Đây là cuộc mở đầu cho chuỗi sự kiện đối thoại chính sách hướng tới phát triển nông nghiệp xanh, carbon thấp, bền vững, đa giá trị vào năm 2050, do Bộ trưởng NN&PTNT Lê Minh Hoan và bà Carolyn Turk, Giám đốc Quốc gia Ngân hàng Thế giới (World Bank) tại Việt Nam đồng chủ trì.
 |
Toàn cảnh buổi đối thoại chính sách cấp cao: Chuyển đổi sang hệ thống lương thực, thực phẩm xanh, phát thải thấp, sáng 30/11. |
Nông nghiệp Việt Nam cần thay đổi tư duy
"Trong bối cảnh đại dịch COVID-19, dù tiếp tục là 'trụ đỡ' của nền kinh tế, ngành nông nghiệp cũng đang đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức lớn khó tránh khỏi, từ các vấn đề nội tại lẫn các yếu tố khách quan. Do đó, để đảm bảo được mục tiêu phát triển bền vững, việc chuyển đổi sang mô hình tăng trưởng nông nghiệp mới trở thành một yêu cầu cấp bách và cần thiết", Bộ trưởng Lê Minh Hoan nêu ý kiến tại buổi đối thoại.
Để giải quyết những thách thức cho ngành nông nghiệp Việt Nam, Chính phủ đã ban hành Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn 2050 nhằm mục tiêu cơ cấu lại ngành nông nghiệp, phát triển kinh tế nông thôn, gắn với xây dựng nông thôn mới, được thiết kế xoay quanh ba trụ cột: “Nông nghiệp sinh thái”, “Nông thôn hiện đại”, “Nông dân thông minh”.
Bộ trưởng Lê Minh Hoan cho rằng, muốn thực hiện được chiến lược này cần thay đổi tư duy phát triển, chuyển từ tư duy sản xuất sang kinh tế nông nghiệp; từ tư duy đặt năng suất và sản lượng lên hàng đầu sang đặt giá trị làm trung tâm thông qua tích hợp các hệ giá trị khác nhau vào sản phẩm
"Cần phải thay đổi từ tư duy tận dụng, khai thác sang bồi dưỡng và làm giàu tài nguyên phục vụ nhu cầu sản xuất bền vững; từ tư tưởng tự cung tự cấp sang tư tưởng hội nhập, hòa nhập với dòng chảy của chuỗi giá trị và các xu thế phát triển toàn cầu", Bộ trưởng nói.
“Nói cách khác, cần thay đổi từ tư duy địa phương sang tư duy toàn cầu; từ tư duy khai thác sang tư duy nuôi dưỡng; từ tư duy ngắn hạn sang tư duy dài hạn và bền vững. Cần hướng tới những 'giá trị xanh' được tạo nên từ chuyển đổi xanh, tiêu dùng xanh, kinh tế xanh”, Bộ trưởng Hoan nhấn mạnh.
Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Minh Hoan phát biểu tại buổi đối thoại
"Với tư duy mới, chúng ta hoàn toàn có thể đặt ra khát vọng đưa Việt Nam trở thành cường quốc nông nghiệp sinh thái, trung hòa carbon thay vì chỉ là cường quốc về sản lượng lương thực".
Việt Nam trên con đường giảm thiểu "dấu chân carbon"
Đồng tình với ý kiến của Bộ trưởng Lê Minh Hoan, bà Carolyn Turk, Giám đốc World Bank tại Việt Nam cho biết, thế giới đang ngày càng quan ngại đến dấu chân carbon (Carbon footprint) từ các sản phẩm của quốc gia.
“Dấu chân carbon của Việt Nam khá cao trong sản phẩm nông nghiệp và điều này gây ảnh hưởng đến thành tích mà Việt Nam đã đạt được trong vòng 30 năm qua. Việt Nam rất cần duy trì vị thế đáng mong muốn là một trong những cường quốc sản xuất nông nghiệp trên thế giới”, Giám đốc WB Việt Nam nói.
Bà Carolyn Turk phân tích, nông nghiệp là một trong những tác nhân chính gây nên biến đổi khí hậu khi phát thải khí nhà kính từ lĩnh vực này chiếm 18% tổng lượng phát thải.
Lượng phát thải dự kiến sẽ lên tới 120 triệu tấn CO2 vào năm 2030, trong đó có tới một nửa xuất phát từ ngành lúa gạo.
Việt Nam đã có cam kết mạnh mẽ tại COP26 đạt mức phát thải ròng bằng "0" vào năm 2050, giảm 30% lượng khí thải Metan vào năm 2030… và đây là thách thức đối với ngành lúa gạo Việt Nam.
