Vào thời kỳ đầu của đại dịch Covid-19, số lượng các công ty Mỹ thiết lập chính sách nghỉ phép do ốm đau tăng lên. Cho đến hiện nay, khi chương trình tiêm chủng được bao phủ toàn dân, một số công ty đã thu giảm chính sách này.
Thực tế cho thấy biến chủng Omicron đang cố gắng né các mũi vaccine và gây cản trở cho công cuộc chống dịch. Trong khi đó, tình trạng thiếu hụt lao động hiện nay đang làm tăng thêm áp lực, khiến người lao động phải quyết định có nên đi làm khi bị ốm hay nghỉ ở nhà và chấp nhận thiệt thòi.
Vòng luẩn quẩn của thị trường lao động mùa dịch
Daniel Schneider, giáo sư về chính sách công tại Trường Chính phủ Harvard Kennedy cho biết: “Đó là một vòng luẩn quẩn. Đội ngũ nhân sự bị cạn kiệt khi nhiều người bị ốm. Điều đó có nghĩa là những người đang làm việc phải đảm nhận nhiều việc hơn và thậm chí còn khó khăn hơn khi đến lượt họ bị ốm nhưng không ai thay thế được”.
Những người lao động theo giờ có thu nhập thấp đặc biệt dễ bị tổn thương. Theo một cuộc khảo sát lương thưởng quốc gia về phúc lợi của nhân viên do Cục Thống kê Lao động Mỹ thực hiện vào tháng 3/2021, gần 80% nhân viên công ty tư nhân được hưởng ít nhất một ngày nghỉ ốm. Nhưng chỉ có 33% nhân viên có mức lương thấp nhất trong nhóm 10% được nghỉ ốm, so với 95% người ở nhóm 10% cao nhất.
Một cuộc khảo sát cuối năm 2021 đối với khoảng 6.600 công nhân lương thấp theo giờ được thực hiện bởi dự án của Harvard, tập trung vào vấn đề bất bình đẳng, cho thấy 65% những người lao động trong khảo sát nói rằng dù sức khỏe không ổn định nhưng vẫn phải đi làm. Con số này thấp hơn so với 85% lao động bị ốm nhưng đi làm giai đoạn trước đại dịch, nhưng đang cao hơn nhiều so với mức cần thiết trong cuộc khủng hoảng sức khỏe cộng đồng hiện nay.
Ông Schneider cho biết, điều này sẽ trở nên tồi tệ hơn với các ngành nghề tại Mỹ khi Omicron đang lây lan mạnh, gây thiếu hụt lao động trầm trọng.
Hơn nữa, ông Schneider cũng lưu ý rằng tỷ lệ công nhân nghỉ ốm được trả lương trong đại dịch hầu như không nhúc nhích so với trước đây - tương ứng là 51% so với 50%. Ông cũng bày tỏ lo lắng khi nhiều lao động nghèo trong cuộc khảo sát đối mặt với sự túng quẫn, thậm chí không có 400 USD dự phòng khẩn cấp. Nhiều gia đình thu nhập thấp giờ đây sẽ khó khăn hơn về tài chính khi khoản Thuế tín dụng trẻ em (CTC) sẽ hết hạn, đây vốn là khoản cứu trợ trong dịch Covid-19.
Người lao động chao đảo giữa mùa Covid
Hãng tin AP đã phỏng vấn một công nhân bắt đầu công việc mới ở bang New Mexico vào tháng trước. Hiện tại, anh bắt đầu xuất hiện các triệu chứng mắc Covid-19. Anh đã xin phép công ty cho nghỉ một ngày để làm xét nghiệm và phải mất thêm hai ngày để chờ kết quả.
Tuy nhiên, quản lý của công ty đã gọi điện cho anh và nói rằng anh chỉ đủ điều kiện hưởng những ngày nghỉ ốm được trả lương nếu kết quả xét nghiệm Covid-19 là dương tính. Nếu kết quả âm tính, người lao động này buộc chấp nhận nghỉ không được trả lương, vì anh chưa tích lũy đủ thời gian nghỉ ốm.
