Kể từ khi Nga mở chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine ngày 24/2 và đặc biệt sau những động thái cấm người dùng và các hãng thông tấn Nga từ Twitter và hai nền tảng của Meta Platforms là Facebook và Instagram, Nga cũng đã hạn chế quyền truy cập vào các nền tảng này.
Dù chưa ban hành chính sách trực tiếp nào về việc thay thế các phương tiện truyền thông nước ngoài, Moscow đã cam kết giảm thuế thu nhập và các khoản vay ưu đãi cho các công ty công nghệ thông tin trong nước. Ngoài ra, nhân viên của các công ty này còn có thể được hoãn nghĩa vụ quân sự. Các chính trị gia cũng đang khuyến khích người dùng chuyển sang các nhà cung cấp trong nước.
 |
Nền tảng RuTube thay thế cho Youtube tại Nga. |
Đế chế công nghệ của Gazprom
Theo Reuters, chính phủ Nga có thể đóng vai trò gián tiếp trong tương lai công nghệ của đất nước thông qua hàng loạt các khoản đầu tư liên quan tới Gazprom và mảng kinh doanh truyền thông của tập đoàn là Gazprom Media. Vào cuối năm ngoái, Gazprom Media đã mua được phần lớn quyền phủ quyết của VK, công ty đứng sau mạng truyền thông xã hội VKontakte phổ biến nhất tại Nga. Sự bổ sung này có vai trò đặc biệt trong đế chế truyền thông của gã khổng lồ năng lượng Gazprom.
Sau khi cổ phiếu niêm yết tại London của VK lao dốc xuống gần bằng 0 do ảnh hưởng của các lệnh trừng phạt từ phương Tây, sự hồi phục trở lại của nền tảng này chính là một sự đền đáp cho khoản đầu tư của Gazprom.
Ngày 30/3 khi giao dịch bằng biên lai lưu ký của VK được tiếp tục tại Moscow sau thời gian tạm ngừng hơn một tháng, cổ phiếu của hãng đã tăng 72% so với mức thấp kỷ lục. VK hôm 31/3 vừa qua cũng đã ban hành một bản hướng dẫn từng bước cho các doanh nghiệp đang tìm cách di chuyển khỏi các nền tảng khác.
Theo công ty VK, nền tảng này đang phát triển tương đối ổn định với hơn 50 triệu người dùng hoạt động hàng ngày. So với con số ước tính 7,5 triệu người dùng Nga trên Facebook của hãng nghiên cứu Insider Intelligence, con số của VK vượt trội hơn nhiều.
Hơn thế nữa, công ty cũng ghi nhận 80% khán giả trực tuyến hàng tháng. Trong tháng 3, VKontakte cho biết đã có hơn 585.000 chủ doanh nghiệp mới tạo cộng đồng của riêng mình trên nền tảng. Các doanh nghiệp này thuộc đa dạng các lĩnh vực trải dài từ tiệm làm tóc đến cửa hàng quần áo.
Kể từ khi Nga bắt đầu chiến dịch quân sự vào Ukraine, VKontakte đã đạt hàng loạt kỷ lục mới về hoạt động người dùng. Theo Brand Analytics, từ 24/2 đến 24/3, nền tảng này ghi nhận sự gia tăng 11% về khối lượng nội dung. Cùng lúc đó, khối lượng nội dung bằng tiếng Nga trên nền tảng Twitter, Facebook và Instagram lần lượt giảm 5%, 16% và 30% trong giai đoạn này.
Trong tổng doanh thu 1,5 tỷ USD của công ty năm 2021, doanh thu từ các hoạt động quảng cáo, hoa hồng từ ứng dụng của các nhà phát triển và tiền đăng ký dịch vụ của người dùng chiếm hơn 25%. Ngoài ra, VK cũng cung cấp nhiều dịch vụ khác như dịch vụ email mail.ru, dịch vụ games MY.Games và các tài sản công nghệ giáo dục.
Cuối năm 2020, Gazprom Media cũng đã mua lại RuTube – một nền tảng lưu trữ video tương đồng với Youtube. Theo hãng thông tấn TASS, số lượng người dùng hàng tuần của nền tảng này đã tăng 5,5 lần vào đầu tháng 3. Theo dự đoán, con số này còn có thể tăng nhanh hơn nữa trong bối cảnh Youtube đang phải chịu áp lực từ cơ quan quản lý truyền thông nhà nước Roskomnadzor. Có khả năng cao nền tảng này sẽ sớm chịu chung số phận tại Nga với Facebook, Instagram và Twitter.
