Hiện cả nước có 22 cảng hàng không đang hoạt động, trong đó nhiều cảng hàng không trong nước đã phải khai thác vượt công suất công bố như tại các nhà ga hành khách nội địa sân bay Côn Đảo, Cát Bi, Phú Quốc, Liên Khương, Cam Ranh… Trong khi đó, các tỉnh như Lào Cai, Quảng Trị, Bình Thuận, Hà Giang cũng đang đưa ra đề xuất xây dựng các sân bay tại địa phương.
Trước vấn đề này, tại tọa đàm “Sân bay nhỏ cho kinh tế địa phương cất cánh” do báo Đầu tư tổ chức ngày 11/10, ông Phan Đức Hiếu, Ủy viên thường trực Ủy ban Kinh tế Quốc hội khẳng định, việc địa phương đề xuất xây dựng sân bay là nhu cầu là chính đáng, tuy nhiên quyết định có xây dựng hay không còn phải trải qua quá trình thẩm định khoa học và có hệ thống và dài hạn.
 |
Ông Phan Đức Hiếu, Ủy viên thường trực Ủy ban Kinh tế Quốc hội. Ảnh: BTC |
Ông Hiếu phân tích thêm: “Lợi ích của sân bay không chỉ dừng lại ở hiệu quả kinh tế của sân bay là lỗ hay lãi, mà còn có lợi ích gián tiếp và các lợi ích từ việc phát triển kinh tế xã hội, bám theo để khai thác lợi ích của sân bay. Khi quyết định bổ sung vào quy hoạch, hay ra quyết định phê duyệt chủ trương đầu tư, các cơ quan có thẩm quyền đánh giá cần nhìn rộng hơn theo lợi ích tiềm năng về phát triển kinh tế - xã hội thay vì giới hạn trong một dự án cụ thể”.
Muốn xây sân bay phải tính toán kỹ càng
Dù nhu cầu của địa phương là chính đáng nhưng chính các địa phương phải tính toán thực chất và rất kỹ càng bài toán về kế hoạch phát triển sân bay vì lợi ích của chính mình. Càng tính toán kỹ, sai sót càng giảm bớt.
Ủy viên thường trực Ủy ban Kinh tế Quốc hội cũng gợi ý: "Các địa phương cần lên kế hoạch cho một mô hình khai thác sân bay càng chi tiết càng tốt. Có thể tham vấn từ sớm các chuyên gia về hàng không và nhà đầu tư xây dựng cụm cảng hàng không. Thậm chí, các địa phương khi có sân bay nằm trong tầm quy hoạch gần nhau sẽ hợp tác xây dựng kịch bản, kế hoạch bổ trợ cho nhau cùng phát triển".
Ông Hiếu cũng nêu ra một vấn đề rất quan trọng trong việc xây dựng các cảng hàng không là vấn đề quy hoạch, đặc biệt là quy hoạch tổng thể quốc gia.
"Hiện nay đã có tiêu chí về quy hoạch xây dựng sân bay nhưng tôi kiến nghị cần phải có thêm các tiêu chí minh bạch hơn trong việc xác minh tính ưu tiên, để các địa phương khi đề xuất nếu không được cấp phép đồng thời sẽ không bị ấm ức. Và quy hoạch cũng cần được sớm thông qua để địa phương căn cứ vào đó thực hiện nhu cầu của họ", ông Hiếu nói thêm.
Muốn phát triển sân bay phải đầu tư đồng bộ
Theo TS. Trần Đình Cung, Nguyên Viện trưởng Viện quản lý kinh tế Trung ương, muốn khai thác hiệu quả tiềm năng của các cảng hàng không cần phải phát triển đồng bộ kinh tế địa phương.
TS. Trần Đình Cung nêu ví dụ: "Nếu như tỉnh Hà Giang tập trung phát triển kinh tế địa phương, khai thác du lịch, tạo ra sản phẩm, kết hợp với giao thông thì mới tận dụng hết tiềm năng của sân bay. Nếu không đầu tư đồng bộ, chỉ có một sân bay thì không để làm gì".
 |
TS. Trần Đình Cung, Nguyên Viện trưởng Viện quản lý kinh tế Trung ương. |
"So sánh các sân bay, có các sân bay tắc nghẽn nhưng lại có sân bay ít được sử dụng như sân bay Cần Thơ bởi dù có sân bay nhưng kinh tế vùng chưa phát triển, chưa có những dịch vụ thu hút khách du lịch. Do đó, đồng bộ trong đầu tư, phát triển kinh tế vùng là rất quan trọng, vừa tạo ra cung về dịch vụ vận tải vừa tạo ra cầu tại khu vực đó bằng cách phát triển kinh tế, tạo ra sản phẩm, dịch vụ, hàng hóa có nhu cầu vận tải bằng đường hàng không", ông Cung nhấn mạnh.
