Chiều 12/7, phiên tòa xét xử vụ chuyến bay giải cứu tiếp tục thẩm vấn nhóm bị cáo là cựu quan chức Bộ Ngoại giao về hành vi nhận hối lộ.
Cựu Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Tô Anh Dũng khai tại tòa, ngay từ những ngày đầu chống dịch Covid-19, bị cáo được phân công đại diện Bộ Ngoại giao tham gia vào làm thành viên của Ban chỉ đạo Phòng chống dịch Quốc gia. Cùng với đó là phụ trách công tác của Cục Lãnh sự (Bộ Ngoại giao) liên quan đến mảng bảo hộ công dân, hỗ trợ công dân ở nước ngoài.
Với chức vụ là thứ trưởng, ông Dũng có nhiệm vụ trực tiếp chỉ đạo, phê duyệt kế hoạch tổ chức chuyến bay theo đề xuất của Cục Lãnh sự trước khi xin ý kiến của tổ công tác 5 bộ (Ngoại giao, Y tế, Công an, Giao thông vận tải, Quốc phòng). Do biết vai trò của ông Dũng, 13 cá nhân đại diện doanh nghiệp đã tìm cách tiếp cận, đặt vấn đề được giúp đỡ giải quyết các thủ tục liên quan cấp phép.
Ông Dũng giải thích, việc ông tiếp xúc với doanh nghiệp là do doanh nghiệp có nhu cầu tham gia và bản thân ông "nể nang", muốn nghe xem doanh nghiệp có khó khăn vướng mắc gì không. Trong quá trình giải quyết, bị cáo cũng cũng chỉ hỏi thăm năng lực của doanh nghiệp và hướng dẫn với họ phối hợp với Cục Lãnh sự làm tốt hơn.
Tuy nhiên, sau các cuộc gặp trên, doanh nghiệp được tạo điều kiện trong cấp phép và thành công tổ chức chuyến bay đã tiếp tục tìm gặp ông Dũng và đưa tiền cảm ơn. Cựu thứ trưởng nói, toàn bộ các lần nhận tiền đều sau khi chuyến bay đã hoàn thành, đại diện doanh nghiệp đến "báo cáo, cảm ơn". Ông gặp lại để "lắng nghe, rút kinh nghiệm, có quà thì nhận, vì nể nang chứ không đòi hỏi".
"Không nhận thức được là hành vi vi phạm"
Mặc dù "không đòi hỏi" nhưng cựu thứ trưởng thừa nhận đã được các doanh nghiệp "lót tay" hàng chục tỷ đồng. Các khoản lớn mà ông Dũng nhớ rõ là của Hoàng Diệu Mơ - Tổng giám đốc Công ty An Bình, 8,5 tỷ đồng; Hoàng Anh Kiếm (lao động tự do) 30.000 USD; Lê Văn Nghĩa - Giám đốc Công ty Nhật Minh, 40.000 USD; Nguyễn Tường Vy, Giám đốc Công ty ATA, 115.000 USD…
"Bây giờ bị cáo nhận ra sai phạm, tội của mình nhưng khi triển khai, bị cáo không nhận thức được hành vi của mình là vi phạm. Bị cáo chỉ nghĩ không làm gì sai theo chủ trương, không bàn bạc với ai, không gây khó khăn cho doanh nghiệp. Khi tổ chức bay xong bị cáo nhận quà nhưng không xem luôn, sau mở ra mới biết là tiền họ cảm ơn. Sau này bị cáo nhận thức được thì cũng rất ăn năn hối lỗi", ông Dũng phân trần về hành vi của mình.
Theo bị cáo Tô Anh Dũng, đến nay gia đình bị cáo đã nộp lại gần 17 tỷ đồng để khắc phục hậu quả của vụ án. Bị cáo đã bàn với luật sư cố gắng cùng với gia đình nộp lại toàn bộ số tiền đã nhận hối lộ.
VKSND Tối cao xác định, tiêu cực xảy ra từ cuối năm 2020 trong việc tổ chức các chuyến bay đưa công dân hồi hương trong Covid-19, người dân tự nguyện trả phí toàn bộ.
Doanh nghiệp có nhu cầu tổ chức chuyến bay phải xin chủ trương của UBND cấp tỉnh nơi thực hiện cách ly công dân về nước. Hồ sơ sau đó được gửi về Cục Lãnh sự, Bộ Ngoại giao để đơn vị này tổng hợp, lấy ý kiến tổ công tác 5 bộ (Ngoại giao, Công an, Y tế, Giao thông Vận tải, Quốc phòng).
Từ đầu 2020 đến khoảng giữa năm 2021, Bộ Ngoại giao đề xuất Chính phủ phê duyệt 372 chuyến bay combo. Để có chi phí "bôi trơn" khi thực hiện các chuyến bay, nhóm 20 doanh nghiệp với hơn 100 pháp nhân phải nâng giá vé, "vẽ" thêm nhiều chi phí phát sinh với dân hồi hương giữa đại dịch.
21 cựu quan chức bị xác định nhận hối lộ 515 lần, tổng 165 tỷ đồng, hiện 54 bị cáo đã nộp khắc phục khoảng 60 tỷ đồng.
