Theo HoREA, từ năm 2017 đến nay, tại một số địa phương đã xuất hiện các cơn sốt đất ảo đi liền với tình trạng phân lô bán nền tràn lan. Điều này đã tác động xấu đến thị trường bất động sản mà một trong các nguyên nhân có thể bắt nguồn từ bất cập của một số quy định dưới Luật cho phép tách thửa đất nông nghiệp, đất phi nông nghiệp không phải là đất ở.
Nghiên cứu của HoREA cho thấy, tách thửa đất ở của Luật Đất đai 2013 chỉ cho phép “UBND cấp tỉnh quy định diện tích tối thiểu được tách thửa đối với đất ở tại nông thôn, đất ở tại đô thị” và đã không cho phép tách thửa đối với từng loại đất hoặc các loại đất nông nghiệp hoặc đất khác không phải là đất ở.
Tuy nhiên, các Nghị định hướng dẫn Đất đai 2013 lại cho phép UBND cấp tỉnh được quyền cho phép tách thửa đối với đất nông nghiệp, đất phi nông nghiệp không phải là đất ở.
Diện tích tách thửa đối với đất nông nghiệp sau khi được tách ra không nhỏ hơn 500m2. Nếu các địa phương cho phép tách thửa đối với đất nông nghiệp mà vẫn giữ được mục đích sử dụng đất là đất nông nghiệp thì không phá vỡ quy hoạch sử dụng đất nông nghiệp tại khu vực nông thôn.
Đặc biệt, do công tác quản lý nhà nước chưa thật chặt chẽ, chưa thật hiệu quả nên dẫn đến tình trạng bị lợi dụng để kinh doanh bất động sản trái phép, biến các lô đất nông nghiệp có diện tích 500 m2 hoặc 1.000 m2 vừa vặn với diện tích của 1 lô biệt thự, nhà vườn. Điều này dẫn đến tình trạng bị đầu nậu, cò đất, doanh nghiệp bất lương lợi dụng phân lô, bán nền tràn lan, gây ra các cơn sốt ảo giá đất, làm phá vỡ quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch xây dựng.
Trước tình trạng này, HoREA kiến nghị sửa đổi một số quy định của các Nghị định quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật Đất đai 2013 về "tách thửa đất và diện tích tối thiểu được tách thửa", và đề nghị bổ sung vào "dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số Nghị định quy định chi tiết thi hành Luật Đất đai" do dự thảo Nghị định chưa có quy định nội dung này.
Mặt khác, HoREA cho biết các đối tượng xấu còn lợi dụng chủ trương khuyến khích người dân hiến đất làm đường để làm những con đường tạm bợ nhằm phân lô bán nền trái phép. Chính quyền cấp cơ sở cần vào cuộc quyết liệt để ngăn chặn tình trạng này.
Đồng thời, hiệp hội cũng chỉ ra thực tế khi đấu giá công khai các lô đất ở theo quy định hiện hành có nhiều người trúng đấu giá là người từ địa phương khác. Họ không có nhu cầu mua ở thực mà chỉ nhằm bán lại kiếm lãi, trong đó có giới đầu nậu, cò đất gây ra sốt đất ảo tại địa phương.
Hiệp hội đề nghị bổ sung dự thảo nghị định, quy định thực hiện đấu giá quyền sử dụng đất khi giao đất ở tại nông thôn cho hộ gia đình, cá nhân đối với người đang thường trú tại xã đó. Trường hợp hộ gia đình, cá nhân trong xã không tham gia đấu giá thì được đấu giá quyền sử dụng đất cho người ngoài xã.