Bổ sung ý kiến của TS. Trần Đình Cung, ông Nguyễn Văn Vịnh, Phó viện trưởng Viện Chiến lược phát triển (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) cho biết, đầu tư xây dựng và khai thác có hiệu quả các sân bay còn gắn với đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng và tổ chức hệ thống vận tải. Kết cấu hạ tầng giao thông là 1 trong ba đột phá phát triển của Việt Nam. Tăng trưởng vận tải hàng không ở Việt Nam gắn liền với sự phát triển của kết cấu hạ tầng hàng không.
Đề xuất gắn liền với quy hoạch thực tiễn và kế hoạch phát triển
Từ thực tiễn của một tỉnh thành công trong việc đưa vào quy hoạch xây dựng sân bay địa phương, ông Nguyễn Trọng Hài - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai đồng tình quan điểm đề xuất xây dựng sân bay là nhu cầu chính đáng của địa phương.
 |
Ông Nguyễn Trọng Hài - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai. Ảnh: BTC |
Theo ông Hài, sau sân bay Vân Đồn của tỉnh Quảng Ninh, sân bay Sapa của Lào Cai là sân bay thứ 2 được Chính phủ phê duyệt chủ trương và giao cho tỉnh Lào Cai là cơ quan có thẩm quyền.
Dự án này có tổng mức đầu tư là 7.000 tỷ đồng và sẽ được xây dựng theo hình thức PPP đáp ứng được nhu cầu đi lại của 3 triệu khách mỗi năm. Để triển khai đầu tư, Lào Cai đã dùng ngân sách của tỉnh để xây dựng khu tái định cư, đảm bảo sắp xếp chỗ ở và ổn định cuộc sống cho dân cư khu vực quy hoạch.
Ông Hài cho biết: "Kinh phí bỏ ra để xây dựng khu tái định cư vào khoảng 500 tỷ đồng và kinh phí giải phóng mặt bằng khoảng 530 tỷ đồng. Đến nay, Lào Cai đã chuẩn bị sẵn sàng điều kiện để nhà đầu tư đến đầu tư hạ tầng sân bay với tỉ lệ mặt bằng mặt sạch đã đạt 60%, người dân địa phương cũng rất ủng hộ dự án này. Tỉnh đã nỗ lực dùng ngân sách của địa phương xây dựng khu tái định cư, đảm bảo sắp xếp dân cư, cũng như để giải phóng mặt bằng".
"Hạ tầng kết nối từ cao tốc vào sân bay và từ sân bay tới các trung tâm phát triển của tỉnh như Sapa, Y Tý, Bắc Hà, và khu vực cửa khẩu của TP Lào Cai chỉ khoảng hơn 30 km, tạo điều kiện thu hút nhà đầu tư, quy hoạch dọc sông Hồng. Xung quanh sân bay sẽ quy hoạch xây dựng những khu thương mại, du lịch, logistics... Khi đó, các nhà đầu tư mới nhìn thấy tiềm năng, lợi thế để đầu tư".
Ông Nguyễn Trọng Hài - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai
Ông Hài cho biết, hiện tỉnh Lào Cai đã phát hành hồ sơ mời thầu và tổ chức đấu thầu dự án Cảng hàng không quốc tế Sapa vào tháng 11/2022.
Có thể thấy không chỉ là đề xuất, Lào Cai đã đưa sân bay Sapa vào quy hoạch cụ thể của tỉnh, đồng thời xác định rõ phương hướng phát triển, khai thác có hiệu quả sân bay địa phương, đầu tư hạ tầng đồng bộ nhằm khai thác tối đa tiềm năng, thế mạnh của sân bay này.
Từ kinh nghiệm của Lào Cai, các địa phương, khi đề xuất xây dựng sân bay với mục đích phát triển kinh tế xã hội cần đi kèm với quy hoạch cụ thể, kế hoạch rõ ràng cùng hệ thống hạ tầng giao thông đồng bộ, gắn đề xuất với thực tiễn, phù hợp với điều kiện của từng vùng.
