Nằm ở phía tây nam Trung Quốc, thành phố vùng biên giáp Myanmar mang tên Thụy Lệ là một đô thị nhỏ bé, hẻo lánh và phần lớn chưa được biết đến. Tuy nhiên, khi nói đến khu vực chịu sự quản lý chặt chẽ nhất trong các đợt dịch Covid-19 tại Trung Quốc thì chắc chắn phải kể đến nơi này.
Trong năm qua, thành phố này đã phải trải qua 4 lần phong tỏa chống dịch, trong đó có một lần ngừng mọi hoạt động kéo dài đến 26 ngày. Các ngôi nhà trong toàn bộ một quận đã từng phải sơ tán vô thời hạn để tạo “vùng đệm” ngăn chặn lại các ca mắc từ nơi khác đến.
Các trường học tại Thụy Lệ đã bị đóng cửa trong nhiều tháng, ngoại trừ một số lớp nhưng cũng dạng cách ly tại chỗ khi chỉ có học sinh và giáo viên không rời khỏi khuôn viên trường.
Bầu không khí bức bối
Nhiều cư dân Thụy Lệ, trong đó có Liu Bin, 59 tuổi, đã sống hàng tháng trời mà không có thu nhập ở một thành phố phụ thuộc nhiều vào du lịch và thương mại với nước láng giềng Myanmar.
Ông Liu, người điều hành một công ty môi giới hải quan trước khi đại dịch chấm dứt việc di chuyển qua biên giới Trung - Myanmar, ước tính ông đã mất hơn 150.000 USD vì dịch. Ông cũng phải xét nghiệm Covid-19 hàng ngày. Từ ông chủ doanh nghiệp, đến nay ngay cả việc mua thuốc lá hút ông cũng phải mượn tiền của con rể.
 |
“Mỗi lần thành phố bị phong tỏa là một lần dân chúng phải chịu sự mất mát nghiêm trọng về tinh thần và vật chất. Mỗi lần chiến đấu với Covid-19 là một lần tích tụ bất bình”, ông Dai Rongli chia sẻ trên blog. Ảnh: AFP |
“Tại sao tôi phải chịu bức bối như thế này? Cuộc sống của tôi cũng quan trọng chứ”, ông nói. “Tôi đã tích cực tuân thủ các biện pháp kiểm soát dịch bệnh. Những người bình thường chúng tôi còn phải làm gì khác để đạt tiêu chuẩn phòng chống dịch nữa đây?”
Trong khi phần còn lại của thế giới đã chuyển sang chiến lược “sống chung với Covid-19”, thì Trung Quốc trở thành quốc gia cuối cùng theo đuổi việc loại bỏ hoàn toàn dịch bệnh ra khỏi cộng đồng. Hiện nhiều khu vực của đất nước này thậm chí còn không có ca mắc mới trong nhiều ngày và người dân gần như quên đi sự tồn tại của bệnh dịch. Tuy nhiên, Trung Quốc vẫn đóng cửa với thế giới.
Trong khi đó, Thụy Lệ - thành phố của khoảng 270.000 dân - vẫn đang phải đối mặt với thực tế khắc nghiệt của chính sách “Zero Covid-19” dù chỉ ghi nhận một ca mắc mới trong cộng đồng.
Các thành phố khác của Trung Quốc cũng bị phong tỏa để kiểm soát sự bùng phát bùng phát dịch bệnh. Tuy nhiên, những hạn chế đó thường được giới hạn ở một số khu vực lân cận hoặc được nới lỏng sau một vài tuần.
Nhưng còn ở Thụy Lệ, cả năm qua người dân phải chứng kiến tình trạng tê liệt kéo dài, chỉ được phép ở trong nhà trong nhiều tuần liền. Ngay cả trong khoảng thời gian giữa các đơt phong tỏa chính thức, người dân vẫn không được phép dùng bữa tại các nhà hàng, các doanh nghiệp vẫn phải đóng cửa.
