Trước đó từ ngày 27/2, Liên minh châu Âu yêu cầu tất cả các công ty cho thuê máy bay hủy hợp đồng với các hãng hàng không Nga, như một phần của lệnh trừng phạt Moscow vì chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine. Các quan chức đã cho bên cho thuê 30 ngày để thu xếp đưa hàng loạt máy bay ra khỏi Nga và trả lại cho chủ sở hữu của chúng trước thời hạn.
Tuy nhiên, chuyên gia hàng không của Valkyrie BTO là Dean Gerberho cho biết, để làm được việc này không hề đơn giản. Các bên cho thuê hiện chỉ thành công trong việc xử lý 24 trong số hơn 500 máy bay Airbus và Boeing mà hãng hàng không Nga đã thuê.
Về mặt kỹ thuật, bên cho thuê có thời hạn đến ngày 28/3 để hủy hợp đồng theo lệnh trừng phạt của Liên minh châu Âu. Nhưng trước đó hãng Aeroflot PJSC, thuộc sở hữu nhà nước và các hãng hàng không của Nga, đã gom một lượng lớn máy bay về nước và ngoài tầm với của chủ sở hữu. Chính phủ Nga đã hỗ trợ cho nỗ lực này bằng cách hướng dẫn các hãng bay dừng các chuyến bay quốc tế và đưa máy bay về Nga trước ngày 8/3.
Công cuộc thu hồi máy bay trong tuyệt vọng
Phát biểu về tình hình thực tế của ông Dean Gerber tại hội nghị ISTAT Americas thường niên ở San Diego hôm 7/3 đã tạo cú sốc cho khoảng 2.000 người tham dự. Thay vì nói về Covid-19, vấn đề khiến ngành hàng không điêu đứng 2 năm qua, sự kiện này lại tập trung vào chủ đề giá dầu tăng vọt và kịch bản số phận của những chiếc máy bay mắc kẹt ở Nga.
George Dimitroff, trưởng bộ phận định giá của nhà tư vấn Ascend by Cirium cho biết: “Chúng tôi nói chuyện với các công ty bảo hiểm và những người khác tại hội nghị này và càng nhận thấy rằng những chiếc máy bay này khả năng cao sẽ không quay trở lại".
 |
Máy bay chở khách của hãng hàng không Aeroflot ở Moscow, Nga. Ảnh: Bloomberg |
Phản ứng của chính phủ Nga đối với các lệnh trừng phạt kinh tế đã khiến ngành công nghiệp cho thuê máy bay chao đảo. Nga bị cho là đang đi ngược lại những thoả thuận quốc tế đã tồn tại nhiều thập kỷ và hậu thuẫn cho sự phát triển bùng nổ của hoạt động đi lại trên toàn cầu. Những thỏa thuận này đảm bảo cho bên cho thuê có quyền đi qua biên giới để đòi máy bay từ những khách hàng vỡ nợ. Nhờ có quy định như vậy, các nhà đầu tư mới xem máy bay là một khoản đầu tư an toàn và ngành công nghiệp cho thuê máy bay nhờ đó mới phát triển.
Trong các cuộc điện đàm vào cuối tuần qua, các nhà chức trách Nga kêu gọi các hãng hàng không trong nước chỉ bay đến các tuyến nội địa và gần Belarus để ngăn chặn máy bay phản lực của họ bị thu hồi, theo Emily Wicker, một đối tác với công ty luật Clifford Chance cho biết.
Những bước đi tiếp theo
Những bên cho thuê máy bay quốc tế đang cân nhắc các bước tiếp theo đối với số máy bay kẹt tại Nga. Mặc dù cuộc xung đột quân sự có thể sớm kết thúc hoặc các hãng hàng không Nga hợp tác với nỗ lực thu hồi, nhưng các chủ máy bay đã thuê luật sư để rà soát các hợp đồng bảo hiểm và tái bảo hiểm. Họ đang phải đối mặt với cuộc chiến kéo dài, tốn kém để khắc phục khoản lỗ. Bên cạnh đó, họ cũng đang vật lộn giữa các nguồn tài chính phức tạp để tránh gây vi phạm các lệnh trừng phạt.
Một số hãng đã nhanh tay thu hồi một vài máy bay có giấy chứng nhận bảo hiểm và đủ điều kiện bay. Aircastle, một công ty cho thuê máy bay có trụ sở tại Stamford, bang Connecticut (Mỹ) đã tận dụng sự nhầm lẫn về tình trạng bảo hiểm của một chiếc máy bay phản lực của hãng để thu hồi lại khi phi cơ này đang hạ cánh ở Mexico.
“Đây thực sự là chiến thắng nhỏ, trước khi các cánh cửa đang đóng sập lại", Christopher Beers, Giám đốc pháp lý của Aircastle nói.
Trong một trường hợp khác, một chiếc Airbus A321neo đang trên đường đến Cairo (Ai Cập) đã bị nhà chức trách Bermuda thu hồi chứng chỉ bay do mất bảo hiểm. Chủ sở hữu của chiếc máy bay này là bên cho thuê SMBC Aviation Capital, đã cố gắng thu hồi chiếc máy bay sau khi nó hạ cánh, nhưng cuối cùng máy bay vẫn quay về Moscow.
AerCap Holdings NV có trụ sở tại Dublin (Ireland) là đơn vị có số lượng máy bay cho Nga thuê nhiều nhất, với tổng cộng 152 chiếc. Giá trị thị trường của số máy bay này đạt 2,5 tỷ USD, theo công ty tư vấn hàng không IBA. Cổ phiếu Aercap đã giảm 1/4 giá trị kể từ khi EU ban lệnh cấm các công ty cung cấp máy bay, phụ tùng hoặc dịch vụ bảo trì cho Nga.
Cuộc khủng hoảng máy bay đã khiến dư luận chú ý đến đội ngũ nhân viên điều hành Cơ quan Hàng không Dân dụng Bermuda. Hòn đảo nhỏ bé này hiện đang giám sát gần 800 máy bay - khoảng 777 chiếc trong số đó của Nga, theo báo cáo thường niên năm 2020 của cơ quan này.
