Theo thống kê của Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS), kim ngạch xuất khẩu của ngành này đã tăng trưởng trở lại sau khi Chính phủ ban hành Nghị quyết 128 về ứng phó linh hoạt với dịch bệnh. Đây có thể xem là một nỗ lực lớn của ngành dệt may Việt Nam trong bối cảnh tốc độ phục hồi của kinh tế thế giới có xu hướng chậm lại.
Các doanh nghiệp dệt may Việt Nam đã chủ động nâng cao năng lực sản xuất, nâng cao trình độ tay nghề, chuyển hướng sản xuất từ hình thức chỉ nhận gia công sang hình thức tự chủ nguồn nguyên liệu, tự thiết kế và hoàn thành sản phẩm.
Trong đó, xuất khẩu ngành dệt may ước đạt 39 tỷ USD, tăng 11,2% so với năm 2020 và tăng 0,3% so với năm 2019.
Tuy nhiên, ngành công nghiệp may mặc vẫn còn gặp nhiều biến động và thách thức như thiếu lao động, chi phí vận tải đắt đỏ, thiếu thùng hàng rỗng vận chuyển... Tuy trong nước hiện nay khả năng ứng phó dịch bệnh đã được nâng cao, nhưng sức chống chịu cùng nguồn lực của Nhà nước, doanh nghiệp và người dân đã giảm sút.
Nguy cơ chậm phục hồi kinh tế, suy giảm tăng trưởng vẫn còn nhiều rủi ro, tiềm ẩn nếu không kiểm soát được dịch bệnh một cách cơ bản để mở cửa trở lại nền kinh tế. Ngoài ra còn có những rủi ro về lạm phát gia tăng, thiên tai, biến đổi khí hậu cũng là những thách thức lớn mà chúng ta phải đối mặt.
Chia sẻ tại hội thảo chuyên đề về phát triển bền vững ngành dệt may Việt Nam trong bối cảnh dịch COVID-19 do VITAS chiều 17/12, ông Trần Như Tùng, chủ tịch HĐQT Công ty Dệt may Thành Công, cho biết hiện các nhà máy của doanh nghiệp này ở miền Tây quy định khi công nhân test nhanh phát hiện dương tính thì phải ở lại công ty, đến khi có test PCR khẳng định mới được đi cách ly tập trung.
"Như vậy mất từ 3-5 ngày phải ở lại công ty, nên để lo chăm sóc cho người lao động, doanh nghiệp phải xây dựng khu lưu trú tạm thời. Đặc biệt là trong bối cảnh số lượng F0 đang tăng dần lên, đây là vấn đề rất khó khăn" - ông Tùng nhấn mạnh về vấn đề mà các doanh nghiệp dệt may gặp phải hiện nay.
Trên thực tế, đơn hàng dệt may đã quay trở lại cùng sự phục hồi của nhu cầu thị trường thế giới, nhưng doanh nghiệp không dám nhận nhiều vì lo không chủ động được sản xuất. Đối với trường hợp không đảm bảo được tiến độ sản xuất, doanh nghiệp sẽ phải chuyển giao hàng bằng đường hàng không, lúc đó chi phí phát sinh sẽ rất lớn.
 |
Ông Trần Như Tùng - Chủ tịch HĐQT Công ty Dệt may Thành Công. |
Lấy ví dụ về việc thiếu nguồn lao động, ông Tùng cho biết thêm: "Chẳng hạn như nhà máy Vĩnh Long của chúng tôi làm cho Adidas nhưng không dám nhận nhiều đơn hàng. Doanh nghiệp không sợ thiếu đơn hàng mà chỉ sợ không đủ lực lượng lao động để sản xuất".
Theo kết quả khảo sát ngành dệt may, trong làn sóng đại dịch COVID-19, có 65% doanh nghiệp Việt Nam và 36% doanh nghiệp FDI đã phải dừng hoạt động và số còn lại chỉ hoạt động ở mức 30% công suất. Đối với những doanh nghiệp có trả lương và hỗ trợ người lao động trong giãn cách đã phục hồi trên 80% người lao động trong vòng hơn một tháng, còn với doanh nghiệp gặp khó khăn hoặc không hỗ trợ thì tỉ lệ người lao động ngừng việc lên tới 25-50%.
Theo Bà Đỗ Quỳnh Chi, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Quan hệ lao động (ERC), các quy định phòng chống dịch không phải là trở ngại lớn nhất khiến các nhà mua hàng băn khoăn về việc đặt hàng, mà do việc công ty có duy trì đối thoại với người lao động để duy trì lực lượng đảm bảo sản xuất hay không mới là vấn đề quan trọng.
Khảo sát từ ERC cũng đã chỉ ra, có 66,7% nhà mua hàng chấp nhận việc giao hàng chậm nhưng chỉ 16,7% đồng ý chia sẻ chi phí vận chuyển hàng không với nhà cung ứng quan hệ lâu dài. Các nhà máy làm trung gian rất khó đối thoại với nhà mua hàng để giảm thiểu thiệt hại. Chỉ 1/5 nhà mua hàng chấp nhận đưa một phần chi phí chống dịch vào đơn giá.
Khuyến nghị về vấn đề thiếu lao động sau dịch, bà Chi cho biết doanh nghiệp cần chú trọng đến đối thoại với người lao động, hỗ trợ công nhân khi khó khăn để nhanh chóng phục hồi lại lao động, tìm cách sống chung với dịch. Ngoài ra, cần xem xét lại các cản trở hoạt động doanh nghiệp trong duy trì sản xuất, đẩy mạnh hỗ trợ người lao động, giải quyết những áp lực kinh tế cho các nhà máy và công nhân bị F0.