Học sinh theo từng khối lớp sẽ được tiếp tục học trực tiếp nếu họ sống trong khuôn viên trường. Các phòng học được chuyển đổi thành ký túc xá để cho học sinh có thể ở lại trường.
Một tài xế xe ôm công nghệ cho biết, trong vòng 7 tháng qua anh đã trải qua 90 lần xét nghiệm Covid-19. Một phụ huynh khác cũng chia sẻ về việc con trai 1 tuổi của mình đã phải xét nghiệm tới 74 lần.
Hàng chục nghìn cư dân đã rời khỏi Thụy Lệ để đến các nơi khác ở Trung Quốc trong thời gian thành phố đóng cửa, dân số tại đây đã giảm xuống còn khoảng 200.000 người. Để kiểm soát lượng người rời thành phố, các nhà chức trách yêu cầu người dân phải trả phí cách ly 21 ngày.
Kiên trì đến cùng với Zero-Covid-19
Thụy Lệ đã báo cáo 5 ca có triệu chứng lây nhiễm trong cộng đồng vào tháng 10. Mặc dù thành phố này có hơn 96% dân số đã được tiêm chủng ngừa Covid-19 đầy đủ và không có trường hợp nào được xác định có người rời Thụy Lệ nhiễm Covid-19, nhưng các quan chức địa phương vẫn cho rằng chưa cần thiết để điều chỉnh chính sách chống dịch.
“Nếu dịch bệnh của thành phố không đạt con số 0, điều này vẫn sẽ trở thành nguy cơ lây lan ra bên ngoài,” Phó thị trưởng Thụy Lệ Yang Mou cho biết.
Trong khi đó, ông Jin Dongyan, nhà virus học tại Đại học Hồng Kông nhận định, Thụy Lệ là hình ảnh thu nhỏ cho thấy cách tiếp cận có phần cứng nhắc của chính phủ Trung Quốc đối với đại dịch. Kể từ khi Covid-19 bùng phát, khu vực này đã liên tục triển khai phong tỏa và xét nghiệm hàng loạt mà không tính đến các chiến thuật có thể ít tốn kém hơn.
“Họ tin rằng đó là cách duy nhất để thành công, nhưng thực tế không phải vậy,” ông Jin chia sẻ quan điểm. “Tình hình đang diễn biến nhanh chóng. Bây giờ mọi thứ thực sự rất khác so với năm 2020”.
Trong những tuần gần đây, các khu vực khác tại Trung Quốc đã tái áp đặt các biện pháp hạn chế khi một đợt bùng phát mới liên quan đến hoạt động du lịch trong nước khiến hơn 700 người bị nhiễm bệnh.
Khoảng 10.000 khách du lịch đã bị mắc kẹt ở Khu tự trị Nội Mông sau khi ghi nhận các ca mắc ở đây. Khoảng 30.000 du khách đến Disneyland của Thượng Hải đã phải trải qua hàng giờ đồng hồ để chờ được xét nghiệm trước khi họ có thể rời công viên.
Nhiều khu vực ở Bắc Kinh cũng bị phong tỏa, các chuyến tàu và chuyến bay cũng bị hủy. Một quận ở phía đông tỉnh Giang Tây đã từng chuyển tất cả các đèn giao thông sang màu đỏ để ngăn chặn việc đi lại không cần thiết. Tất cả cho thấy cả Trung Quốc vẫn viên trì với cách chống dịch nghiêm ngặt và tốn kém nhất thế giới.
Gánh nặng dịch bệnh và nỗi lo cơm áo gạo tiền
Thành phố Thụy Lệ có hơn 160 km đường biên giới với Myanmar, từng là khu vực thu hút khách du lịch và thương nhân. Theo thống kê chính thức trong năm 2019, đã có 17 triệu lượt qua lại giữa người dân hai nước.
