Năm 2019, chi phí trung bình để nuôi dạy một đứa trẻ từ sơ sinh đến năm 18 tuổi ở Trung Quốc là 485.000 NDT (hơn 76.000 USD), cao gấp 6,9 lần GDP bình quân đầu người ở quốc gia này là 70.300 NDT (hơn 11.000 USD).
Chi phí nuôi con khổng lồ tại quốc gia tỷ dân
Nhóm nghiên cứu thực hiện báo cáo được thành lập bởi các nhà nhân khẩu học và kinh tế học, bao gồm giáo sư kinh tế tại ĐH Bắc Kinh Liang Jianzhang.
Báo cáo so sánh số liệu với 13 quốc gia khác nhau ở châu Âu, châu Á và châu Mỹ. Kết quả cho thấy Trung Quốc đứng thứ 2 trong tất cả các quốc gia về việc chi tiêu nuôi dạy trẻ đến năm 18 tuổi.
Đứng đầu bảng là Hàn Quốc, với số tiền nuôi con gấp 7,79 lần GDP bình quân đầu người. Đây cũng là quốc gia hiện có tỷ lệ sinh thấp nhất thế giới, chỉ đạt 0,84 vào năm 2020.
Trong khi đó, ở Mỹ, chi phí nuôi một đứa trẻ từ sơ sinh đến năm 18 tuổi vào năm 2015, gấp 4,11 lần GDP bình quân đầu người. Con số này ở Anh là gấp 5,25 lần vào năm 2021 và gấp 3,64 lần ở Đức vào năm 2018.
 |
Chi phí nuôi con có sự chênh lệch lớn giữa các siêu đô thi, các thành phố và vùng nông thôn. Ảnh: Reuters |
Báo cáo cũng ước tính chi phí nuôi dạy trẻ ở khu vực thành thị và nông thôn Trung Quốc dựa trên thu nhập hộ gia đình và chi tiêu tiêu dùng do Cục Thống kê Quốc gia công bố.
Tại thành thị, chi phí trung bình để gia đình nuôi một con đến năm 18 tuổi là 630.000 NDT (hơn 99.000 USD), trong khi các gia đình nông thôn chỉ tốn 300.000 NDT (hơn 47.000 USD).
Con số này tại các tỉnh và thành phố cũng khác nhau. Thượng Hải đứng đầu trong số các thành phố Trung Quốc với chi phí nuôi dạy trẻ trung bình là 1,03 triệu NDT (hơn 163.000 USD). Bắc Kinh xếp sau với số tiền 969.000 NDT (hơn 153.000 USD). Trong khi đó, các gia đình ở khu tự trị Tây Tạng chi trung bình 293.000 NDT (hơn 46.000 NDT) để nuôi dạy đứa trẻ đến năm 18 tuổi.
Gánh nặng tài chính cản trở tỷ lệ sinh
Báo cáo cho rằng chi phí nuôi dạy con cái cao là một trong những yếu tố chính cản trở các cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ tính đến chuyện sinh con.
Hồi đầu năm nay, Yang Jinrui, một quan chức của Ủy ban Y tế Quốc gia Trung Quốc, cho biết mong muốn có con của giới trẻ tiếp tục giảm. Phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ có kế hoạch sinh trung bình 1,76 con vào năm 2017, xuống còn 1,73 vào năm 2019 và 1,64 vào năm 2021.
 |
Trung Quốc đối mặt với tình trạng già hóa dân số khi tỷ lệ sinh thấp nhất thế giới là 1,15. Ảnh: VCG |
Ngoài ra, nước này ghi nhận tổng cộng 8,14 triệu cuộc hôn nhân được đăng ký vào năm 2020, ít hơn 1,13 triệu so với năm 2019. Đây là năm thứ 7 giảm liên tiếp kể từ năm 2013.
Với số trẻ sơ sinh đứng ở mức 10,62 triệu vào năm 2021, tổng tỷ lệ sinh của Trung Quốc là 1,15, một trong những mức thấp nhất thế giới.
Ông Liang cảnh báo rằng nếu không có biện pháp hữu hiệu để cải thiện tỷ lệ sinh, Trung Quốc sẽ phải đối mặt với tình trạng còn tồi tệ hơn Nhật Bản vào năm 2005, khi mà tỷ lệ sinh giảm xuống mức thấp là 1,26.
