Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), tháng 5 và tháng 6/2022 xuất khẩu thủy sản của Việt Nam đã bắt đầu chậm lại, tăng lần lượt 34% và 18%. Tình trạng diễn ra sau khi tăng trưởng mạnh trong 4 tháng đầu năm 2022 (tăng từ 39 – 62%).
Bước sang tháng 7, xuất khẩu thủy sản của Việt Nam tiếp tục chững lại với trị giá xuất khẩu 970 triệu USD, tăng 14% so với cùng kỳ năm 2021 và giảm 4% so với tháng 6/2022.
VASEP cho biết, nguyên nhân xuất khẩu giảm tốc từ tháng 5 tới nay là do thời tiết bất lợi, mưa sớm hơn so với mọi năm làm ảnh hưởng đến sản lượng thủy sản. Đồng thời, thời tiết không tốt của năm nay cũng gây ra dịch bệnh trên tôm nuôi, khiến sản lượng tôm giảm. Nguồn hàng dự trữ từ năm ngoái cũng đang dần cạn.
Về thị trường, lượng tồn kho tăng cùng với lạm phát đã tác động đến nhu cầu nhập khẩu của Mỹ từ tháng 6. Do vậy xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam sang thị trường này đã giảm 8% trong tháng 6 và tiếp tục giảm sâu 23% trong tháng 7. Lũy kế 7 tháng đầu năm, xuất khẩu sang Mỹ đạt gần 1,5 tỷ USD, tăng 31% so với cùng kỳ năm ngoái.
Xuất khẩu sang EU vẫn giữ được tăng trưởng 28% trong tháng 7 và lũy kế 7 tháng đạt 829 triệu USD, tăng 39% so với cùng kỳ năm 2021.
Xuất khẩu thuỷ sản sang Trung Quốc sau 7 tháng đã chạm mốc 1 tỷ USD, tăng 71% so với cùng kỳ năm 2021.
Khan hiếm nguyên liệu tôm và hải sản sẽ tiếp tục chi phối đến kết quả xuất khẩu thủy sản Việt Nam trong quý 3, theo đó dự báo quý 3 sẽ tăng trưởng chậm hơn so với quý 2 và quý 1, ước đạt khoảng 3 tỷ USD.
Về từng mặt hàng, xuất khẩu tôm và cá tra là hai mặt hàng xuất khẩu đạt trên 1 tỷ USD trong 7 tháng đầu năm. Cụ thể, xuất khẩu tôm đạt 385 triệu USD, giảm 13% so với cùng kỳ năm 2021. Tính chung 7 tháng đầu năm, xuất tôm mang về 2,65 tỷ USD, chiếm 40% tổng trị giá xuất khẩu thủy sản của Việt Nam và tăng 22% so với cùng kỳ năm ngoái.
Trong 6 tháng đầu năm, tôm Việt Nam xuất khẩu sang các thị trường chủ yếu là Mỹ, Nhật Bản, EU và Trung Quốc. Trong khi nhập khẩu tôm từ EU tăng, Nhật Bản ổn định thì tại Trung Quốc và Mỹ lại chững lại. Nguyên nhân chủ yếu do lượng tồn kho của Mỹ vẫn còn nhiều, chi phí vận chuyển cao khiến các doanh nghiệp còn dè dặt. Còn tại Trung Quốc, chính sách “Zero Covid”, chính sách đình chỉ nhập khẩu thực phẩm đông lạnh có nhiễm virus Sars-COV-2 đã “kìm chân” doanh nghiệp xuất khẩu tôm tiến vào thị trường này.
Sản xuất tôm trong nước và nhu cầu tôm thế giới được dự báo là không khả quan trong 6 tháng cuối năm. Nguồn cung tôm của các nước sản xuất tăng mạnh, lượng NK của các thị trường chính như Mỹ, EU tăng trong nửa đầu năm sẽ dẫn đến lượng tồn kho tăng và nhu cầu chững lại trong nửa cuối năm. Trong khi đó, sản xuất tôm nguyên liệu trong nước đang gặp khó khăn vì thời tiết và các chi phí quá cao, do vậy sẽ tiếp tục thiếu hụt tôm nguyên liệu trong nửa cuối năm.
Không giống như mặt hàng tôm, nguồn nguyên liệu cá tra không phải là vấn đề lớn, nhưng nhu cầu nhập khẩu cũng có xu hướng chững lại ở một số thị trường. Do vậy, xuất khẩu cá tra cũng tăng trưởng chậm lại trong quý 1. Sang tháng 7, xuất khẩu cá tra đạt 197 triệu USD, tăng 56%. Lũy kế hết tháng 7/2022, xuất khẩu cá tra đạt trên 1,6 tỷ USD, tăng 79% so với cùng kỳ năm 2022.
Trong 6 tháng đầu năm, cá tra của Việt Nam xuất khẩu sang Mỹ và Trung Quốc tăng trưởng tới 3 con số, lần lượt tăng 111% và 107%. Đây cũng là 2 thị trường xuất khẩu cá tra lớn nhất của Việt Nam. Trong tháng 6 vừa qua, phía Trung Quốc đã 4 lần thông báo hạn chế nhập khẩu thủy sản Nga do có virus Sar-COV-2 trên bao bì, tác động lên lượng nhập khẩu mặt hàng thịt trắng của nước này vào Trung Quốc. Từ đó, tạo cơ hội cho cá Việt đẩy mạnh xuất khẩu thị trường tỷ dân.
Trước tác động của lạm phát giá và xu hướng tăng giá xuất khẩu của các nước nên nhu cầu nhập khẩu của các thị trường cũng có những thay đổi phù hợp. Cá tra cũng là một mặt hàng có lợi thế khi lạm phát lên quá cao ở nhiều thị trường, người tiêu dùng sẽ thắt chặt chi tiêu, chuyển hướng sang các sản phẩm có giá phù hợp như cá tra phile đông lạnh hoặc chả cá, surimi, cũng như một số sản phẩm đông lạnh khác…
Ngoài hai mặt hàng chủ lực trên, xuất khẩu cá ngừ, cá biển khác và mực, bạch tuộc vẫn giữ được tăng trưởng cao từ 37 – 44% trong tháng 7. Tính đến hết tháng 7/2022, xuất khẩu cá ngừ tăng 53% đạt 641 triệu USD; xuất khẩu mực, bạch tuộc tăng 31% đạt 417 triệu USD và các loài cá biển khác tăng 16% đạt trên 1,1 tỷ USD.
Trong 6 tháng đầu năm, xuất khẩu cá ngừ sang Mỹ đạt trị giá cao nhất, tăng tới 96% so với cùng kỳ năm 2021. Ngược lại xuất khẩu EU lại ghi nhận sự sụt giảm trong 3 tháng trở lại đây, dù vậy tính chung 6 tháng đầu năm vẫn tăng nhẹ 4%. Đồng USD mạnh có thể khiến các sản phẩm cá ngừ cuối cùng nhập khẩu vào EU từ các nước như Việt Nam, Ecuador… trở nên đắt đỏ hơn.
VASEP dự báo, xuất khẩu cá ngừ nửa cuối năm 2022 sẽ tăng trưởng tốt. Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng sẽ chậm lại. Kim ngạch xuất khẩu cá ngừ cả năm 2022 dự kiến sẽ đạt khoảng 1,1 tỷ USD, tăng 45% so với năm 2021.