“Tôi nghĩ mình đã làm đúng khi nghỉ ở nhà để bảo vệ sức khỏe đồng nghiệp của mình”, người công nhân này cho biết. Anh đang chờ kết quả và ước tính sẽ mất 160 USD lương mỗi ngày nghỉ, nếu kết quả xét nghiệm là âm tính.
 |
Nhiều doanh nghiệp Mỹ đang cắt giảm thời gian nghỉ phép ốm đau hưởng lương đối với người lao động. Ảnh: AP |
Một nhân viên tại chuỗi cửa hàng Trader Joe’s ở bang California cũng cho biết, phía công ty cho phép người lao động tích lũy thời gian nghỉ có lương để họ có thể sử dụng cho các kỳ nghỉ hoặc những ngày ốm đau. Nhưng một khi thời gian đó được sử dụng hết, nhân viên sẽ thấy rằng họ không đủ khả năng chấp nhận nghỉ những ngày không được trả lương.
“Tôi nghĩ hiện nay nhiều người quyết tâm làm việc ngay cả khi bị ốm. Vì họ cảm thấy mình không còn lựa chọn nào khác”, công nhân này nói.
Công ty anh này đã đề nghị trả mức lương rủi ro cho đến tháng 1 năm ngoái, thậm chí trả lương cho thời gian nghỉ nếu công nhân có các triệu chứng liên quan đến Covid-19. Tuy nhiên, cho đến nay, những quyền lợi lao động cho nhân viên đã hết. Thậm chí, Trader Joe’s cũng không yêu cầu khách hàng phải tuân thủ phòng dịch như đeo khẩu trang khi ra vào trong các cửa hàng của mình.
Các công ty khác cũng đang cắt giảm thời gian nghỉ phép ốm đau họ đã đưa ra trước đó trong đại dịch. Kroger, chuỗi cửa hàng tạp hóa lâu đời và quy mô lớn nhất của Mỹ, đang chấm dứt một số quyền lợi cho những người làm công ăn lương nếu chưa được tiêm vaccine. Đây là nỗ lực buộc nhiều nhân viên phải tiêm đủ vaccine, trong bối cảnh các ca mắc Covid-19 đang gia tăng trở lại.
Những nhân viên chưa được tiêm phòng, ngay cả khi họ đã đăng ký vào chương trình chăm sóc sức khỏe của Kroger, sẽ không còn đủ điều kiện để được nghỉ phép khẩn cấp có lương lên đến hai tuần nếu họ bị mắc Covid-19. Chính sách này đã được phía công ty áp dụng vào đầu năm ngoái khi số lượng vaccine chưa dồi dào như hiện nay.
Trong khi đó, Walmart, nhà bán lẻ lớn nhất quốc gia, đang cắt giảm một nửa số ngày có lương liên quan đến dịch Covid-19 - từ hai tuần xuống còn một - sau khi Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC) giảm yêu cầu cách ly đối với những người không có triệu chứng sau khi có kết quả xét nghiệm dương tính.
Khi các chính sách vẫn còn vướng mắc...
Tại một số bang nước Mỹ, người lao động đã nhận được một số khoản cứu trợ dịch bệnh. Trong thập kỷ qua, 14 bang và quận Columbia đã thông qua luật hoặc biện pháp bỏ phiếu yêu cầu người sử dụng lao động phải đưa ra chính sách nghỉ ốm có lương.
Tuy nhiên, trên bình diện liên bang, phong trào này đã bị đình trệ. Quốc hội đã thông qua luật vào mùa xuân năm 2020, yêu cầu hầu hết các chủ lao động phải cung cấp chế độ nghỉ ốm có lương cho nhân viên mắc Covid-19. Tuy nhiên, luật này đã hết hạn vào ngày 31/12/2020. Quốc hội sau đó đã gia hạn các khoản tín dụng thuế cho những người sử dụng lao động, cho phép người lao động nghỉ ốm có lương, nhưng gia hạn này đã hết hiệu lực vào cuối tháng 9/2021, theo Bộ Lao động Mỹ.