Khi Trung Quốc phong tỏa đất nước, ngành thương mại và du lịch đều tê liệt. Tuy nhiên, các đường biên giới của Thụy Lệ vẫn có những lỗ hổng làm dấy lên lo ngại về các trường hợp nhập cảnh bất hợp pháp. Cuộc đảo chính quân sự ở Myanmar năm nay cũng đã khiến một số người tìm cách chạy sang tị nạn ở Thụy Lệ cả hợp pháp lẫn bất hợp pháp.
 |
Nhân viên cộng đồng giao thực phẩm và nhu yếu phẩm cho cư dân Thụy Lệ trong thời gian phong tỏa vào tháng 7. Ảnh: AFP. |
Vị trí xa xôi và quy mô nhỏ của Thụy Lệ cũng đồng nghĩa là nhiều người Trung Quốc không biết về hoàn cảnh khó khăn của cư dân nơi đây. Tới tháng trước, ông Dai Rongli, một cựu quan chức thành phố hiện sống ở Bắc Kinh, đã viết một bài blog có tên: “Thụy Lệ cần tổ quốc quan tâm”.
Trong đó, ông Dai miêu tả: “Đại dịch đã tàn nhẫn dày vò thành phố này hết lần này đến lần khác, lấy đi tất cả dấu vết sự sống cuối cùng của nó. Việc bị phong tỏa trong thời gian dài đã khiến sự phát triển của thành phố này đi vào ngõ cụt. Lúc này, khởi động lại các hoat động sản xuất và kinh doanh là vô cùng cấp thiết”.
“Mỗi lần thành phố bị phong tỏa là một lần dân chúng phải chịu sự mất mát nghiêm trọng về tinh thần và vật chất. Mỗi lần chiến đấu với Covid-19 là một lần tích tụ bất bình”, ông Dai Rongli chia sẻ.
Bài đăng đã được cư dân mạng lan truyền mạnh mẽ. Nhiều người dân Thụy Lệ cũng chia sẻ rằng, họ đã không thể đến thăm người thân bị ốm hoặc lái xe trên những con phố vắng vẻ với hàng loạt cửa hàng và nhà hàng đóng cửa im ỉm nhiều ngày nay.
Ngoài ra, chính quyền cũng đã cấm người dân phát live stream bán mặt hàng ngọc bích nổi tiếng ở địa phương để hạn chế các đơn đặt hàng đá quý và hoạt động giao hàng.
Trước sự phản ứng dữ dội của người dân, các quan chức đã bác bỏ những lo ngại là “phóng đại”, đồng thời cảnh báo với “tội phạm” đang sử dụng “dư luận và thông tin sai sự thật để gây rối trật tự xã hội”.
Ngoài ra, phía chính quyền hứa sẽ cải thiện các điều kiện cách ly và tăng cường hỗ trợ tài chính cho người nghèo, thông qua các hoạt động như trợ cấp, tặng gạo và các mặt hàng chủ lực khác, cũng như giảm tiền thuê nhà cho một số công ty. Họ cũng cam kết sẽ tăng số lượng phòng khách sạn có sẵn để cách ly cho những người muốn rời Thụy Lệ.
Những biện pháp đó dường như không hiệu quả với những người như ông Li, một thương nhân buôn ngọc ở độ tuổi 50.
Đầu năm nay, ông Li và một nhóm các nhà đầu tư khác đã gom góp khoảng 3 triệu USD cho một thị trường ngọc bích ở Thụy Lệ với hy vọng sẽ mở cửa vào tháng 5. Hiện tại, hoạt động kinh doanh vẫn chưa được diễn ra và họ vẫn phải tiếp tục trả tiền thuê mặt bằng. Họ vẫn chưa nghe gì về sự trợ giúp của chính quyền.
Ban đầu, công ty của ông Li tuyển dụng khoảng 50 người. Bây giờ, “chúng tôi chỉ dám thuê một người để gác cửa” ông nói. “Chúng tôi không thể trả tiền cho họ ”.
Chi phí sinh hoạt hàng ngày đã tăng vọt. Ông Li cho biết một kg cải chíp từng có giá tương đương dưới 1 USD, nhưng bây giờ giá đã tăng lên gấp 10 lần. “Những người bình thường không còn cách nào để sống nữa”, ông thở dài chia sẻ.
