu tháng 1, Cơ quan Thám hiểm Hàng không Vũ trụ Nhật Bản (JAXA) thông báo chuyến bay đầu tiên của H3 sẽ bị hoãn cho tới sau tháng 3.
Akitaka Kishi, người phát ngôn của JAXA cho biết: “Chúng tôi đang cố gắng hoàn thành mọi thứ để có đợt ra mắt đầu tiên càng sớm càng tốt. Theo kế hoạch trước đây, H3 sẽ đi vào hoạt động vào năm 2020 và thay thế hoàn toàn H2A vào năm 2025. Chúng tôi cũng rất muốn đáp ứng nhu cầu, nhưng không thể hy sinh độ tin cậy của tên lửa này", ông nói.
Hiroaki Akiyama, giáo sư tại Đại học Wakayama, người đã phục vụ trong ban chính sách không gian của chính phủ, chỉ ra: “Nhật Bản đã và đang nỗ lực duy trì quyền tiếp cận không gian tự trị như một ưu tiên chính sách hàng đầu kể từ năm 2010. Có thể có vấn đề trong ngắn hạn, nhưng về lâu dài, Nhật Bản có thể phát triển mà không có các dịch vụ phóng của Nga”.
Ngành hàng không vũ trụ của Hàn Quốc cũng phải đối mặt với những thách thức tương tự. Vệ tinh đa năng Arirang 6 của nước này được lên kế hoạch phóng từ Nga vào nửa cuối năm nay, nhưng hiện vẫn chưa rõ liệu các lệnh trừng phạt quốc tế chống lại Nga có cho phép dự án được tiến hành hay không.
Viện Nghiên cứu Hàng không Vũ trụ Hàn Quốc (KARI), cơ quan vũ trụ của Hàn Quốc, cho biết họ có thể hủy hợp đồng trong trường hợp xấu nhất và tìm các giải pháp thay thế như SpaceX ở Mỹ và Arianespace ở châu Âu. Người phát ngôn của KARI cho biết: "Thật khó để dự đoán vào lúc này. Chúng tôi đang chú ý theo dõi những diễn biến ở Nga".
Hoặc tiếp tục hợp tác với Nga
Trung Quốc vẫn giữ im lặng về tương lai hợp tác không gian của nước này với Nga. Năm ngoái, hai nước cho biết họ sẽ cùng nhau phát triển một trạm nghiên cứu trên Mặt Trăng vào năm 2035.
 |
| Mô phỏng trạm nghiên cứu Mặt trăng của Trung Quốc. Ảnh: Học viện Công nghệ Vũ trụ Trung Quốc |
Ấn Độ và Nga đã hợp tác trong nhiều thập kỷ để duy trì hòa bình, ổn định ngoài không gian, bao gồm phóng vệ tinh, hệ thống định vị GLONASS và viễn thám vũ trụ. Nga cũng đang hỗ trợ sứ mệnh Gaganyaan, chương trình đưa con người đầu tiên lên vũ trụ của Ấn Độ, dự kiến sẽ khởi động vào năm 2023. Bốn phi hành gia Ấn Độ lọt vào danh sách rút gọn cho sứ mệnh đã hoàn thành khóa huấn luyện ở Nga vào tháng 3 năm ngoái.
Trong chuyến thăm của Tổng thống Nga Vladimir Putin tới Ấn Độ vào tháng 12/2021 để dự hội nghị thượng đỉnh thường niên với Thủ tướng Narendra Modi, hai bên đã ký một thỏa thuận nhằm tăng cường hợp tác không gian song phương.
Với quan hệ quốc phòng và quan hệ chiến lược lâu đời Nga - Ấn Độ, hiện tại chưa thể biết sự hợp tác trong không gian giữa hai bên sẽ bị ảnh hưởng như thế nào bởi cuộc xung đột quân sự tại Ukraine.
"Vẫn còn quá sớm để nói rằng hợp tác vũ trụ Nga - Ấn Độ sẽ bị ảnh hưởng. Chúng tôi cần nghiên cứu mức độ xa và rộng của các lệnh trừng phạt Moscow và liệu có sự đánh đổi giữa Mỹ và Nga liên quan đến không”, Pankaj Jha, giáo sư nghiên cứu chiến lược và quốc phòng tại Trường Đại học O.P. Jindal Global (Ấn Độ) cho biết.
