Điểm danh những chủ nhân trong mùa Giải Nobel năm 2022

6 lĩnh vực trao giải thưởng Nobel gồm Y sinh, Vật lý, Hóa học, Khoa học kinh tế, Văn học và Hòa bình. Dưới đây là danh sách các cá nhân/tổ chức thắng Giải Nobel năm nay:

Giải Nobel Y sinh 2022

Nhà di truyền học người Thụy Điển Svante Pääbo. Ảnh: Getty Images

Ngày 3/10, Tuần lễ Nobel 2022 khởi động bằng việc trao giải Nobel Y sinh cho nhà di truyền học người Thụy Điển, Svante Pääbo, về thành tựu giải mã bộ gene những loài giống người (homonins) đã tuyệt chủng và góp phần xây dựng giả thiết về sự tiến hóa của loài người.

Ủy ban Nobel cho biết nghiên cứu của giáo sư Pääbo đã tạo ra một lĩnh vực khoa học hoàn toàn mới gọi là cổ sinh vật học và "đã tạo ra hiểu biết mới trong lịch sử tiến hóa của chúng ta".

Giải Nobel Vật lý 2022

3 nhà khoa học Alain Aspect (Pháp), John F. Clauser (Mỹ) và Anton Zeilinger (Áo). Ảnh: Physics World

Ngày 4/10, Giải Nobel Vật lý 2022 được trao tặng cho 3 nhà khoa học là Alain Aspect (Pháp), John F. Clauser (Mỹ) và Anton Zeilinger (Áo) với các nghiên cứu đột phá liên quan đến lĩnh vực lượng tử.

Ủy ban Nobel vật lý đánh giá cao các công trình nghiên cứu của 3 nhà khoa học trên khi đã tạo ra "các thí nghiệm với các photon liên đới lượng tử, thiết lập sự vi phạm các bất đẳng thức Bell" và nhận định "đây là các công trình tiên phong trong lĩnh vực khoa học thông tin lượng tử".

Giải Nobel Hóa học 2022

3 nhà hóa học Barry Sharpless (Mỹ), Morten Meldel (Đan Mạch) và Carolyn Bertozzi (Mỹ). Ảnh: Getty Images

Ngày 5/10, Giải Nobel hóa học 2022 được trao cho 3 nhà hóa học Barry Sharpless (Mỹ), Morten Meldel (Đan Mạch) và Carolyn Bertozzi (Mỹ) với công trình nghiên cứu về phát triển hóa học Click và hóa học sinh trực giao, có thể ứng dụng để khám phá tế bào, lập bản đồ DNA và thiết kế thuốc để nhắm đến mục tiêu ung thư và các bệnh khác .

Trong đó, ông Barry Sharpless và ông Morten Meldel những người đã đặt nền móng cho lĩnh vực hóa học Click (click chemistry) và bà Carolyn Bertozzi là người đã ứng dụng hóa học click trong nghiên cứu tế bào sống.

Với việc trở thành chủ nhân Giải Nobel Hóa học năm 2022, nhà khoa học Sharpess đã trở thành người thứ 5 trên thế giới được nhận 2 giải Nobel. Trước đây, ông từng nhận Giải Nobel Nobel Hóa học năm 2001. Trong khi đó, nhà khoa học Bertozzi trở thành người phụ nữ thứ 8 trên thế giới được nhận Giải Nobel hóa học.

Giải Nobel Văn học 2022

Nữ nhà văn Pháp Annie Ernaux. Ảnh: NYT

Ngày 6/10, nữ nhà văn Pháp Annie Ernaux trở thành chủ nhân của Giải Nobel Văn học 2022 "vì lòng dũng cảm và sự nhạy bén" mà bà đã dùng để khám phá ra "gốc rễ, sự ghẻ lạnh và những hạn chế của ký ức cá nhân" trong các tác phẩm tự truyện.

Nhà văn 82 tuổi này là người phụ nữ Pháp đầu tiên đoạt giải thưởng văn học nổi tiếng thế giới và là tác giả nữ thứ 17 đã giành được giải thưởng kể từ khi nó được thành lập vào năm 1901.

Viện Hàn lâm Thụy Điển cho biết, bà Annie Ernaux "nhất quán và từ các góc độ khác nhau, nhìn nhận cuộc sống qua sự chênh lệch mạnh mẽ về giới tính, ngôn ngữ và giai cấp".

Giải Nobel Hòa bình 2022

Nhà hoạt động nhân quyền Belarus Ales Bialiatski. Ảnh: EPA

Ngày 7/10, Giải Nobel Hòa bình 2022 trao cho nhà hoạt động nhân quyền Belarus Ales Bialiatski, cùng tổ chức nhân quyền Nga Memorial và tổ chức nhân quyền Ukraine Center for Civil Liberties, vì các đóng góp trong vấn đề nhân quyền.

Ông Berit Reiss-Andersen, Chủ tịch Ủy ban Nobel Na Uy, cho biết: "Các bên đoạt giải đã bảo vệ các quyền cơ bản của công dân trong nhiều năm qua, bằng cách ghi nhận các hành vi phạm tội ác chiến tranh, lạm dụng nhân quyền và quyền lực".

Giải Nobel Kinh tế 2022

3 nhà kinh tế học Ben S. Bernanke, Douglas W. Diamond và Philip H. Dybvig. Ảnh: NYT

Ngày 10/10, giải Nobel Kinh tế học 2022 được công bố thuộc về Cựu Chủ tịch Fed Ben S. Bernanke, cùng hai nhà kinh tế học Douglas W. Diamond và Philip H. Dybvig, với nghiên cứu về ngân hàng và khủng hoảng tài chính.

Ông Bernanke được vinh danh nhờ nghiên cứu về "cuộc khủng hoảng kinh tế tồi tệ nhất lịch sử hiện đại" - Đại suy thoái thập niên 30.

Trong khi đó, ông Diamond và ông Dybvig được trao giải vì đã chỉ ra "cách các ngân hàng đưa ra giải pháp tối ưu" cho việc chuyển tiền tiết kiệm sang đầu tư, trong vai trò trung gian.

Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển đánh giá 3 nhà khoa học này đã "nâng cao đáng kể hiểu biết của chúng ta về vai trò của các ngân hàng trong nền kinh tế, đặc biệt là trong khủng hoảng tài chính, cũng như tăng nhận thức về cách điều tiết các thị trường tài chính".

Nobel là giải thưởng quốc tế do Quỹ Nobel tại Stockholm lập ra từ năm 1901 dựa trên tài sản để lại của nhà phát minh kiêm doanh nhân Thụy Điển Alfred Nobel. Giải thưởng này được trao thường niên, nhằm vinh danh những cá nhân đạt thành tựu trong các lĩnh vực Vật lý, Hoá học, Y sinh, Văn học và Hoà bình. Riêng giải Nobel Hoà bình có thể được trao cho cá nhân hay một tổ chức.

Đến năm 1968, Ngân hàng Trung ương Thụy Điển đã đưa vào hệ thống một giải thưởng về Kinh tế để tưởng nhớ nhà khoa học Nobel, còn gọi là giải Nobel Kinh tế.

Chủ nhân của Giải Nobel sẽ nhận một chứng nhận và huy chương cùng phần thưởng 10 triệu Krona Thụy Điển (khoảng 1,1 triệu USD) – sẽ chia đều nếu có nhiều bên đạt cùng một giải.