Bà Carolyn Turk, Giám đốc Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam chia sẻ thông tin tại buổi đối thoại
“Việt Nam có thể thiệt hại khoảng 3-5 tỷ mỗi năm hoặc lên tới 10 tỷ nếu biến đổi khí hậu diễn ra cực đoan. Một số vùng ở Việt Nam như đồng bằng Sông Cửu Long dễ bị tổn thương do biến đổi khí hậu như nước nước biển dâng, xâm nhập mặn, mưa bất thường, hạn hán… dự kiến sẽ làm giảm năng suất lúa gạo trong vòng 30 năm tới”.
Bà Carolyn Turk khuyến cáo Việt Nam cần thay đổi chi tiêu công trong nông nghiệp. Cần chuyển dịch cơ cấu sở hữu đất để giải quyết vấn đề sản xuất nhỏ lẻ manh mún. Các giải pháp công nghệ và chuyển đổi số đã mang lại nhiều lợi ích kinh tế to lớn dọc theo chuỗi giá trị. Cần thực hiện các quy trình và giải pháp một cách khôn ngoan để đảm bảo sản xuất và cung ứng cho người tiêu dùng.
“Chúng ta cần phải cùng nhau suy nghĩ về việc khu vực tư nhân có thể làm gì và khu vực công sẽ hỗ trợ thế nào trong quá trình tăng trưởng do khu vực tư nhân làm chủ đạo, dẫn dắt. Chúng tôi sẵn sàng cung cấp cấp các nguồn lực đầu tư cho các dự án có thể mang lại sự chuyển đổi ở quy mô lớn, không chỉ dừng lại mức độ thí điểm", bà Carolyn Turk nói.
Ông Benoit Bosquet, Giám đốc Cao cấp World Bank nhận định cam kết giảm khí CO2 toàn cầu tại COP26 của Việt Nam là yếu tố quan trọng để Việt Nam thực hiện được mục tiêu trở thành cường quốc nông nghiệp sinh thái.
Ông Benoit Bosquet cho biết, chỉ riêng trong ngành lúa gạo của Việt Nam, sản xuất mỗi một tấn lúa nước sẽ phát thải 0,8 tấn CO2. Phát thải nhà kính từ các chất thải, phụ phẩm từ quá trình phơi sấy, xay xát lúa còn lớn hơn nữa. Với việc nâng cao hiệu suất quá trình này có thể giúp Việt Nam giảm phát thải khí nhà kính trong đó có khí metan.
Ông Benoit Bosquet, Giám đốc Cao cấp Ngân hàng Thế giới
"Như vậy, từ mối tương quan giữa phát thải khí nhà kính và nông nghiệp, chúng ta có thể thấy cam kết của Việt Nam trong NDC (Đóng góp do quốc gia tự quyết định) là rất quan trọng. WB sẽ hỗ trợ các quốc gia sản xuất lúa gạo có thể giảm phát thải khí nhà kính từ ngành sản xuất lúa gạo. Việc này rất quan trọng đối với Việt Nam, đặc biệt là những cam kết gần đây về giảm khí nhà kính đến năm 2050".
Theo ông Martien Van Nieuwkoop, giám đốc Nông nghiệp và Lương thực toàn cầu của World Bank, Việt Nam cần tiếp tục duy trì "kế hoạch hết sức tham vọng" về giảm phát thải khí nhà kính và giảm lượng khí carbon tương đương trong nông nghiệp.
Từ đó, xây dựng một thị trường đảm bảo khả năng chống chịu trước các tác động của biến đổi khí hậu, đem lại giá trị thiết thực, vượt qua thách thức, chớp lấy cơ hội trong bối cảnh hệ thống lương thực thực phẩm toàn cầu cũng đang phải thực hiện những chuyển dịch mang tính căn bản, ông Van Nieuwkoop nói.
Để đẩy nhanh chương trình về môi trường nông nghiệp, ông Steven Jaffee, Cựu Chuyên gia Kinh tế trưởng của World Bank tại Khu vực EAP cũng cho rằng, Việt Nam cần có một chiến lược và kế hoạch hành động chuyên sâu được xây dựng dựa trên bốn trụ cột bao gồm: chính sách khuyến nghị, đổi mới sáng tạo, thể chế và chính sách hỗ trợ.
Để thực hiện được chiến lược và những mục tiêu đề ra, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Minh Hoan cho rằng, ngành nông nghiệp không thể tự đứng một mình, làm một mình. Ngành nông nghiệp cần có sự chia sẻ, đồng hành, hỗ trợ, ủng hộ của các bộ, ban ngành trung ương và địa phương, các tổ chức và cá nhân trong và ngoài nước.
