Nikkei Asia đưa tin, thành phố Tây Song Bản Nạp thuộc tỉnh Vân Nam (Trung Quốc) hiện được biết đến là nơi tập trung sầu riêng lớn nhất từ Đông Nam Á. Nằm gần biên giới khối ASEAN, chợ đầu mối rau quả tại này tập trung đông đúc thương lái và khách du lịch, với nhiều loại sầu riêng được đưa về từ khắp nơi.
Theo một tiểu thương tại chợ, nơi đây bán một tấn sầu riêng mỗi ngày trong mùa du lịch cao điểm. Ngay cả khi chi phí đã giảm kể từ khi Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP) có hiệu lực, nhưng giá sầu riêng vẫn tăng do nhu cầu ngày càng cao của Trung Quốc.
 |
Chợ đầu mối sầu riêng tại thành phố Tây Song Bản Nạp, tỉnh Vân Nam, Trung Quốc. Ảnh: Nikkei Asia |
Theo thống kê của Hải quan Trung Quốc, trong năm 2021, sản lượng nhập khẩu sầu riêng tươi của Trung Quốc tăng 42,7% so với cùng kỳ năm 2020, lên 821.600 tấn, giá trị nhập khẩu tăng 82,4% lên 4,2 tỷ USD. Cả sản lượng và kim ngạch đều đứng đầu trong danh mục trái cây nhập khẩu. Nhập khẩu sầu riêng năm 2021 đã tăng gần gấp 4 lần so với năm 2017 và xu hướng này tăng tốc hơn nữa trong năm nay.
Hương vị “như kem” và giá trị dinh dưỡng cao của sầu riêng dường như hấp dẫn thị hiếu của người Trung Quốc. Mặc dù với giá hơn 7 USD mỗi phần cơm sầu, sầu riêng vẫn được xếp chồng lên nhau nổi bật trong các siêu thị của Trung Quốc.
Hàng loạt món ăn độc đáo từ loại trái cây này được tạo ra, từ bánh sầu riêng, bánh crepe sữa sầu riêng, pizza sầu riêng, cho đến lẩu sầu riêng. Tất cả đều nhận được hàng loạt bình luận nhiệt tình từ người yêu thích trên mạng xã hội.
 |
Bánh sầu riêng đã trở thành món phổ biến trong thực đơn tại các nhà hàng cao cấp của Trung Quốc. Cả lớp kem bên ngoài và bên trong bánh đều có nhân sầu riêng. Ảnh: Nikkei Asia |
Trước nhu cầu ngày càng tăng từ Trung Quốc, các nước trồng sầu riêng đang gấp rút mở rộng xuất khẩu. Trong đó, Thái Lan thu hoạch khoảng 1,29 triệu tấn sầu riêng vào năm 2021, tăng khoảng 30% so với năm 2019.
Một quan chức tại Đại sứ quán Thái Lan ở Trung Quốc, cho biết: "Nhập khẩu của Trung Quốc đã cao, nhưng tiêu thụ bình quân đầu người của Trung Quốc dự kiến tăng hơn nữa. Nông dân Thái Lan rất có động lực để mở rộng sản xuất".
Bên cạnh đó, thương hiệu sầu riêng cấp cao Musang King của Malaysia ngày càng phổ biến và được người Trung Quốc gọi là "Hermes của sầu riêng". Mặc dù sản lượng sầu riêng Musang King dự kiến giảm trong năm nay do mưa lớn, nhưng Chính phủ Malaysia đang khuyến khích tăng cường xuất khẩu khi các đồn điền được mở rộng, nhờ đầu tư lớn của các công ty. Việt Nam và Lào cũng đang chứng kiến một làn sóng đầu tư trồng sầu riêng, trong đó có nguồn vốn của Trung Quốc.
Đối với các nước Đông Nam Á, hiệp định RCEP đang tạo ra luồng gió mới thúc đẩy xuất khẩu. Ngoài việc loại bỏ thuế quan, hiệp định quy định rằng việc thông quan hàng hóa dễ hư hỏng sẽ cơ bản hoàn thành trong vòng chưa đầy 6 tiếng. Điều này sẽ làm giảm đáng kể chi phí và mang lại lợi thế lớn cho sầu riêng, vì độ tươi của quả là yếu tố rất quan trọng.
 |
Một người mua hàng đứng trước quầy bán sầu riêng tại Hong Kong, Trung Quốc. Ảnh: Getty Images |
Tuy nhiên, Nikkei Asia bình luận rằng, sự bùng nổ của sầu riêng cũng sẽ đi kèm một số thách thức.
Đầu tiên là sự chi phối của một thị trường quá lớn có thể gây ra. Ví dụ, Malaysia đang mở rộng quy mô trồng sầu riêng trong các khu rừng mưa nhiệt đới, điều mà các chuyên gia cho rằng có thể gây ra các vấn đề về môi trường. Không ai biết cơn sốt sầu riêng ở Trung Quốc sẽ kéo dài bao lâu, ngay cả khi sản lượng được mở rộng nhanh chóng nhằm xuất khẩu sang thị trường này.
Ngoài ra còn có nguy cơ đẩy nhanh sự phụ thuộc quá mức của nền kinh tế vào Trung Quốc. Phải mất hơn 5 năm để cây sầu riêng trưởng thành và cho thu hoạch. Nếu Trung Quốc ngừng nhập khẩu sau khi sản xuất ồ ạt trên quy mô lớn, nông dân sẽ bị thiệt hại nặng nề. Trên thực tế, Trung Quốc đã từng cấm nhập khẩu dứa Đài Loan vào tháng 3 năm ngoái, vì nguyên nhân địa chính trị. Quốc gia này cũng đã ngừng nhập khẩu chuối của Philippines do vấn đề Biển Đông.
Thái Lan và Malaysia hiện không có vấn đề ngoại giao hoặc an ninh nghiêm trọng với Trung Quốc. Tuy nhiên, khi căng thẳng Mỹ - Trung ngày càng sâu sắc, sẽ khó dự đoán khi nào căng thẳng ở châu Á sẽ leo thang trong tương lai. Trong bối cảnh đó, nếu sự phụ thuộc kinh tế vào Trung Quốc gia tăng, thì những nước này có thể rơi vào thế yếu.
 |
Làn sóng đầu tư trồng sầu riêng tại Đông Nam Á đang được thúc đẩy. Ảnh: SCMP |
Ngoài ra, các nước Đông Nam Á xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc cần phải xem xét khả năng nghiên cứu và sản xuất mạnh mẽ của nước này.
"Khí hậu của đảo Hải Nam khác với Đông Nam Á, nên việc trồng sầu riêng trên quy mô lớn không hề dễ dàng. Mặc dù vậy, tôi nghĩ chúng tôi có thể tự trồng sầu riêng giai đoạn đầu để thương mại hóa trong hai năm tới", chủ tịch một công ty đầu tư trồng sầu riêng trên đảo này cho biết. Công ty này đặt mục tiêu tự trồng sầu riêng Musang King.
Ngoài ra, Trung Quốc cũng đã nhiều lần thử canh tác sầu riêng cao cấp ở các tỉnh như Vân Nam, Quảng Tây, Hải Nam. Mặc dù vĩ độ cao, bão thường xuyên và các điều kiện khí hậu khác biệt đã cản trở quá trình này, nhưng nhu cầu ngày càng tăng của thị trường nội địa Trung Quốc đang tạo động lực cho nhiều công ty xem xét đầu tư vào trồng sầu riêng.