Vào tháng 11/2021, Hạ viện Mỹ đã thông qua một phiên bản của kế hoạch Build Back Better (tạm dịch: Xây dựng lại tốt hơn) của Tổng thống Joe Biden, yêu cầu chủ lao động chấp nhận 20 ngày nghỉ phép có lương cho nhân viên bị ốm hoặc chăm sóc một thành viên trong gia đình. Nhưng số phận của dự luật đó hiện không chắc chắn tại Thượng viện.
“Chúng ta không thể làm những việc theo kiểu chắp vá. Nó phải được triển khai tổng thể. Nó phải mang lại kết quả”, Josephine Kalipeni, Giám đốc điều hành tại Family Values @ Work cho biết. Hiện mạng lưới này gồm 27 liên minh tiểu bang và địa phương kêu gọi vận động cho các chính sách như trả lương cho nhân viên trong những ngày nghỉ ốm.
Theo một nghiên cứu năm 2020 của Trung tâm Phân tích Chính sách Thế giới tại Đại học California, bang Los Angeles chỉ ra rằng, Mỹ là một trong 11 quốc gia trên toàn thế giới không có bất kỳ quy định nào của liên bang về việc nghỉ ốm có lương.
... thì người lao động vẫn phải thiệt thòi
Mặt khác, với các chủ doanh nghiệp nhỏ như Dawn Crawley, CEO của Dịch vụ dọn nhà House Cleaning Heroes, bà cho biết công ty không đủ khả năng trả lương cho nhân viên khi họ bị ốm. Nhưng Crawley đang cố gắng giúp đỡ họ theo những cách khác. Gần đây, bà đã hỗ trợ cho một nhân viên không có xe hơi, bằng cách chở người đó đi xét nghiệm Covid-19, mua thuốc, nước cam và một số nhu yếu phẩm.
 |
Hàng triệu công nhân Mỹ phải lựa chọn giữa sức khỏe và tiền lương của họ, bất chấp biến chủng Omicron hoành hành trên toàn quốc, do không được hưởng chính sách nghỉ ốm có lương. Ảnh: AP |
Crawley nói rằng: “Nếu họ vắng mặt, chúng tôi cố gắng hỗ trợ cho họ nhưng đồng thời công ty này cũng phải tồn tại. Nếu công ty hoạt động và nghỉ vô tổ chức, mọi thứ sẽ sụp đổ, tất cả mọi người sẽ không có việc làm”.
Ngay cả khi có chế độ nghỉ ốm được trả lương, không phải người lao động lúc nào cũng hiểu biết rõ về điều đó. Ingrid Vilorio, nhân viên tại nhà hang ở bang California, bắt đầu cảm thấy người không khỏe vào tháng 3 năm ngoái và ngay sau đó cô có kết quả dương tính với Covid-19. Vilorio đã báo cho người quản lý. Tuy nhiên, người này đã không nói với cô rằng cô đủ điều kiện để được nghỉ ốm có lương, cũng như được hưởng thêm ngày nghỉ do mắc Covid-19 - theo luật của California.
Vilorio cho biết, bác sĩ yêu cầu cô nghỉ 15 ngày, nhưng cô quyết định chỉ nghỉ 10 ngày vì cô không muốn nghỉ không lương quá nhiều. Nhiều tháng sau, một đồng nghiệp nói với Vilorio rằng cô ấy đáng ra được hưởng lương trong thời gian nghỉ ốm. Sau khi thông qua tổ chức Fight, nhóm hoạt động để đoàn kết những nhân viên dịch vụ đồ ăn nhanh, Vilorio và các đồng nghiệp của cô đã báo cáo về trường hợp tại nhà hàng với Sở y tế quận. Ngay sau đó, cô đã được hoàn trả một khoản lương.
Nhưng cô nhân viên người Tây Ba Nha này cho biết, các vấn đề như vậy vẫn tồn tại. Hiện vẫn còn rất nhiều nhân viên đang đối mặt với tình trạng sức khỏe không tốt và thường ngại lên tiếng.
“Nếu không có sức khỏe, chúng tôi không thể làm việc”, cô nói. “Chúng tôi được xem như là nhân viên dịch vụ tuyến đầu và chúng tôi không nên bị đối xử như vậy”.