Giáo sư cũng cho biết, Nhật Bản, quốc gia được mệnh danh là xã hội siêu già, đã trải qua tỷ lệ sinh thấp kỷ lục cách đây 30 năm. Tuy nhiên, nước này đã cố gắng giữ tỷ lệ sinh ở mức 1,3 vào năm 2021, trong khi Trung Quốc chỉ là 1,15.
Vào năm 2040, Trung Quốc sẽ phải đối mặt với tình hình còn tồi tệ hơn nhiều so với Nhật Bản. Nếu Trung Quốc không cải thiện tỷ lệ sinh, dân số già sẽ tăng vọt, tốc độ tăng trưởng kinh tế cũng như đổi mới yếu và chậm hơn, giáo sư cảnh báo.
Khẩn trương triển khai biện pháp
Báo cáo kêu gọi Trung Quốc sớm có biện pháp nhằm giảm chi phí nuôi dạy trẻ em, từ đó khuyến khích sinh đẻ. Tại các nước phương Tây, họ chỉ chi khoảng gấp 2-4 lần GDP bình quân đầu người cho việc nuôi dạy con cái, thấp hơn nhiều so với Trung Quốc.
Các đề xuất cụ thể bao gồm trợ cấp tiền mặt hàng tháng 1.000 NDT (158 USD)/đứa trẻ đối với các cặp vợ chồng có 2 con, và 2.000 NDT (316 USD)/đứa trẻ cho cặp có từ 3 con trở lên. Các khoản trợ cấp sẽ duy trì đến khi con cái của họ tròn 20 tuổi.
 |
Trung Quốc sẽ cần chi ít nhất 5% GDP hàng năm để tạo động lực cho các cặp vợ chồng sinh thêm con. Ảnh: THX |
Các khoản thuế thu nhập và an sinh xã hội nên được giảm một nửa hoặc miễn cho gia đình có 2 con trở lên. Báo cáo lưu ý rằng những biện pháp như vậy dự kiến sẽ làm tăng số trẻ sơ sinh mỗi năm thêm 2 triệu bé, nếu số trẻ sơ sinh hàng năm là khoảng 10 triệu bé.
Ở các siêu đô thị, chi phí nuôi dạy con cái được phản ánh qua giá nhà và chi phí sinh hoạt, nhân tố quan trọng nhất khiến tỷ lệ sinh tại các khu vực này thấp hơn rất nhiều so với thành phố quy mô vừa.
Tổng tỷ lệ sinh ở Trung Quốc vào năm 2020 là 1,3. Tuy nhiên, ở Thượng Hải và Bắc Kinh, con số này lần lượt chỉ là 0,74 và 0,87, mức thấp nhất đối với các thành phố lớn trên thế giới, theo kết quả điều tra dân số lần thứ 7.
Báo cáo hôm 22/2 cũng kêu gọi trợ cấp lãi suất vay thế chấp cho các cặp vợ chồng có 2 con trở lên, hoặc đề xuất giảm giá khi họ mua nhà. Đồng thời, báo cáo kêu gọi xây dựng thêm nhiều trung tâm chăm sóc trẻ từ sơ sinh đến 3 tuổi.
Trung Quốc sẽ cần chi ít nhất 5% GDP hàng năm để tạo động lực cho các cặp vợ chồng sinh thêm con, bao gồm trợ cấp giáo dục, trợ cấp nhà ở và trung tâm chăm sóc trẻ sơ sinh, quyền làm cha bình đẳng và nghỉ thai sản, cũng như xây dựng thêm các trung tâm chăm sóc trẻ em. Các giải pháp này có thể cải thiện tỷ lệ sinh ở nước này bằng các quốc gia phát triển khác, ông Liang cho biết.
Kể từ khi Trung Quốc nới lỏng chính sách kế hoạch hóa gia đình, cho phép các cặp vợ chồng đẻ tối đa 3 con vào tháng 5/2021, một số tỉnh và thành phố đã triển khai các biện pháp khuyến khích sinh con.
Các cặp vợ chồng ở một ngôi làng tại tỉnh Quảng Đông nhận được tới 3.300 NDT (510 USD)/tháng cho mỗi đứa trẻ sinh ra từ ngày 1/9/2021. Thị trấn Phàn Chi Hoa, tỉnh Tứ Xuyên, tây nam Trung Quốc vào tháng 7 năm ngoái tuyên bố trợ cấp khoản tiền mặt 500 NDT (79 USD)/bé hàng tháng cho các gia đình tại địa phương sinh con thứ hai hoặc thứ ba, cho đến khi đứa trẻ lên 3 tuổi.
