Theo Reuters, đây là lần thứ 4 NATO tổ chức hội nghị thượng đỉnh kể từ khi cuộc xung đột Nga – Ukraine bùng nổ. Trong đó, lần họp đầu tiên của khối này diễn ra dưới hình thức trực tuyến vào ngày 25/2 – chỉ một ngày sau khi Nga phát động chiến dịch quân sự tại Ukraine, sau đó là các cuộc họp tại Brussels (Bỉ) và Madrid (Tây Ban Nha).
Các biện pháp an ninh tại Vilnius sẽ được thắt chặt. Đây là hội nghị thượng đỉnh NATO đầu tiên có triển khai 3 hệ thống phòng không Patriot của Đức để bảo vệ địa điểm tổ chức. Bên cạnh đó, các máy bay chiến đấu bổ sung cũng sẽ tuần tra trên bầu trời Lithuania.
Dưới đây là các vấn đề do Reuters liệt kê dự kiến sẽ được thảo luận tại Vilnius.
Tư cách thành viên của Ukraine
Hội nghị thượng đỉnh NATO năm nay sẽ chứng kiến cách NATO xác định mối quan hệ trong tương lai với Ukraine, trong bối cảnh Tổng thống Volodymyr Zelensky liên tục hối thúc khối quân sự này gửi lời mời Kiev tham dự cuộc họp.
|
Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky. Ảnh: AP |
Tuy nhiên, Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg đã nêu rõ rằng, Ukraine sẽ không thể trở thành thành viên trong khi cuộc xung đột vẫn đang diễn ra và thượng đỉnh Vilnius sẽ không đưa ra lời mời chính thức nào dành cho Kiev.
Bên cạnh đó, các nước thành viên NATO cũng đang bị chia rẽ về việc Ukraine nên được nhanh chóng gia nhập khối như thế nào khi cuộc chiến kết thúc.
Trong khi các nước Đông Âu cho rằng hội nghị lần này nên đưa ra một lộ trình với Ukraine, thì Mỹ và Đức tỏ ra cảnh giác với bất kỳ động thái nào đưa NATO tiến gần tới cuộc xung đột trực tiếp với Nga.
Trước thềm thượng đỉnh Vilnius, nhiều quốc gia đã ủng hộ đề xuất của Anh về việc cho phép Ukraine bỏ qua Chương trình Kế hoạch Hành động Thành viên (MAP) – vốn đặt ra các mục tiêu chính trị, kinh tế và quân sự mà các ứng cử viên NATO phải đạt được trước khi gia nhập khối.
Với động thái này, NATO có thể giải quyết vấn đề vượt ngoài tuyên bố tại hội nghị thượng đỉnh Burachest năm 2008, và Ukraine có thể trở thành thành viên chính thức trong khi khối không cần đưa ra lời mời hoặc thời gian biểu thực sự.
Đảm bảo an ninh cho Ukraine
Các lãnh đạo NATO dự kiến sẽ thảo luận về vấn đề đảm bảo an ninh mà Ukraine sẽ nhận được sau khi cuộc chiến kết thúc, mặc dù những cam kết này sẽ là cam kết song phương và không phải do chính khối đưa ra. Các cam kết có thể bao gồm lời hứa tiếp tục viện trợ tài chính và quân sự cho Ukraine để ngăn chặn Nga tiến hành cuộc chiến mới.
Tuy nhiên, ông Stoltenberg nhấn mạnh rằng, theo Điều 5 của Hiệp ước Washington, NATO sẽ chỉ cung cấp các đảm bảo an ninh đầy đủ cho các quốc gia thành viên của khối.
Củng cố sườn đông NATO
Tại Hội nghị thượng đỉnh NATO năm nay, các lãnh đạo sẽ xem xét các kế hoạch phòng thủ đầu tiên mà khối đã vạch ra kể từ sau Chiến tranh Lạnh, bao gồm cách NATO sẽ phản ứng trước một cuộc tấn công của Nga. Khối sẽ hướng dẫn cho các quốc gia thành viên về cách thức nâng cấp lực lượng và hậu cần.
|
NATO dự kiến sẽ xem xét các kế hoạch phòng thủ của khối. Ảnh: AP |
NATO cũng sẽ nâng mục tiêu dự trữ đạn dược vì Ukraine đang tiêu thụ nhanh hơn nhiều so với khả năng sản xuất của các nước phương Tây. Kho vũ khí của đồng minh phương Tây được cho là đã cạn kiệt nghiêm trọng sau hơn một năm bùng nổ xung đột.
Bên cạnh đó, các đồng minh sẽ nhắm đến việc thực hiện các mục tiêu từng được thống nhất tại hội nghị thượng đỉnh NATO tại Madrid vào năm 2022, về việc đặt hơn 300.000 quân trong tình trạng báo động cao - tăng so với 40.000 trước đây, để đề phòng Nga.
Tiến trình gia nhập NATO của Thụy Điển
NATO đang hướng đến việc chào đón Thụy Điển trở thành thành viên thứ 32 của khối tại Vilnius, nhưng Thổ Nhĩ Kỳ vẫn ngăn cản tiến trình gia nhập của Stockholm.
Các quốc gia đồng minh hy vọng Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan sẽ thay đổi lập trường tại thượng đỉnh lần này, nhưng không chắc chắn liệu điều này có xảy ra hay không.
Ankara cáo buộc Stockholm chứa chấp các nhóm chiến binh mà Thổ Nhĩ Kỳ coi là tổ chức khủng bố, đồng thời tuyên bố rằng nước này phải trấn áp các nhóm đó trước khi có thể gia nhập NATO.
Tăng mục tiêu chi tiêu quân sự
Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg muốn đặt mục tiêu chi tiêu quân sự hiện tại của NATO là 2% GDP quốc gia thành một yêu cầu tối thiểu, hơn là một mục tiêu để hướng tới.
Tuy nhiên, trong năm 2022, chưa đến 1/4 trong số 30 quốc gia thành viên đạt được mục tiêu này, theo ước tính do NATO công bố hồi tháng 3 năm nay. Năm 2014, các lãnh đạo NATO nhất trí về việc tăng chi tiêu quân sự lên 2% GDP trong vòng một thập niên.
Báo cáo hàng năm của NATO cho thấy Hy Lạp, Mỹ, Lithuania, Ba Lan, Anh, Estonia và Latvia đã đạt được mục tiêu. Trong khi đó, Bỉ, Tây Ban Nha và Luxembourg là những quốc gia có chi tiêu quân sự dưới 1,2% GDP.