Tuy nhiên, các nhà phê bình cho rằng RuTube vẫn còn một chặng đường dài phía trước để có thể sánh ngang với Youtube. Theo Phó Giám đốc điều hành Alexander Moiseev của Gazprom Media, số lượng người dùng hàng tháng vào cuối tháng hai của nền tảng video này là 17,7 triệu người. Mediascope nhận định con số này so với 89,5 triệu người dùng YouTube tại Nga vào tháng 1/2022 vẫn còn rất khiêm tốn.
Đồng thời theo ông Sarkis Darbinyan, người đứng đầu bộ phận pháp lý của tập đoàn Roskomsvoboda, RuTube cũng không sở hữu những thuật toán giúp Youtube trở nên phổ biến dù trình video của nền tảng này hoạt động tốt. Ông Darbinyan cho biết những dịch vụ này không thể sánh được chất lượng và tốc độ so với các dịch vụ của Mỹ mà người dùng đã quen thuộc.
Do đó, nhằm cải thiện chất lượng và trải nghiệm người dùng, VKontakte cho biết các sản phẩm của mình luôn trải qua quá trình kiểm tra nghiêm ngặt trước khi được tung ra thị trường. Thêm vào đó, công ty cũng cung cấp tới 230 bản cập nhật sản phẩm trong năm 2021.
Ngoài RuTube và VK, Gazprom Media cũng đã công bố thêm một nền tảng khác là Yappy vào tháng 11 thay cho Tik Tok – nền tảng đã tạm ngừng các hoạt động phát trực tiếp và tải mới video tại Nga. Kể từ khi ra mắt, khoảng 3,2 triệu người dùng ở Nga đã cài đặt Yappy so với hơn 10 triệu người trên Tik Tok theo ước tính đến 27/3 từ Tracker Sensor Tower.
 |
Mạng xã hội Yappy - lựa chọn thay thế cho Tik Tok của người dùng Nga. Ảnh: Yappy |
Hàng loạt các lựa chọn khác cho người dùng Nga
Một phiên bản thay thế của Instagram là Rossgram cũng đã được tung ra với nhiều sự tương đồng trong cách đặt tên, thiết kế và màu sắc. Nếu đúng dự kiến, ứng dụng này sẽ được ra mắt trong tuần này, tuy nhiên những người sáng lập chỉ tung ra một video về nguyên mẫu sau thời gian ra mắt dự kiến.
Các nhà phát triển tại Nga cũng cho biết đang có kế hoạch tung ra một giải pháp thay thế cho nền tảng chia sẻ ảnh Sadgram của Mỹ là Grustnogram. Trong khi đó, một số nhà phát triển khác lại đang tập trung phát triển một phương án khác thay thế Google Play với cái tên NashStore. Ngày dự kiến ra mắt cho ứng dụng này là Ngày Chiến thắng của Nga – ngày 9/5.
Cùng với các nền tảng trên, người dùng tại Nga cũng có thể lựa chọn sử dụng ứng dụng nhắn tin Telegram. Vốn đã cực kỳ phổ biến ở Nga, ứng dụng này còn có thể hưởng lợi từ bất kỳ luồng khách hàng nào rời khỏi WhatsApp – một ứng dụng nhắn tin khác thuộc sở hữu của Meta Platforms.
Theo Telegram, hơn 500 triệu người dùng toàn cầu của hãng tạo ra hơn 500 tỷ lượt xem mỗi tháng. Mặt khác, Insider Intelligence cho biết WhatsApp hiện đang có khoảng 67 triệu người dùng tại Nga và vẫn đang được phép hoạt động.
Ông Anton Gorelkin, thành viên ủy ban thông tin và truyền thông của Duma Quốc gia Nga, nhận định với hãng Telesputnik rằng, thị trường nội địa cho các dịch vụ tương tác hiện có cơ hội để thể hiện tiềm năng của mình với khán giả. Theo ông, "người dùng Nga không chỉ có một giải pháp thay thế mà họ còn có một sự lựa chọn".
