Omicron – biến chủng mới nhất trong đại dịch Covid-19 đang thay đổi những hy vọng lạc quan rằng kinh tế thế giới sẽ bước đi vững chắc vào năm 2022. Đồng thời nó cũng có khả năng ảnh hưởng lớn đến kế hoạch của các nhà hoạch định chính sách khi muốn chuyển hướng tập trung vào lạm phát thay vì nhu cầu yếu.
Hiện việc áp đặt các lệnh hạn chế đi lại sẽ làm lung lay niềm tin của người tiêu dùng và doanh nghiệp và gây hạn chế sự phục hồi của nhiều quốc gia ngay cả khi kỳ mua sắm cuối năm đang diễn ra.
Thị trường thế giới đang nhanh chóng tìm cách lượng hóa mức độ ảnh hưởng của Omicron. Khả năng các ngân hàng trung ương Mỹ, Anh và Australia tăng lãi suất trong năm tới đã thấp đi.
Kịch bản nào cho năm 2022
Hiện cả thế giới đang trông chờ các nhà khoa học khám phá được thêm thông tin về biến thể Omicron, bao gồm khả năng kháng vaccine và tốc độ lây truyền của nó.
Trường hợp xấu nhất có thể là các nước lại đóng cửa biên giới với nhau do lo ngại dịch bệnh. Điều này sẽ đe dọa đến quá trình lưu thông chuỗi cung ứng - vốn đã căng thẳng trong những tháng gần đây; đồng thời làm dấy lên lo ngại về tình trạng lạm phát cao hơn và tăng trưởng chậm lại.
 |
Kịch bản tiêu cực là thế giới sẽ xảy ra một làn sóng lây nhiễm lớn trong quý đầu tiên của năm tới. Ảnh: Reuters |
Các nhà kinh tế tại Goldman Sachs Group đã đưa ra bốn kịch bản tương ứng với bốn mức độ tác động của biến chủng Covid-19 mới.
Kịch bản tiêu cực là thế giới sẽ xảy ra một làn sóng lây nhiễm lớn trong quý đầu tiên của năm tới. Nếu điều này là thật, thế giới phải chấp nhận tăng trưởng toàn cầu giảm, với tốc độ tăng quý I năm sau chỉ khoảng 2%, thấp hơn 2,5% so với dự báo hiện tại. Tăng trưởng cả năm 2022 có thể giảm 0,4% xuống còn 4,2%.
Kịch bản tích cực hơn là Omicron không gây ra những nguy hiểm như lo ngại ban đầu. Tuy nhiên, sự xuất hiện của nó sẽ là một lời nhắc nhở rằng đại dịch vẫn là mối đe dọa đối với kinh tế toàn cầu và vẫn có khả năng lặp lại trong nhiều năm tới.
"Chúng ta vẫn chưa rơi vào tình trạng lạm phát. Nhưng nếu các nước phải thêm một năm nữa đóng cửa biên giới thì sự gián đoạn chuỗi cung ứng có thể đẩy chúng ta đến bờ vực đó", Alicia Garcia Herrero, nhà kinh tế trưởng khu vực châu Á - Thái Bình Dương của Natixis cho biết.
Mặc dù vậy, không phải toàn bộ giới phân tích đều nhìn thấy một kịch bản tiêu cực. Một số nhà kinh tế cho rằng, mức độ ảnh hưởng của biến chủng Omicron có thể thấp hơn so với năm 2020.
Hiện chính phủ các nước đang thể hiện sự miễn cưỡng trong việc tái áp đặt các biện pháp giãn cách, đóng cửa biên giới. Vì mức độ phủ vaccine cao đã giúp các biện pháp hạn chế được áp dụng tại châu Âu linh hoạt hơn và ít gây tổn hại hơn đến tăng trưởng.
Rob Subbaraman, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu thị trường toàn cầu tại Nomura Holdings, nhận xét: "Nếu đại dịch bùng phát, giới chức sẽ áp dụng các lệnh phong tỏa cục bộ, siết chặt kiểm soát đi lại trong khu vực và có thể đóng các cảng". Ông cho biết: "Trung Quốc đã kiểm soát dịch rất tốt, nhưng chi phí kinh tế cũng sẽ rất cao nếu các lệnh hạn chế đi lại được áp dụng trên phạm vi toàn cầu".
 |
Biến chủng Omicron khiến thị trường toàn cầu chao đảo. Ảnh: Bloomberg |
Theo Mickey Levy - kinh tế trưởng phụ trách Mỹ và châu Á tại Berenberg Capital Markets, biến thể này nếu lan rộng "có thể làm chậm đà phát triển lành mạnh của các nền kinh tế".
Thị trường toàn cầu dần bình ổn vào phiên đầu tuần (29/11) sau đợt bán tháo mạnh vào thứ Sáu tuần trước khi tin tức về biến thể Omicron xuất hiện. S&P 500, Nasdaq 100 và các chỉ số của thị trường châu Âu tăng trở lại. Giá dầu tăng cũng lên ngưỡng trên 70 USD mỗi thùng.
Trước khi biến chủng này xuất hiện, một số nhà kinh tế cũng cho rằng nhu cầu sẽ chuyển đổi từ hàng hóa hiện hữu sang các dịch vụ như giải trí, đi lại và du lịch. Nhưng việc chuyển đổi đó giờ có thể bị trì hoãn, làm ảnh hưởng đến triển vọng phục hồi toàn cầu vốn đã không đồng đều.
Mọi chính sách đều ảnh hưởng lớn
Các nhà hoạch định chính sách cho biết, thế giới sẽ phải đối mặt với những dư chấn kinh tế sau một đợt bùng phát dịch kéo dài. Các nền kinh tế đang dần có ít lựa chọn hơn, sau nỗ lực kích thích tăng trưởng trong năm 2020.
Ngoài một số ngân hàng trung ương thắt chặt chính sách tiền tệ, hầu hết mức lãi suất tiêu chuẩn vẫn ở mức 0. Điều này đồng nghĩa là họ đang thiếu động lực cho việc giải cứu kinh tế một lần nữa. Các chính phủ cũng đang phải gánh những khoản nặng nợ chồng chất. "Nếu không có những lo ngại về biến chủng mới này, Fed sẽ giảm quy mô mua tài sản hơn nữa. Nhưng những tác động tiêu cực không chắc chắn của biến thể mới có thể khiến Fed hoãn quyết định", chuyên gia Mickey Levy cho biết.
Nhiều nhà giao dịch đã vội vàng đặt cược rằng Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) và các ngân hàng trung ương khác sẽ chậm tăng lãi suất. Các hợp đồng tương lai báo hiệu đợt tăng đầu tiên của Fed có thể sẽ đến vào tháng 7/2022, muộn hơn một tháng so với dự báo trước đó.
 |
Các nhà kinh tế học cần đưa ra dự báo về triển vọng toàn cầu năm 2022 một cách thận trọng hơn. Ảnh: Bloomberg |
Cho tới đầu tuần này, giới chức nhiều nước vẫn tỏ ra lạc quan. Chủ tịch Raphael Bostic của Ngân hàng Trung ương Atlanta cho biết, ông hiện không đánh giá cao rủi ro của biến thể mới và sẵn sàng "rất cởi mở" trong việc thắt chặt dần chính sách. Còn Luis de Guindos, Thống đốc Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) nhận định rằng: "Những tác động tiêu cực lên nền kinh tế sẽ hạn chế hơn so với năm ngoái".
